Alþýðublaðið - 11.04.1987, Blaðsíða 6

6
Laugardagur 11. apríl 1987
Karvel Pálmason:
Eini valkosturinn er
Alþýðuflokkurinn
Nú þegar senn líð-
ur að alþingiskosn-
ingum er eðlilegt, að
horft sé til haka. Lit-
ið yfir farinn veg og
hugað að hvað hefur
gerst, hvernig til hef-
ur tekist.
Við spyrjum stjórn-
völd þau, sem ráðið
hafa ferðinni, hvort
„þau hafi gengið til
góðs götuna fram eft-
ir veg“ fyrir okkur
Vestfirðinga?
Hvar er góðærið?
Haldið hefur verið fram, og það
með réttu, að mikið góðæri hafi
ríkt á íslandi. En góðæri þetta hef-
ur farið hjá garði Vestfirðinga. Á
sama tíma og peningum er af hálfu
stjórnvalda dælt á Reykjavíkur-
svæðið til uppbyggingar fjölgar því
íbúðarhúsnæði hér á Vestfjörðum
sem stendur autt og yfirgefið. Fólki
fækkar stórlega.
Fjármagn frá Vestfjörðum er
sogað á Reykjavíkursvæðið, og þar
nýtt í alhliðauppbyggingu, en Vest-
firðir settir hjá.
Vestfirðingar! Vonandi eigum við
góðærið inni.
Talið er að frá lífeyrissjóðum á
Vestfjörðum hafi á árinu 1986
runnið yfir 300 millj.kr. til Bygging-
arsjóðs ríkisins en aðeins 40 millj.
kr. komið til baka til Vestfjarða.
Hvar var byggt fyrir 300 millj., sem
komu frá Vestfjörðum? Eigum við
að standa að uppbyggingu annars
staðar á landinu á sama tíma og við
erum svelt?
Hvað œtla þingmenn
Vestfjarða að gera?
Þau eru mörg réttlætismálin, sem
bíða þess, að við þeim verði hreyft
fyrir okkur Vestfirðinga.
Þar ber fyrst að nefna kvótann.
Sá biti þeirrar ríkisstjórnar og þing-
meirihluta á Alþingi, sem honum
hafa ráðið, hefur orðið Vestfirðing-
um sá erfiðasti þröskuldur í upp-
byggingu Vestfjarða sem dæmi eru
um. Og það er nánast hneyksli að
við Vestfirðingar áttum, þegar
kvótinn var innleiddur, forsætis-
ráðherrann Steingrím, samgöngu-
ráðherrann Matthías, forseta sam-
einaðs þings Þorvald Garðar og
varaforseta sameinaðs þings Ólaf Þ.
Þessir menn innleiddu kvótann
með beinum eða óbeinum hætti,
þeir hafa borið ábyrgð á honum og
bera enn. Þeir hafa hengslast í
stuðningi við þá ríkisstjórn, sem
ábyrgðina ber. Hvað hefði gerst
hefðu þessir fjórmenningar neitað
stuðningi?
Hvað með
samgöngumálin ?
Engum sem hugsar, tala nú ekki
um af viti, getur dulist að Vestfirðir
eru sá landshluti, sem langverst er
settur að því er varðar samgöngur.
Hér búa menn við einangrun svo
vikum og mánuðum skiptir í sam-
göngum og engu líkara en ráða-
menn telji það sjálfsagt. Að
minnsta kosti er ekki mikið gert til
breytinga á þeim viðhorfum.
Breyting kvótans frá því, sem nú
er á þann veg að hann þjóni sjávar-
byggðum fyrst og fremst, og þar
með okkur Vestfirðingum, er krafa
sem við Vestfirðingar setjum fram
til okkar þingmanna. — Og henni
verðum við að fylgja eftir.
Við gerum einnig þá kröfu til
þeirra þingmanna, sem kjörnir
verða á Alþingi 25. apríl fyrir Vest-
firðinga, að þeir nýti þá aðstöðu,
sem þeim gáfst til að hrinda í fram-
kvæmd fjögurra ára sérstökum
framkvæmdum í samgöngumálum
fyrir Vestfirði. Ekki bara í orði.
Heldur og í verki.
Miklu fleiru af að taka
Auðvitað er miklu fleira, sem
gera þarf fyrir Vestfirði en þetta
tvennt. En þetta er þó það sem skil-
yrðislaust þarf að knýja á nú þegar,
að gert verði.
Skattamál, húsnæðismál, vald-
dreifing, lífeyrismál o.fl. mætti
auðvitað nefna, sem breyta þarf.
Hin tvö atriðin, breyting á kvóta-
málinu og sérstakt átak í sam-
göngumálum fyrir Vestfirði, er lyk-
illinn að því hvort tekst að stöðva
fólksflótta frá Vestfjörðum.
Hverjir bera ábyrgðina?
Við Vestfirðingar hljótum að
íhuga hverjir það eru, sem bera
ábyrgðina á því hvernig okkar mál
hafa þróast.
Síðastliðin 12 ár hafa Sjálfstæð-
isflokkur, Framsóknarflokkur og
Alþýðubandalag farið með stjórn
landsins, misjafnlega lengi hver
flokkur. Þessir þríflokkar bera þvi
höfuðábyrgð á því, hvernig hag
Vestfirðinga er komið. Þetta gamla
þríflokkagengi hefur haldið svo á
málum að vaxandi fjöldi Vestfirð-
inga flýr heimabyggð og haslar sér
völl á suðurslóð.
Við þessu er eitt svar
Gegn þessari öfugþróun er að-
eins til eitt svar. Þríflokkunum, sem
ráðið hafa, verður að hegna. Þeim
verður aðeins hegnt með atkvæða-
tapi. Það er það eina, sem þeir
skilja.
Smáflokkarnir, sem hér eru í
boði, koma ekki til með að leysa
vandann.
Eini valkosturinn fyrir Vestfirð-
inga er Alþýðuflokkurinn. Við tefl-
um hér fram samhentum lista. Lista
baráttuglaðs fólks, sem vill tæki-
færi til að hafa áhrif á góða og já-
kvæða framþróun Vestfjarða og
Vestfirðinga.
Fulltrúar þríflokkanna hafa
svikið. Þeim ber að hegna. Hegn-
ingin er fólgin í fylgistapi. Látum
svo verða.
Vestfirðingar. Takið á með Al-
þýðuflokknum. Gefið honum tæki-
færi 25. apríl.
Allt er að vinna. Fylkjum liði.
Tryggjum tvo menn af A-lista á
þing frá Vestfjörðum 25. apríl.
Dr. Jón Bragi Bjarnason prófessor:
Matvælatækni framtíðarinnar
Miklar framfarir
hafa orðið í matvœla-
iðnaði á íslandi á
undanförnum árum.
Þessar framfarir hafa
stuðlað að mikilvægri
verðmœtaaukningu í
helstu útflutnings-
grein okkar, fiskiðn-
aðinum. Mikilvœgt
framfarastökk og af-
stöðubreyting yarð
raunar þegar fslend-
ingar fóru að átta sig
á því að fiskvinnsla
vœri matvœlaiðnaður.
Ýmis athyglisverð dæmi mætti
nefna um nýsköpun í fiskiðnaði,
sem stuðlað hafa að verðmæta-
aukningu og bættri markaðstöðu,
en aðeins fá verða að nægja. Áhugi
stærsta saltsíldarmarkaðar okkar á
lægri saltinnihald krafðist rann-
sókna, sem leiddu til þróunar nýrra
saltsíldarafurða. Þróun tandurfisks
leiddi til bættrar markaðsstöðu og
verðmætaaukningar á saltfisk-
mörkuðum. Endurbætur á neyt-
endaumbúðum frysts fisks vekur
vonir um vaxtarmöguleika á þeim
vettvangi. Gerð tilbúinna rækju-
rétta á Skagaströnd með markaðs-
færslu á Bretlandi og tilraunir með
kúfisk í súpur í Stykkishólmi í sam-
vinnu við bandaríska matvæla-
framleiðendur vísar veginn til stór-
kostlegra möguleika í matvælaiðn-
aði á Islandi.
Tilbúnir réttir
Sala á tilbúnum réttum hefur
aukist gífurlega á undanförnum
misserum í Norður Ameríku og
Evrópu. í Bandaríkjunum er nú
mikill uppgangur í framleiðslu til-
búinna rétta, bæði skyndirétta og
sælkerarétta. Líklegt er að á næstu
árum verði hér starfræktar mat-
vælaverksmiðjur, sem framleiði
undir vörumerkjum erlendra fyrir-
tækja, annaðhvort alveg tilbúna
rétti eða hluta í tilbúna rétti. Vænt-
anlega mun skapast aukið svigrúm
til þess að nýta botnfiskafla og af-
skurði af honum betur, en einnig
ýmsar aðrar fisktegundir eins og
krabba, skel, rækju, humar, hörpu-.
disk og fleira.
Tilkoma frystitogara með að-
stöðu til að vinna aflann um borð
og frysta hann áður en dauða-
stirðnun er lokið, gefur betri mögu-
leika á að þíða og endurvinna fisk í
ýmsa tilbúna rétti. Geislun matvæla
er nú, seint um síðir, að ryðja sér til
rúms. Það gæti dregið mjög úr þörf
fyrir frystingu og lengt geymslu-
tíma pakkaðs, fersks fisks svo vik-
um skiptir, ekki síst ef þurrís og kol-
díoxíðfylling á pakkningar er not-
uð samhliða til kælingar og varna
gegn gerlamyndun og oxun.
Þessar breytingar á meðferð
fersks fisks opna fjölmarga mögu-
leika til endurbóta í skipulagi
vinnslu og markaðssetningar á
fiskafurðum. Vöruþróun fyrir sér-
hæfða markaði, betri nýting hrá-
efnis, meiri sérhæfing í vinnslu og
verslun með sjávarfang gæti veru-
lega aukið verðmæti sjávarauð-
linda, þótt afli aukist ekki umfram
það sem nú er.
Eldi á vatna- og sjávarlífverum
(laxi, silungi, lúðu, sandhverfu,
kræklingi) á án efa eftir að verða
mikilvæg grein sem er nátengd sjáv-
arútvegi, bæði markaðslega og með
nýtingu fiskúrgangs til fóðrunar á
eldisfiski. Verslun með eldisfisk
gæti haft mikilvæg jákvæð áhrif á
verslun með aðrar sjávarafurðir og
skipulag á flutningum og dreifingu
þeirra.
Endurskipulagning
fisk vinnslunnar
Tölvuvogir og tölvustýrð fram-
Ieiðslukerfi, sem haldið hafa inn-
reið sína í fiskvinnsluna á undan-
förnum árum eru fyrsti þátturinn í
umfangsmikilli endurskipulagn-
ingu fiskvinnslunnar. Næsta stig er
stóraukin sjálfvirkni, bæði við
meðhöndlun hráefnis, flökun,
ormatínslu og snyrtingu, svo og
pökkun fiskflaka og annarrar neyt-
endavöru úr fiski. Flokkun fisks og
kyngreining á Ioðnu og síld fyrir
frystingu eða hrognatöku á að geta
orðið sjálfvirk. Tæknistýrður
skurður á fiski getur aukið hráefn-
isnýtingu. Hér er um að ræða fram-
farir, sem byggja á nýrri tækniþekk-
ingu á sviði tölvutækni, Ijóstækni
og myndgreiningu, svo og vélmenn-
um.
Tilkoma frjálsrar verðlagningar
og tölvuvædds uppboðsmarkaðar á
fiski er liður í þessari þróun sem
sennilega er skammt undan. Hann
gæti stuðlað að stórbættum gæð-
um og hækkuðu verðmæti sjvar-
afla, eins og áður er sagt, í samspili
við aðrar breytingar á flutninga- og
vinnslutækni.
Athafnaþrá og athafna-
orka
Líftækni mun hafa töluverð áhrif
í fiskiðnaði bæði með nýrri fram-
Jeiðslu á ensímum og öðrum lífefn-
um úr úrgangsefnum sjávarútvegs
en einnig með því að nota ensím við
vinnslu sjávarafla.
Með tilkomu nýjunga af þessu
tagi ásamt bættri hráefnismeðferð
á að verða unnt að draga mikið úr
mannaflaþörf, minnka vinnuálag,
auka afköst og arðsemi fyrirtækja
og laun þeirra sem að fiskvinnslu
starfa. Tölvutækni og líftækni mun
opna leiðir og ný svið í fiskvinnslu
sem skapa ný störf. Ennfremur
mun útflutningur á þekkingu á
sviði sjávarútvegs geta orðið at-
vinnuvegur.
Á undanförnum árum hefur átt
sér stað stórkostlegt bruðl í upp-
byggingu atvinnuveganna. Nægir
þar að nefna ótrúleg orkuvinnslu-
og stóriðjuævintýri, allt frá Kröflu
til Blöndu með viðkomu á Fljóts-
dalsheiði og Reyðarfirði, fyrirbæri
sem Jón Sigurðsson forstjóri á
Grundartanga hefur nefnt undan-
haldsiðnað. Skefjalaus offjárfest-
ing í landbúnaði og fiskveiðum á
áttunda áratugnum hefur kallað á
kvótaúrræði, sem ber keim af
hafta- og skammtakerfi fyrri ára-
tuga. Úrvinnslugreinarnar fiskiðn-
aður, iðnaður og hátækni sitja hins
vegar á hakanum.
Til þess að snúa þessari öfugþró-
un við og efla íslenska atvinnuvegi
þurfum við að:
* Bæta menntun á öllum stigum,
bæði verklega og bóklega.
* Stórefla rannsóknir, bæði
grunnrannsóknir, nytjarann-
sóknir og þróunarstarfsemi.
* Velja sérstök áherslusvið, bæði
í menntun og rannsóknum, i
tengslum við mótun nýsköp-
unarstefnu.
* Efla sjóði áhættufjármagns til
nýsköpunar í atvinnulífi.
* Gera fýsilegra að fjárfesta í
nýjum atvinnufyrirtækjum
með skattalagabreytingum.
Við verðum að leysa úr læðingi at-
hafnaþrá og athafnaorku hugvits-
fólks með því að byggja brýr yfir
fyrstu erfiðleikatímabil og með því
ryðja þröskuldum hafta og banna
úr vegi nýsköpunar.