Alþýðublaðið - 01.08.1987, Blaðsíða 16

16
Laugardagur 1. ágúst 1987

Kvikmyndin
Platoon (Flokksdeild-
in) hlaut þrenn
Oskarsverðlaun —
fyrir leikstjórn, sem
besta kvikmyndin og
fyrir klippingu og
hljóð. Hún hefur
verið dásömuð sem
stríðsmynd allra tíma;
metsölumynd sem
sýnir hið sanna andlit
stríðsins. Skýringarn-
ar á velgengni þessar-
ar kvikmyndar eru þó
flóknari en svo.
Platoon er fyrst og
fremst endurspeglun
á samvisku banda-
rísku þjóðarinnar, til-
raun til að skilja og
réttlœta að hluta
stríðsþátttöku og sið-
ferðishrun. Platoon
er eins konar
útgönguleið þjóðar úr
kviksyndi Ijótrar
stríðssögu.
Það er ekki nema von að fram-
leiðendur í Hollywood hafi skellt
skollaeyrum við þeirri hugmynd -
Oliver Stone leikstjóra að gera
kvikmynd sem gerðist í Víetman-
stríðinu. Þótt Stone hefði að baki
handrit að mörgum frægum kvik-
myndum (Midnight Express, Scar-
face, The Year of the Dragon,) og
leikstýrt hinni þekktu kvikmynd -
Salvador, þótti þessi tillaga hans lítt
frumleg og enn síður söluvænleg.
Lái þeim hver sem vill; stríðs-
myndir hafa verið fastur fram-
leiðslukjarni í Hollywood allt frá
Platoon er hvorki frumleg kvikmynd
né skapandi. Hún er fyrst og fremst
útgönguleið fyrir bandarisku þjóð-
ina sem vill taka sjálfa sig í sátt
vegna strlðsins i Vletnam.
ÞJÓÐAR
upphafi kvikmyndanna, en sérstak-
lega hefur þeim fjölgað eftir lok
mikilla stríða eða stríðsátaka sem
Bandaríkin hafa tekið þátt í. Þann-
ig fengu áhorfendur kippur af
stríðsmyndum í lok síðari heims-
styrjaldar og myndir af þeim stríðs-
velli berast á markað enn þann dag
í dag. Kóreustríðið skilaði ennfrem-
ur góðum slatta af kvikmyndum úr
verksmiðjunum í Hollywood og
fyrri heimsstyrjöldin hefur enn-
fremur verið fest á kvikmynda-
filmu.
Stríð sem breytti ímynd
Ameríku
í umgetinni kvikmyndafram-
leiðslu hefur hinn siðferðilegi vandi
verið lítill. Umrædd stríð hafa skil-
að jákvæðri mynd af Bandaríkjun-
um og stríðsþátttöku þeirra og hæg
heimatökin hjá leikstjórum og
framleiðendum að spila á þjóðar-
rembu og fórnfýsi hermanna frels-
isins með tilhlýðilegu melódrama. í
lok styrjaldarinnar síðari og í upp-
hafi sjötta áratugarins var slík kvik-
myndaframleiðsla allt að því fastur
liður í Marshall-áætluninni til að
gefa Everópuþjóðum jákvæða
mynd af bandarískum hermönnum
og amerískri utanríkisstefnu.
Víetnamstríðið breytti hins vegar
ímynd Ameríku, og hún hefur
aldrei orðið söm aftur. Það sár sem
Víetnamstríðið skildi eftir í huga
fólks um heim allan, grær aldrei að
fullu og allra síst heima fyrir, þar
sem sjálfsímynd Bandaríkjanna
hrundi og olli varanlegri siðferðis-
kreppu og sálarkvölum. Þegar leið
á styrjöldina í Vetnam og fjölmiðl-
arnir, aðallega sjónvarp, flutti
fregnir af hinum óhugnanlegu
stríðsátökum og stríðsglæpum
Bandaríkjamanna, breyttist hugur
manna til styrjaldarinnar. Æ erfið-
ara var fyrir valdhafana í Washing-
ton D.C. að réttlæta stríðið eða gera
það sannverðugt varnarstríð fyrir
hið vestræna frelsi. Að lokum
hrundi spilaborgin og Bandaríkin
hörfuðu út úr frumskógum Víet-
nam og víðar í Asíu — án sæmdar
sem Richard Nixon forseti reyndi
þó að koma heim og saman.
Styrjöldin í Víetnam var stríðið
sem Bandaríkjamenn vildu og
reyndu að gleyma. Kvikmyndaiðn-
aðurinn kveinkaði sér einnig undan
því að lýsa stríðinu, því flöturinn á
viðfangsefninu var erfiður og sár.
Eftir að John Wayne gerði tilraun
til að hefja ameríicana á stall með
áróðursmyndinni Green Barets sem
gerð var í brennandi stríði, fitjuðu
framleiðendur í Hollywood upp á
nefið, þegar minnst var á Víetnam.
Hins vegar leið ekki á löngu
þangað til mótmælahreyfingunni í
Bandaríkjunum hafði vaxið það
fiskur um hrygg að framleiðendur
kvikmynda sáu þar arðvænlegan
hóp kvikmyndahúsagesta. Þar með
var kominn grundvöllur fyrir kvik-