Alþýðublaðið - 03.10.1987, Síða 15

Laugardagur 3. október 1987
15
SMÁFRÉTTIR
Aðferö okkar var tiltölulega
auðveld og einföld. Fundið
var ódýrasta verö i hverjum
vöruflokki. Miðað var við
magn, sem var viðráðanlegt
fyrir neytendur. Til þess að
finna rétt einingaverð er t.d.
ekki rétt að reikna kannski
kílóverð á sykri miðað við að
keypt séu 10 kíló ( einu, af
því að þannig reynist kíló-
verðið lægra en ef keypt er í
minna magni. Við höldum
okkur við handhægt magn,
svo að ekki sé hægt að segja
sem svo, að við séum að mis-
muna — þeir neytendur sem
eiga bíl séu betur settir en
aðrir.
Við vitum, að fólk fer lang-
an veg í bíl til að gera hag-
stæð innkaup. í okkar könn-
un má segja, að ekki gæti
fullkomins samræmis milli
landa. Verðum viö t.d. ekki að
viöurkenna, að langflest fólk
sem verslar í Miklagarði, not-
ar einkabíl til þess að koma
sér i áfangastað.
Það má líka finna að því að
taka ævinlega ódýrasta verð í
hverjum vöruflokki. Með því
erum við að fullyrða að það
sé ekki beint samband milli
vöruverðs og gæða. Það sé
ekki endilega vist að varan sé
þeim mun betri sem hún sé
dýrari. Neysluspekingar eru
og á því, að ekki sé hægt að
finna veigamikinn mun á
gæðum eftir verði.
Hollari vara dýrari?
Stöldrum samt aðeins við.
Okkar maður í Kaupmanna-
höfn hefur t.d. þetta að segja
(og grípum við niður í at-
hugasemdadálk hans):
„Þó eru hér í landi verslan-
ireins og búðarkeðjan IRMA
sem viðurkenna að verð
þeirra sé gjarnan hærra — en
gæðin aftur á móti hærri
(fullyrða þeir). Hafa þeir að
miklu leyti rétt fyrir sér. Mat-
væli sem þessi keöja selur,
eru svo til án litarefna og
með lágmarksinnihaldi af rot-
varnarefnum. Þetta sést á
vörulýsingunni og hve lengi
t.d. lifrarkæfa er til átu eftir
opnun. Algengt í 2—3 daga.
Algengt er hins vegar hjá
öðrum að lifrarkæfan teljist
góð í 2—3 sinnum lengri
tíma, vegna þess að hún hef-
ur alls kyns ósóma efni. Eins
er það með hreinlætis- og
þvottaefni frá Irmu. Þau hafa
flest rétt? „ph-gildi“ og lág-
mark ilm- og litarefna... Nefn-
um svo eitt grátlegt dæmi:
BRUGSEN hér í Danmörku
reyndi að búa til pylsur án lit-
ar- og rotvarnarefna, og með
hærra hlutfalli kjöts (á kostn-
að fitunnar). Pylsa þessi var
að sjálfsögðu dýrari en áður.
Seldist hún mjög illa. Hver
var svo ástæðan? Jú, eitt var
það, að ellilifeyrisþegar og
aðrir sem þurfa að — horfa (
aurinn, geta sparað 30-40% á
matarreikningnum, ef þeir
kaupa ævinlega það sem er
ódýrast (og þá kannski ekki
það hollasta).“
Svo mörg voru þau orð
Guðmundar Engilbertssonar,
hagfræðings, okkar verð-
könnuöar í Kaupmannahöfn.
Með strætó.
Um verslunina sem varð
fyrir valinu í verðkönnuninni í
Kaupmannahöfn, segir Guð-
mundur: „Verslun þessi ligg-
ur þannig að í nálægð henn-
ar eru þéttbyggð láglauna-
svæði, Holmbladsgade-
Amagerbrohverfið ásamt
Christianshavn. Reynsla mín
er að fólk sem býr f allt að 1
kílómetra radíus versli þarna.
Þetta eru ekki bílistar. Frá
Sydhavnskvarteret koma
menn i strætó, enda stoppar
leiö 37 við dyrnar...“
Tilboöastríð.
Gústaf Skúlason og fjöl-
skylda hans fylgjast með
verðlaginu í Stokkhólmi fyrir
Alþýðublaðið. Þau hafa búið i
þrjú ár úti og eru því orðin
hagvön.
Grípum niður f athuga-
semdir Gústafs meö könnun-
inni: „Hér I Sviþjóð er hörö
samkeppni verslana og alls
konar tilboð kaupmanna í
gangi til að draga fólk að sin-
um verslunum. Fyrir utan
hefðbundnar útsölur vor og
haust þá eru stóru fyrirtækin
í eilifu tilboöastríði hvert við
annað. Er nú svo komið að
rætt hefur verið um að til-
boðsverð (extrapris) þjóni
ekki lengur tilgangi sínum,
því að neytendur séu einfald-
lega hættir að kaupa tiltekn-
ar vörur nema þegar um til-
boðsverð sé að ræða...“
Félagsbundiö fólk
fær meiri afslátt.
í Svíþjóð tiðkast að veita
félagsbundnu fólki (í kaupfé-
laginu eða öðrum samtökum)
sérstakan afslátt, sem kemur
þá jafnvel ofan á annan af-
slátt sem er fyrir. í stað aug-
lýsinga I sjónvarpi (sem eru
bannaðar) leggja fyrirtæki
mikið upp úr því að auglýsa á
veggspjöldum og gefa út sér-
staka bæklinga, pésa eða
blöð sem erdreift inn á
heimilin. Fylgja þá oft afslátt-
armiðar, sem eru klipptir út
og maður framvísar í búðum.
Svartur listi.
Neytendasamtök í Svíþjóð
eru ekki frjáls samtök eins
og hér á íslandi. Ríkið heldur
uppi öflugri stofnun, sem
skiptir sér af verði og gæð-
um vöru og þjónustu. Upplýs-
ingartil neytenda í fjölmiðl-
um eru miklar. Vara og þjón-
usta sem ekki stenst almenn-
ar kröfur um neyslu, eru
hreint og beint settar á svart-
an lista. Allt virðist gert til að
beina neytandanum á rétta
braut.
„Hreinræktaö“
verdur dýrara.
„Holl“ fæða er dýrari en sú
sem mest er á markaðnum.
Er þá átt \£i<l „hteinræktaða"
vöru. I Stokkhólmi eru kjúkl-
ingar t.d. 30% dýrari, ef þeir
eru aldir upp á grænmeti.
Dæmið snýst reyndar við um
fiskinn. Ómengaður fiskur á
íslandi er til muna ódýrari en
sá sem Dönum og Svium er
uppálagt að borða. Þó að
okkur þyki fiskbitinn allt of
dýr hér, er hann þó miklu dýr-
ari í útlandinu.
Kaupfélagskeðjan i Svfþjóð
(Domus, Konsum, OBS) fram-
leiðir margar vörur án dýrra
umbúða. Þannig má halda
vöruveröi niðri. Þetta er að
öllu leyti sambærilegt öðrum
vörum.
Iris - nýtt
nafn á Stjörnunni
íris Erlingsdóttir er nýtt
nafn á útvarpsstöðinni
Stjörnunni og tekur hún til
starfa i dag, laugardag. íris
sest í stól IngerÖnnu Aik-
man sem heldur til náms er-
lendis. Flestir kannast við ír-
is úr sjónvarpinu en þar var
hún þula um hríð, þótt ekki
sjái hlustendur andlit hennar
á Stjörnunni, heldur heyri
rödd hennar einungis á laug-
ardögum milli kl. 16 og 18 og
á sunnudögum milli kl. 12—
14. Þættir Irisar eru þægileg-
ir tónlistarþættir með göml-
um, skærum perlum dægur-
íris — úr sjónvarpi i útvarp
tónlistar. Viö getum reyndar
bætt því við að íris er í lög-
fræðinámi og starfaði sem
flugfreyja í þrjú ár.
Stórtónleikar
í Hollywood
Stórtónleikar verða haldnir
í Hollywood í næstu viku,
nánar tiltekið fimmtudaginn
8. október. Það er hljómplötu-
útgáfan Tóný sem stendur
fyrir uppákomunni. Á tónlist-
arkvöldinu koma fram ekki
lakari skemmtikraftar en
Magnús Þór Sigmundsson
sem kynna mun nýja sóló-
plötu sína sem út kemur fyrir
jólin, Rúnar Þór Pétursson og
stórhljómsveit sem kynna
plötuna „Gísli,“ og Haukur
Hauksson kynnir ennfremur
plötuna „Hvílík nótt,“ með
hljómsveit sér við hlið. Þá
mun dúettinn „Bláskjár,"
öðru nafni Steingrímur Guð-
mundsson og Ingólfur
Steinsson kynna lög af vænt-
anlegri hljómplötu sem inni-
heldur islensk þjóðlög i
þeirraeigin útsetningu. Að
lokum skal þess getið aö
fram kemur í fyrsta skipti op-
inberlega ný hljómsveit sem
nefnist „Tíbet — Tabú.“
Hvernig það nafn tengist
hljómsveitarmönnum vitum
við á Alþýðublaöinu hins veg-
ar ekki.
Sérskólanemar
mótmæla nýjum
matarskatti
Framkvæmdastjórn Banda-
lags íslenskra sérskólanema
hefur mótmælt því harðlega
að skólamötuneytum skuli
framvegis vera gert að greiða
10% söluskatt eins og reglu-
gerð sem fjármálaráðherra
hefur gefiö út, gerir ráð fyrir.
í fréttatilkynningu frá Banda-
laginu segir m.a.:
„Þessi skattlagning er ein-
ungis lítill hluti þeirra neyslu-
skattlagningar sem dunið
hafa yfir landsmenn frá þvf
núverandi rlkisstjórn tók við
stjórnartaumunum. Fram-
kvæmdastjórn Bandalags ís-
lenskra sérskólanema mót-
mælir harðlega allri skatt-
lagningu á nauðsynjavörur.
Svoleiðis skattlagning kemur
langverst niður á þeim sem
minnst hafa auraráðin eins
og t.d. láglaunafólki, öldruð-
um, öryrkjum, einstæðum
foreldrum og námsmönnum I
framhaldsnámi."
í fréttatilkynningunni segir
ennfremur að nú sé svo kom-
ið að framfærsla Lánasjóðs-
ins fyrir einstakling í leigu-
húsnæði sé kr. 25950 á mán-
uði. Fyrir þessa upphæð sé
námsmanni ætlað að borga
húsaleigu á hinum almenna
markaði, greiða fyrir fæði og
klæði ásamt því að greiða
fyrirýmsan tilfallandi kostn-
að. Þessa upphæð segja
námsmenn gjörsamlega úr
takti við allan raunveruleika.
Þá segir í tilkynningu sér-
skólanema, að af þessu megi
vera Ijóst að hvers konar
neysluskattur á nauðsynja-
vörur komi mjög illa niður á
námsmenn: „Með þeirri
ákvörðun sinni að leggja
söluskatt á skólamötuneyti
hefur fjármálaráðherra sýnt i
verki hug sinn til (slenskra
námsmanna, þessi skattlagn-
ing veröur mun óréttlátari
þegar haft er í huga að af
keyptum aðföngum til skóla-
mötuneyta er greiddur sölu-
skattur, því er fjármálaráð-
herra í raun að tviskattleggja
fæðiskostnað námsmanna."
Að endingu lýsir fram-
kvæmdastjórn BÍSN yfir mikl-
um áhyggjum með þróun
framfærslu islenskra náms-
manna og segir Ijóst að
Bandalagið horfi ekki upp á
þessa þróun aðgerðalaust.
Húsaleigan
hækkar
Hér koma slæm tíðindi fyr-
ir leigjendur og væntanlega
gleöifréttir fyrir húseigendur:
Húsaleigan hækkar frá og
með 1. október sbr. lög nr.
62/1984 eins og segir í frétta-
tilkynningu frá Hagstofu Is-
lands. Samkvæmt ákvæðum I
lögum hækkar leiga fyrir
íbúðarhúsnæði og atvinnu-
húsnæði sem lög þessi taka
til, um 5.0% frá og með októ-
berbyrjun 1987. Reiknast
hækkun þessi á þá leigu sem
er í september 1987. Október-
leigan helst óbreytt næstu
tvo mánuði, það er í nóvem-
ber og desember 1987. Þá
skal sérstök athygli vakin á
því, að þessi tilkynning Hag-
stofunnar snertir aðeíns
húsaleigu, sem breytist sam-
kvæmt ákvæðum i fyrrnefnd-
um lcgum. Andar nokkur
leigjandi léttar?
í norðri
Út er komið á vegum
Námsgagnastofnunar og ís-
landsdeildar Norðurlanda-
ráðs námsefni fyrir 8. og 9.
bekk grunnskólanna um nor-
ræna samvinnu og umhverf-
ismál. Bera hefti þau sem
komin eru út yfirskriftina í
norðri og eru staöfærðar þýð-
ingar á heftum úr heftaröð-
inni Nordpá sem gefin er út
af Norðurlandaráði. Út eru
komin í þeirri röð 11 hefti um
ýmis efni, þ.á m. striös- og
eftirstríðsárin á Norðurlönd-
um, þróunaraðstoð og fíkni-
efni. Þetta er fyrsta sinn sem
gefið er út samnorrænt
námsefni og eru heftin á
dönsku að einu undanskildu
en ( því eru kaflar á dönsku,
norsku og sænsku.
VERÐGÆSLA
ALÞÝÐUBLAÐSINS