Alþýðublaðið - 24.10.1987, Síða 7

Laugardagur 24. október 1987
7

J|i|i i 1!
MMm n ::
n
Blskupshjónin i helmillnu í Kópavogl, Magnea Þorkelsdóttlr og sr. Sigurbjörn Einarsson.
Myndln or al Elnarl Slgurfinnssyni. „Ég áttl mjog góían og nærgætlnn löóur," saglr séra
Slgurbjörn m.a.
og fátækt sem enginn maður
nú á dögum myndi trúa að
hefði verið til. Ég átti gott og
skilningsrlkt atlæti og það
var mikil gleði á þessu stóra
heimili, sagnalestur og söng-
ur á kvöldin."
Það var margt um manninn
I Háu-Kotey og mikiö annrlki.
„Amma mln kunni heil
ógrynni af sögum og kvæð-
um, og hún var óspör
áað talavið mig, hvar
sem hún var stödd.
Henni féll aldrei verk úr
hendi, en alltaf hafði hún tóm
til að ræða við mig, kenna
mér. Hún kenndi mér margt
sem ég man enn, ekki slst
bænir. Maöur gleymdi sumu
þessu ( bili, en þegar það rifj-
aðist upp, þá situr það ótrú-
lega fast. T.d. löngu Ijóöa-
bænirnar hans Hallgrlms Pét-
urssonar, bæði kvölds- og
morgunbænirnar. Ég hef oft
hugsaö um það, að nútlminn
hafi ekki haft nægilegan
skilning á þessu. Það sem ég
er ævinlega þakklátur fyrir er
aö hafa umgengist fólk sem
gaf sér tlma fyrir mig. Núna
þegar talað er um streitu og
að mæöur hafi engan tlma
aflögu vegna vinnuálags,
kemst ég ekki hjá þvl að
hugsa um eldra fólk sem ég
þekkti, t.d. mlna gömlu
ömmu. Hún var fyrst á fætur
hvern dag. Það var þrotlaust
amsturog strit. Fullorðna
fólkiö talaði ekki við mann
eins og fávita eins og gert er
núna — t.d. I barnatlmum.
Mér ofbýöur það efni sem
börnum er flutt og á hve lágu
plani það er. Hvers konar
skilningur er þaö aö geta
aldrei talað viö barnið I al-
vöru. Auðvitað var gamla fólk-
ið misjafnt, en eitt af fyrstu
boðorðum þess var yfirleitt
aö hafa ekki Ijótt fyrir barni.
Og meira að segja að tala
ekki Ijótt eða gáleysislega I
nánd barnshafandi konu.
Menn höfðu tilfinningu fyrir
því að jafnvel fóstur hefði til-
finnningu fyrir umhverfinu.
Konan átti ekki að veröa fyrir
geðshræringu eða ótta. Yrði
mönnum á að blóta þar sem
vöggubarn var fyrir, var ævin-
lega bætt við: Guð blessi
barnið. Það mátti ekki hrlna á
barninu, þar sem Ijótt var
haft á munni. Ég hef verið
þakklátur ævilangt fyrir það
sem ég fékk að nema gott og
fallegt hjá afa og ömmu. En
ég naut mjög takmarkaðrar
opinberrar skólakennslu.“
Skólaganga
Þegar sr. Sigurbjörn var 8
ára hættu afi hans og amma
að búa, og hann fór til föður
slns. „Ég átti mjög góðan og
nærgætinn föður. Við urðum
miklir mátar og áttum mjög
mikið andlegt samfélag." Sr.
Sigurbjörn segir að pabbi
sinn hafi veriö fróðleiksfús
og bókhneigöur maður og
frætt sig um ýmislegt, sem
hann búi að alla tlð. Hann
hafi verið mjög félagslyndur
og stofnað stúku ungur. Og
ungmennafélagið hafi hann
lífgað við. „Ég á mér mjög
góðar minningar þaðan. Þar
hélt ég mlna fyrstu ræðu.“
Manstu um hvað hún fjall-
aði? „Nei, en ég man eftir
fyrirlestri sem ég tók að mér
að flytja um Njálu. Var ég svo
óheppinn að þá rakst þangað
erindreki frá Ungmennafélagi
íslands. Það geröi mig ekki
djarfari I sinni.“ Piltur var að-
eins 11 ára, þegar hann flutti
fyrirlesturinn um Njálu.
„Hann var náttúrlega eins og
gefur að skilja stórmerkileg-
ur,“ segir sr. Sigurbjörn og
hlær. Sigurbjörn gekk I far-
skóla. í þrjú af þeim fjórum ár-
um sem hann naut barna-
skólagöngu var kennt I stof-
unni I Lágu-Kotey. Hin verk-
lega þekking var sett skör
lægra bóknámi.
Eg spurði biskup hvort
honum hefði þótt skólinn
draga menn I dilka? „Skólinn
hefur alltaf mismunað. Hann
hefur frá byrjun veriö byggð-
ur upp frá hugsjón bóknáms.
Það er spurning hvort fyrir-
mynd gamla barnaskólans
hafi ekki verið Latlnuskólinn?
En gáfur eru ekki allar af
sama tagi — og þvl siöur vit
eða viska. Það er ekki öll vit-
leysan eins, — og ekki held-
ur öll viskan eins. Mér finnst
að skólakerfið hafi ekki tekiö
nægilega tillit til þessa. Ég
hef llka veriö ákaflega lengi
efins I þvl að þessi vlðtæka
námsskylda sé rétt." Sr. Sig-
urbjörn telur að það hafi ver-
ið aðstöðumunur áður.
Fræðslan var af skornum
skammti i fátækum, einangr-
uöum sveitum. Krakkar I
Reykjavlk nutu meiri fræðslu.
Sr. Sigurbjörn talar af eigin
reynslu. 15 ára kom hann til
Reykjavlkur og settist 11.
bekk Menntaskólans. „Maður
rak sig á hvað félagar og jafn-
aldrar höfðu notið mikillar
fræðslu borið saman við mig.
Á móti kom að ég hafði ekki
aðkenningu af námsþreytu
eins og þeir. Mér var nautn
dd I oo rQ 11
Fannst þér þú hafa gagn af
námi I Menntaskólanum?
„Jú, vissulega. Hins vegar
veröur að segjast að ég er
dálltið sérvitur og hafði mln
áhugamál. Margt af þvl sem
manni var gert að læra I
Menntaskólanum var gjör-
samlega utan áhugasviö
mln, og ég hef aldrei up.p-
götvað I llfinu aö ég hafi haft
minnstu not af þvl. Aftur á
móti fór ég á mis við margt,
sem ég hefði getað kynnt
mér I staðinn." Sigurbjörn
hafði m.a. miklar mætur á
bókmenntasögu og tungu-
málum. Það voru honum þvl
mikil vonbrigði, segir hann,
að mönnum skyldi vera gert
að muna feikn af nöfnum á
herforingjum og styrjöldum
en kynnast minna andans
mönnum.
„Ég man eftir stil sem ég
skrifaöi hjá Jakobi Smára. Ég
lagði út af þvi að neðanmáls
sagði um Byron með smáu
letri I kaflanum um frelsis-
strlð Grikkja: í þessari
styrjöld féll skáldið Byron
sem sjálfboöaliöi. Bók-
menntasagan var nú ekki
meiri." Þú segist hafaviljað
læra sumt og ekki hafa haft
gagn af öllu ... „Já, ég var
blankur I stærðfræði og var á
móti henni, en hafði áhuga á
bókmenntum, heimspeki og
málum. Ég hafði lltinn áhuga
á náttúrufræöi, en.það hefur
vaxið I seinni tlð. Ég hafði
hins vegar ekkert gagn af þvl
sem ég læröi I náttúrufræð-
um I menntaskóla. Ég áýmsa
vini meðal skordýra frá fornu
fari, margfætlur og jötun-
uxa... en þær sem ég varð
aö kynna mér af bókum urðu
aldrei vinir rnlnir." „Það voru
margir ágætir kennarar við
Menntaskólann. Sveinbjörn
Sigurjónsson kenndi mér Is-
lensku I fyrsta bekk og bjó
ég lengi að þvl. Jakob Smári
tók svo viö. Hann var gull að
manni, alhliða húmanisti og