Tíminn - 27.01.1968, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 27. janúar 1968
TfMINN
9
Útgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Pramkvæmdastjóri: Kristján Benedlktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson, Jón Belgason og IndriCi
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gislason Ritstj.skrifstofur t Eddu
núsinu. simar 18300—18305 Skrifsofur: Bankastrætl 7 Af-
greiðslusimí: 12323 Auglýsingasimi- 19523 ASraT skrifstofur.
simi 18300. Áskriftargjald kr 120.00 á mán. Innanlands — í
lausasölu kr 7 00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Hver er gróði
bæjarútgerðanna?
Eins og kunnugt er, stendur nú yfir deila milli eigenda
frystihúsanna og ríkisstjórnarinnar um fiskverðið. Eigend
ur frystihúsanna hafa lo'kað húsunum og telja sig ekki
geta haldið áfram rekstri þeirra, nema þeir fái meiri
hækkun á fisikverðinu en ríkisstjórnin hefur hingað til
viljað fallast á. Undantekning eru þó frystihús bæjarút
gerða. Rekstri þeirra er haldið áfram og virðist eins og
forráðamenn þeirra uni vel því fiskverði, sem nú er.
Þetta blað hefur ekki aðstöðu til að fella neinn dóm um
deilu frystihúsanna og ríkisstjórnarinnar. Engin gögn
varðandi hana hafa verið lögð fyrir Alþingi né gerð opin
ber á annan hátt. Það er tvímælalaust illa farið, að al-
menningi skuli ekki vera gefin kostur á að fylgjast með
jafn alvarlegu og mikilvægu máli og þessu á öllum stig-
um þess.
Það hlýtur hins vegar að vekja athygli í þessu sambandi
að frystihús bæjarútgerðanna hafa sérstöðu. Þau halda
rekstri sínum áfram, líkt og allt sé í góðu lagi. Af hverju
stafar þetta? Hefur rekstur bæjarútgerðanna gefizt svona
miklu betur en einkareksturinn og félagsreksturinn, að
þær geti haldið rekstri áfram, þegar hinir aðilarnir
treysta sér'ekki til þess? Hafa skip og frystihús bæjarút-
gerðanna verið að græða meðan skip og frystihús hinna
aðilanna hafa verið að tapa?
Hér er um slíkt mál að ræða, að ómögulegt er annað
en að það verði gert að rannsóknarefni. Ef eitt rekstrar-
form virðist gefast svona miklu betur en önnur, þá er
sjálfsagt að snúa sér meira að því. Þá hafa bæjarútgerð-
irnar sannað svo yfirburði sína, að sjálfsagt er að auka
þær og efla á allan hátt.
Af hálfu þeirra, sem eru miður góðgjarnir í garð
bæjarútgerðanna, er því haldið fram, að forráðamenn
þeirra hafi ekki svo mikinn áhuga á arðbærum rekstri
þeirra, því að þeir geti jafnað hallann með því að sækja
féð í vasa skattgreiðenda með hækkun útsvara. Því er
jafnvel haldið fram, að Geir Hallgrímsson hafi hvað eftir
annað rökstutt hækkun útsvaranna með því að greiða
þurfi halla á rekstri bæjarútgerðarinnar.
Allra t-luta vegna væri fróðlegt að fá það upplýst, hvort
bæjarútgerðirnar hafi staðið sig betur en einkarekstur-
inn og félagsreksturinn.
fbúðalánin
Mánuðina fyrir kosningar s. 1. vor talaði ríkisstjórnin
fjálglega um stórvirki sín í íbúðalánamálum. Þá voru
bumbur barðar og fullyrt, að þessi mál væru komin í svo
gott horf, að framvegis gætu menn fengið íbúðalánin af-
greidd eftir þörfinni og hendinni. Menn voru hvattir
óspart til þess að sækja sem fyrst um lán, áður en þeir
byrjuðu að byggja, og svo var að heyra, að ekkert gæti
tafið lánveitingarnar, nema þá helzt það, ef menn yrðu
of seinir að senda umsóknirnar.
í umræðum á Alþingi í gær upplýstist það hins vegar
að þeir sem sendu umsóknir og höfðu öll gögn í lagi
til lántöku 31. marz 1967, munu alls ekki fá lán fyrr
en haustið 1968, og hvort þeir mörgu, sem sótt hafa
síðan 31. marz 1967, fá lánin árið 1970, 1971 eða 1972
veit enginn, allra sízt ríkisstjórnin. Þetta er að efna
loforð sín eða hitt þó t-eldur.
Þórarinn Þórarínsson:
Hvers vegna frestun hægri
umferðar og þjððaratkvæði?
Óþörf, gagnslaus og dýr eftiröpun
á venju meginlandsþjóða
Ágætur vinur minn, Baldvin
Þ. Kristjánsson, hefur sent okkur
fimmmenningunuim, sem flytjum
frv. um frestun hægri handar um
ferðar, kveðju sína hér í blaðinu
og ásakar okkur um steinaldar-
mennsku og margt fleira. Ég
hafði ekki ætlað mér að gera
þetta frumvarp okkar að sér-
stöku blaðamáli, því að fari svo
gegn von minni, að frv. okkar
fimmmenninganna nái ekki fram
að ganga, er ekki heppilegt eftir
það að haida uppi deilum um
sjálfa breytingiuna, heldur verða
menn þá að sameinast um að
framkvæma hana á þann veg, að
h/ún valdi sem minnstu tjóni.
Verði frv. hins vegar samþykkt,
eins og ég vona, munu aðrir
menn færari mér halda áfram
umræðunum.
Sökum þeirra ádeila, sem frv.
hefur sætt í umræddri grein og
fleirum, þykir mér rétt án þess
að fara nokkuð að munnhöggv-
ast við höfunda þessara greina,
að gera í eitt skipti grein fyrir
því, hvers vegna ég stend að
flutningi þessa frumvarps.
Ég skal fyrst játa, að ég tel
mig engan sérfræðing í umferð-
armiálum. Ég lét þetta mál því
ekki néitt til mín taka, þegar það
var á sinni tið til umræðu á Al-
þingi. Ég greiddi samt atkvæði
gegn H-lögunum, því að ég gat
ekki fundið neitt í rökum H-
manna, sem sannfærði mig um,
að breytingin væri til gagns. Ann
ars var málið alltof lítið rætt á
Alþingi, en þó mæltu Halldór Ás
grímsson og Alfreð Gíslason ske
legglega gegn breytingunni og
Ólafur Jóhannesson flutti mjög
rökfasta ræðu gegn henni í efri
deild. Eins og oft vill verða,
hófust ekki verulegar umræður
um málið hjá almenningi fyrr
en eftir aðþingið hafði afgreitt
það. Mér virtist þá koma glöggt í
ljós, að meginþorri þeirra
manna, sem bezt þekkja íslenzka
þjóðvegi, atv.bílstjórarnir, teldu
breytinguna ólheppilega og ó-
þarfa. Mér finnst skylt í hverju
máli að taka mest tillit til þeirra,
sem mesta hafa reynsluna. Þetta
varð til þeSs, að ég hafði mikinn
áhuga á því á seinasta þingi
að taka málið upp aftur í því
formi, að það yrði borið undir
þjóðaratkvæði í sambandi við
þingkosningarnar. Ég lét þó und
an þeim rökum ýmissa flpkks-
bræðra minna, að óheppilegt
væri, að þetta mál, sem væri
ópólitískt, en þó mikið hitamál,
blandaðist inn í kosningabarátt-
una með þeim afleiðingum, að
farið væri að kjósa menn á þing
eftir því einu, hvort þeir væru
með eða móti hægri umferð. Þess
vegna féll ég frá þessum tillögu
flutningi að því sinni. Nú standa
sakir þannig, að forsetakosning
ar verða næsta sumar og á að
vera auðvelt að láta fara fram
þjóðaratkvæðagreiðslu um
hægri umferðina í sambandi við
þær, án þess að það hafi nokkui'
áhrif á þá kosningabaráttu, því
að ég hygg, að væntanleg for-
setaefni leiði hjá sér að taka af-
stöðu til hægri handar umferðar
innar!
Það má með vissum rétti segja,
að frv. okkar um þjóðaratkvæða
greiðslu sé helzt til seint flutt,
því að búið sé að eyða rúmum 20
millj. kr. í undirbúning hægri
handar umferðar og verði þeim
milljónum á glæ kastað, ef hægri
handar aksturinn félli við þjóð
aratkvæðagreiðslu. Þetta er ekki
alveg rétt, því að ýmislegt af
þessum undirbúningi gæti komið
að fullum notum eigi að síður.
Þessar 20 milljónir eru ekki held
ur nema brot þeirrar uppihæðar,
sme breytingin mun kosta. Það
er þegar áætlað, að hún kosti
65 millj. kr., og er þá ekkert
tillit tekið til aukins kostnaðar
við löggæzlu, sem vafalaust hlýt
ur að kosta tugi milljóna kr.,
ef hún á að vera í sæmilegu
lagi, ekkert tillit er heldur tekið
til breytinga á ljósabúnaði bif
reiða, sem áætlað er að kosti
milli 20—30 millj. kr., og loks
er ekkert tillit tekið til þess
mikla aukakostnaðar, sem at-
vinnufyrirtæki og einstaklingar
munu verða fyrir vegna þeirra
miklu umferðartafa, sem óhjá-
kvæmilega hljóta að fylgja breyt
ingunni. Ótalin eru svo öll þau
óþægindi, sem breytingin mun
valda þúsundum manna um
lengra skeið.
En sleppum þessu. Ég myndi
hiklaust taka undir með Bald-
vini Þ. Kristjánssyni, að ég
myndi ekki horfa í þennan kostn-
að, ef ég sæi minnstu ástæðu til
að ætla, að umferðin yrði örugg
ari og betri ó eftir.
Mér virðist næstum- allir, sem
ræða þessi mál öfgalaust, vera
sammála um, að frá öryggissjón
armiði skipti engu máli, þar sem
vegir eru breiðir og góðir, hvort
heldur er hægri handar umferð
eða vinstri handar umíferð, þeg-
ar menn eru búnir að venjast
henni. Þetta kom t d. glöggt
fram hjá dómsmálaráðherranum,
þegar hann lagði frv. um hægri
handaraksturinn fyrir Alþingi,
en mér finnst hann oftast hafa
rætt þessi mál öfgalaust og geti
að því leyti verið mörgum H-
manninum til fyrirmyndar. Hins
vegar skiptir þetta öðru máli,
þegar vegirnir eru mjóir og
vegbrúnir lélegar, eins og gildir
um flesta vegi hér, og líklegt
er að gildi áfram um alltof langa
hrdð. Mér virðist það nokkuð
almennur dómur hinna reynd-
ustu manna hérlendis, að undir
þeim kringumstæðum sé betra,
að stýrið sé sömu megin og
vegbrúnin, ten hér eru flestir
bílar með vinstri handar stýri.
Aðalrökin fyrir breytingunni
eru þau, að hægri handar akstur
sé algengastur annars staðar.
Hér er á ferðinni gamla sagan að
tolla í tízkunni og apa eftir öðr-
um, án tillits til þess, hvort þörf
sé fyrir það eða efni á því. Allt
annað þykir steinaldarmennska!
Sannleikurinn er annars sá, að
hægri aksturinn hefur sigrað á
meginlöndum, því að nauðsynlegt
þykir að hafa samræmdan akst
ur, þar sem lönd liggja saman.
Svíar breyttu eingöngu yfir til
hægri handarinnar vegna þess,
hve margir bílar fóru yfir landa
mærin og menn áttuðu sig ekki
alltaf nógu fljótt á því. Árið
1963 fóru 5 millj. bilar yfir
sænsku landamærin og var búist
við að sú tala meira en tvöfald
aðist á 10 árum- Hér er hins veg
ar ekki um neitt slíkt að ræða.
ísland er eyland og á öllum eða
nær öllum eylöndum gildir enn
vinstri handar umferð og veit
ég ekki til þess, að þar sé neitt
rætt um að hverfa frá henni.
Bretland, írland, Kýpur, Malta
og Japan hafa öll vinstri handar
umferð, svo að nokkur eylönd
séu nefnd.
Sagt er, að breytingin sé nauð
synleg vegna erlendra ferða-
manna. Ferðamenn gæta oftast
sérstakrar varúðar, þegar þeir
aka erlendis og þurfa að fylgja
breyttum umferðarreglum. Hér
hafa árum saman verið þúsundir
erlendra hermanna, vanir hægri
handar umferð, og virðist það
alls ekki hafa komið að sök-
Sagt er, að breytingin sé nauð
synleg vegna sjómanna og flug-
manna, því að hægri handar um
ferð gildi á sjó og í lofti. Ekki
hefi ég þó séð tölur um það,
að sjómenn eða flugmenn lendi
oftar í bílslysum en aðrir.
Sagt er að breytingin sé nauð
synleg vegna íslenzkra ferða-
manna erlendis. Að mínum dómi
á ekki að ýta undir það, að aðrir
íslendingar en þeir, sem eru
traustir ökumenn, aki erlendis.
Hægri handar umferðin á megin-
landi Evrópu hefur sennilega
stutt að þvi, að íslenzkir öku-
menn hafa sýnt þar meiri gætni
en ella, en úr því gæti dregið,
þegar umferðarreglur verða hin
ar sömu að þessu leyti hér og
þar.
Þannig mætti rekja þetta á-
fram. Ég læt þetta nægja, enda
mun nú hafa verið minnst á höf
uðrök H-manna. Mín niðurstaða
er í stuttu máli sú, að breyting
in sé óþörf og geri ekkert gagn.
Hins vegar munu fylgja henni
mikil vandkvæði fyrir fjölda ein-
staklinga og hún mun valda mikl
um útgjöldum á tímum, þegar
þjóðin þarf að spara og fé skortir
nær hvarvetna til brýnustu fram
kvæmda.
Mér finnst af þessum ástæðum.
að hér sé mál á ferðinni, sem
spyrja ætti þjéðina um áður en
það er endanlega ákveðið. Ég er
fylgjandi þjóðaratkvæðagreiðsl-
um sem flest mál og greiddi t. d.
atkvæði með því á sínum tima
að landhelgissamningurinn og ál
samningurinn yrðu bornir undir
þjóðaratkvæði. Við þurfum að fá
ákveðnar reglur í stjómarskrána
um þjóðaratkvæði, líkt og Danir.
Ríkisvaldið færist nú í aukana
á öllum sviðum og saka ég núv.
stjórn ekkert >sérstaklega um
það, því að þetta er hin al-
menna þróun í heiminum. Ég
álít þjóðaratkvæðagreiðslur eitt
Framhald á bls. 14.