Alþýðublaðið - 28.10.1994, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1994
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 75 ÁRA
7
hvarf úr miðstjórn Alþýðuflokksins,
en þar hafði hann verið meira eða
minna frá því á fimmta áratugnum.
Það er hins vegar auðheyrt að Helgi
er langt í frá hættur að hugsa unt pól-
itík. Hvernig mætti það líka vera um
mann sem allt sitt líf hel'ur fylgst
með þjóðfélagsþróun og var um
langt árabil einn helsti stjómmála-
skýrandi þjóðarinnar. Við ræðum
unt jafnaðarstefnuna, krata á Norð-
urlöndunum, í Bretlandi og Þýska-
landi sem standa í þvf að endurskoða
innihald hennar í Ijósi mjög breyttra
þjóðfélagsaðstæðna. Og auðvitað fer
ekki hjá því að við ræðum um Al-
þýðuflokkinn eins og hann er hér og
nú.
„Ég tek ekki mjög djúpt í árinni
þegar ég segi að Alþýðuflokkurinn
hefur valdið manni dálitlum von-
brigðum síðan 1956. Það er alveg
Ijóst að í okkar þjóðfélagi höfum við
ýmsar meinsemdir, kannski ekki síst
spillingu. Stjómmálamenn hér taka
sér oft vald sem er umdeilanlegt og
vafasamt að þeir eigi yfirleitt að hafa
á sinni hendi. Slíkur gangur mála
bitnar alltaf illa á litlum flokki sem í
félagi við stæiri flokk ber ábyrgð á
stjórn landsins. Alþýðullokkurinn
fékk strax að kenna svolítið á þessu
fyrir stríðið, en þó held ég að þetta
haft aldrei bitnað meira á honunt og
eins og núna síðustu tvö eða þrjú ár-
in. Svo er þetta líka spuming um ein-
staklinga. Það gleymist stundum að
stjórnmálaflokkur þarf að vera eins
og knattspyrnulið. Það þarf rétta
samsetningu til að ná upp góðu ell-
efu manna liði. Það þarf líka rétta
samsetningu til að ná upp senr gerir
það sem við viljum að hann geri og
gerir ekki það sem við viljum ekki að
hann geri.”
- Eftir 78 ár er Alþýðuflokkurinn
ennþá tiltölulega smár flokkur. Þýðir
það ekki að hann hefur farið hálf-
gerða erindisleysu allan þennan
tíma?
„Alþýðuflokknum hefur auðvitað
mistekist að sameina jafnaðarmenn í
stómm, frjálslyndum og víðsýnum
jafnaðamtannaflokki. Samt vitum
við að svonefnd jafnaðarstefna -
sem svolítið svifkennt hugtak - á
rnikið fylgi hér á Islandi og hún á
auðvitað mikil ítök í Alþýðuflokkn-
um. Það er hins vegar spurning hvort
suntir í Alþýðuflokknum em nógu
góðir jafnaðarmenn."
Kolvitlaus kosningaskipan
„Flokkarnir hafa breyst mikið á
mínum tíma. A santa tíma finnst
mörgum að þjóðfélagið sé ramm-
gallað. Og þá er ekki óeðlilegt að
menn spyrji hvort ekki séu einhverj-
ar brotalamir í flokkakerfinu. Sjálfur
er ég þeirrar skoðunar að það sé bara
tímaspursmál hvenær llokkaskipan-
in breytist. Spurningin sé miklu frek-
ar hvað taki við en hvenær. Flokka-
fylgið virðist alltaf verða veikara og
veikara. Við sáum það til dæmis í
borgarstjómarkosningunum í
Reykjavík hvernig stjórnmálin geta
breyst allt í einu. Gæti maður ekki
gert sér í hugarlund að þetta kynni að
gerast á landsmælikvarða?
Þetta getur hins vegar ekki gerst
nema kjördæmaskipanin breytist. Ég
hugsa að úrelt og vitlaust kjördæma-
fyrirkomulag eigi meiri þátt í vitleys-
unni í þjóðskipuninni en við gerum
okkur grein fyrir. Það hefur að
mörgu leyti staðið í vegi fyrir eðli-
legri þróun stjómmála í landinu. Ég
á við hreppapólitík og hrossakaup og
hvernig pólitíkusar hafa tekið sér
vald sem þeir eiga ekki eða að þeim
hefur verið fengið vald sem þeir ekki
eiga. Allt stafar það beint og óbeint
af kjördæmaskipuninni.
Eg vil ekki vanþakka þær breyt-
ingar sem hafa orðið í minni tíð, frá
I934 þegar ég fór að fýlgjast fyrst
með. Sumar hafa verið svolítið til
bóta, en stundum hefur þetta mistek-
ist og síðustu breytingar vom hreint
óhemju vitlausar.
Það er sagt að sérhagsmunasegg-
imir á Alþingi vilji ekki breyta kjör-
dæmaskipaninni og það er nokkuð til
í því. En það þarf meira en að vinna
sigur á þeim. Það þarf líka að vinna
sigur á einhvetjum sérfræðingum
sem virðast ekki kunna að búa til lög
og kosningaskipan fyrir almenning.
Næst því að kosningaskipanin sé
réttlát, þá er jafnsjálfsagt að hún sé
svo einföld að hvert mannsbam sjái í
„Ef ég frétti að Alþýðu-
blaðinu vegnar vel þyk-
ir mér vænt um það, ef
því gengur illa kemur
það við viðkvæman
streng í brjósti mínu.“
hendi sér hvað það er að gera þegar
það greiðir atkvæði. Við verðum til
dæmis að geta verið nokkuð viss um
að atkvæðið okkar l'alli ekki á ein-
hvern annan en þann sem við emm
að kjósa. Það er gmndvallaratriði.
Þar næst eigum við að hætta að
einblína á að allir séu skyldugir til að
kjósa einhvem flokk. Það á að vera
hægt að kjósa um persónur, rétt eins
og flokka. Þetta er vel framkvæman-
legt þótt við höfurn stór kjördæmi og
listakosningar, enda höfum við fyrir-
myndina víða í Evrópu þar sem kjós-
andinn hefur santa rétt til að kjósa
einstaklinga og hann hefur til að
kjósa flokkslista.
Ef við gemni þetta þá er ég ekki
viss um nema geti - nteð batnandi
árferði og stjómarfari - orðið nokk-
uð álitlegt að lifa fram í nýju öldina."
Alþýdublaðid
- Við höfum mikið skeggrætt um
pólitík en minna um afmælisbarnið,
sjálft Alþýðublaðið. Þú fórst héðan
fyrir þrjátfu og flmm árum eftir að
hafa verið héma í næstum tvo ára-
tugi. Hvaða taugar hefurðu til blaðs-
ins?
„Ég hugsa til þess svona eins og til
húss sem ég bjó í áður fyrr eða stað-
ar sem ég var á eða jafnvel eins og til
fyrri konu. Ef ég frétti að Alþýðu-
blaðinu vegnar vel þykir mér vænt
um það, ef ég frétti að því gangi eitt-
hvað illa kemur það við viðkvæman
streng í brjósti rrn'nu." •