Vísir - 15.02.1977, Blaðsíða 11

VÍSIR
Þriöjudagur
15. febrúar 1977
1
Óhjákvœmilegt að matbúa
„Þaö er langt siöan fariö var
aö nota hjálpargögn viö kennslu
en ný tækni hefur gert þau mun
fjölbreyttari. A siöustu árum
hefur notkun þeirra lika aukist
mikiö og er nú taliö óhjákvæmi-
legtaö matbúa námsefniö þann-
ig, aö þaö sé til boöa I fjölbreytt-
ara formi en áöur,” sagði Guö-
bjartur Gunnarsson forstööu-
maöur Námsgagnamiöstöövar
Fræðsluskrifstofu Reykjavikur,
sem nýlega var stofnuö og áöur
hefur veriö sagt frá hér i blaö-
inu.
Guöbjartur lauk MA-prófi i
kennslutækni frá bandariskum
háskóla áriö 1969. Hann hóf störf
hjá Fræösluskrifstofunni á
siðastliönu hausti, en þá var
hann nýkominn frá Kanada þar
sem hann starfaöi i nokkur ár
viö framleiöslu námsgagna og
kvikmynda.
Visir ræddi viö Guöbjart um
þær breytingar sem nú eru aö
veröa hér á landi á kennsiuaö-
ferðum i grunnskólanum og fer
frásögn hans hér á eftir.
Ný tækni/ en
sama formið
„í nokkra áratugi hefur ýmis
tækni rutt sér til rúms i kennslu-
starfi, svo sem kvikmyndir,
sjónvarp, skyggnur, glærur,
segulbönd, útvarp og margt
fleira. En að baki þessa hefur
lengst af rikt sama formið, þ.e.
einstefnumiðlun, þar sem
kennarinn var milliliður milli
nemandans og þekkingarinnar.
I reglugerðum var sagt til um
hvað skyldi kenna og síðan var
mælt f tölum á vorin hvað mikið
sat eftir i nemandanum og kall-
að „námsárangur”.
Þetta kerfi hefur í höfuðatriö-
um verið notað hér fram til
þessa. En með nýjum lögum um
skólakerfi er talið timabært aö
breyta vinnuaöferðum i Islensk-
um skólum til samræmis við nú-
timaaöferöir viö miölun þekk-
inga.”
Að taka á móti
eða leita sjálfur
„Undanfarna áratugi hafa
veriö geröar á þvi rannsóknir
hvernig nám fer fram og hvaö
þaö er sem gerist, þegar nem-
andi tileinkar sér þekkingu.
Þarna eru aö verki heimspek-
ingar, sálfræöingar og uppeldis-
fræöingar. Þeir settu meöal
annars fram spurninguna: Hver
er tilgangurinn meö námi?
Upp úr þessum hugmyndum
spretta margvíslegar skilgrein-
ingar kennslu og aðferöa til aö
nemandinn tileinkaöi sér þekk-
ingu fljóttxog vel og af áhuga.
t nútimaskilningi á kennslu-
starfi er hlutverk kennarans
breytt. Hann er nú aö vera eins
konar verkstjóri á vinnustaö.
Hann er maöur sem hefur sér-
hæft sig I uppeldisfræöum og
miölun hugmynda og þekkir aö-
ferðir til aö miölunin skili
árangri.
Reynt er aö virkja nemendur i
náminu. Nú leita þeir sér þekk-
ingarinnar sjálfir undir leiösögn
verkstjórans.”
Erfitt í framkvæmd
„Nú gera ný fræðslulög og ný
námsskrá ráö fyrir þvi aö hætt
veröi aö raöa nemendum I
bekki eftir getu. Skólarnir horf-
ast þvi i augu viö þá staöreynd
aö breytt fyrirkomulag aö þessu
leyti krefst breyttra vinnu-
bragöa innan skólastarfsins.
Hugmyndir um breytt vinnu-
brögö innan bekkjar eru ekki
nýjar. Ýmsir kennarar hafa um
langt skeiö þreifaö fyrir sér um
nýjar námsleiöir, brotiö bekk-
ina upp I einingar eöa hópa og
Guöbjartur Gunnarsson: „Hlut-
verk kennarans er nú aö vera
eins konar verkstjóri á vinnu-
staö.”
stuðlað aö virkri hópvinnu og
einstaklingsbundinni vinnu
nemenda.
En þaö er meö þetta eins og
annað, ailt kostar þaö tfma og
fyrirhöfn. Breytt vinnubrögö
kosta mjög nákvæmt skipulag
kennslunnar eöa námsstarfsins,
samstarf þarf aö vera milli
kennara i mun rikara mæli en
þegar um heföbundna kennslu
er aö ræöa og þaö þarf aö vera
nægilegt húsrými fyrir hendi til
þess aö árangur náist.
Þaö þrennt sem hér er talið er
ekkert sérlslenskt fyrirbrigöi,
heldur alþjóölegt. Vandamálin
eru alls staðar hin sömu.
Nákvæmt skipulag kennslu-
starfsins kostar mikla vinnu ut-
breyting sem nú er boöuö krefst
algerrar hugarfarsbreytingar á
þessu sviði.
Skólabyggingar hafa, enn
sem komið er, veriö hannaðar
meö tilliti til hins hefðbundna
kennsluforms. Valhúsaskólinn á
Seltjarnarnesi er þar undan-
tekning, en þar er gert ráö fyrir
þvi aö skólasafniö sé miöstöö
skólastarfsins. Þarna þarf aö
veröa á mikil breyting.
En þrátt fyrir ýmsa ann-
marka á ytri aöstæðum til virk-
ara námsstarfs má ýmsu snúa
til betra horfs meö breyttu
hugarfari.”
Hlutverk námsgagna
Kennslubókin ein og annaö
prentaö mál veita kennaranum
ekki nægilegt svigrúm til aö
mæta þeirri auknu ábyrgö, sem
framtiöarskipulag skólastarfs-
ins felur I sér. Honum er nauö-
synlegt aö hafa aðgang aö ýms-
um fleiri leiöum og miölum, þar
sem honum er uppálagt aö
skapa mörgum aöskildum nem-
endahópum fjölbreytt verkefni
aö glima viö samstundis. Þaö er
hlutverk Námsgagnamiöstööv-
arinnar, m.a. aö reyna að ein-
hverju leyti aö mæta þessum
vanda.
Námsgögn verða ekki lengur
einungis „kennarastýrð”, held-
ur munu nemendur nota glærur,
litskyggnur, segulbönd og kvik-
myndavélar i sjálfu náms-
starfinu.
Þannig gætu nemendur, sem
t.d. væru aö undirbúa greinar-
gerö i hópvinnu, notaö segul-
band og myndir af ýmsu tagi til
að koma hugmyndum sinum og
niðurstöðum til skila.”
Fyrstu verkefni
Námsgagnamiðstöðvar-
innar
„Þaö standa vonir til aö næsta
haust veröi hjá okkur bæöi
tæknileg aöstaöa og starfskraft-
ar til aö sinna a.m.k. glærugerö
og litskyggnugerö.
Viö munum leita eftir sam-
vinnu viö kennara hér I bænum
viö aö framleiöa þetta. Þaö er
mjög mikilvægt aö námsgögnin
séu I fyllsta samræmi viö náms-
efniö. Þau eiga aö veita meiri
upplýsingar um efniö og gera
þaö lifrænna.
Námsgögnin eru vitaskuld til i
mörgu ööru formi en glærum og
skyggnum. Töflur alls konar
hafa lengi veriö notaöar, kort,
hnattllkön og módel af ýmsu
tagi. t framtlöinni má búast viö
mun meiri notkun kvikmynda
og myndsegulbanda. Til dæmis
væri æskilegt aö Námsgagna-
miöstööin framleiddi eöa útveg-
aöi efni á myndsegulböndum
sem skólarnir gætu pantaö og
notað til sýninga i eigin sjón-
varpstækjum þegar þeim hent-
ar best. Þegar jarðstöð er kom-
in hér upp, veröur hægt aö taka
upp efni frá öllum heiminum og
geyma á myndsegulböndum.”
Aðstoð frá tölvu
„Vlöa er talvan komin I gott
gagn á skólasöfnum. Hún hefur
lika veriö notuö til aö skilgreina
þarfir nemanda. Þá er hún möt-
uö á öllum upplýsingum um viö-
komandi nemanda og siöan er
spurt: Hvar er veiki hlekkur-
inn?
Með þessu er kennslan færð
nær þvi sem var I sveitaskólun-
um, þar sem 6-8 börn sátu I
kringum eitt borð og kennarinn
þekkti þau öll náiö og vissi um
þarfir hvers og eins. Þetta er
ekki hægt i fjölmenninu i dag, en
þar getur talvan komið inn.
Þannig ætti aö vera hægt aö aö-
stoöa alla til aö finna viðfangs-
efni viö sitt hæfi.”
—SJ.
Í\S Myndirnar hér á stöunni tók Jens á námskeiöi sem Námsgagnamiö-
NS stööin gekkst fyrir meö kennaranemum. Magnea Sveinsdóttir er
SS hér aö útbúa glærur sem eiga aö skýra aöstööu þeirra sem minna
^ mega sin I þjóöfélaginu.
Glærur eru eitt þeirra hjálpar-
tækja sem gera námiö bæöi
skemmtilegra og auöveldara.
an hins venjulega vinnutlma.
Undirbúningsvinna vex en
minnkar ekki. Þaö er varla viö
þvl að búast aö kennarar telji
sig geta bætt á sig meiri vinnu,
eins og launamálum er háttaö I
dag. Svo eru aörir, sem ekki eru
sannfæröir um nauösyn eöa
ágæti þeirra breytinga sem nú
eru á döfinni.
Hinn heföbundni kennari er
vanur aö ráöa sinum geröum aö
mestu leyti einsamall og vinna
innan sinna fjögurra veggja
skólastofunnar. Leiðarljós hans
er fyrirskipuð yfirferö I tiltekn-
um námsbókum. Kerfiö hefur
skipaö nemendum á bása eftir
námsgetu til þess aö auövelda
honum aö gefa á jötuna. Arang-
urinn er mældur i tölum á vori.
Sllkt kerfi gerir ekki ýkja
miklar kröfur um samstarf og
nána samvinnu kennara. Sú
Ahuginn á starfinu leynir sér ekki, enda verkefniö
andi.
lifrænt og spenn- w
I