Vísir - 05.12.1977, Blaðsíða 10

10
Mánudagur 5. desember 1977. VISIR
VISIR
Utgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdarstjóri: Davió Guðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson (ábm)
Olafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson.
Umsjón meó Helgarblaói: Árni Þórarinsson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur Pétursson.
Blaóamenn: Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónsson, Guðjón Arngrimsson,
Jónína Michaelsdóttir, Kjartan L. Pálsson, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes,
Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson.
iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson.
Ljósmyndir: Jens Alexandersson, Jón Einar Guðjónsson.
utlit- og hönnun: Jon Oskar Hafsteinsson, AAagnús Olafsson.
Auglysinga- og sölustjori: Páll Stefánsson.
Droifingarstjóri: Sigurður R. Petursson.
Auglysingar og skrifstofur: Sióumula 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiósla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Ritstjórn: Sióumúla 14. Simi 86611 (7 linur)
Askriftargjald kr. 1500 á mánuði innanlands.
Veró i lausasölu kr. 80 eintakið.
Prentun: Blaóaprent.
Nœsta stórátak
Smám saman hefur skilningur manna vaxið á mikil-
vægi þess að leggja þjóðvegi um landið, sem kalla má því
nafni. Fáar eða engar þjóðir eru jafn vanþróaðar í vega-
málum eins og við. öllu lengur verður ekki komist hjá
því að gera bragarbót þar á.
Forsætisráðherra hreyfði þeirri hugmynd á kjósenda-
fundi suður meðsjó i fyrra, aðekki væri óeðlilegt að var-
anleg vegagerð ytrði næsta stórátak, er þjóðin gerði, í
kjölfar uppbyggingar togaraflotans og umfangsmikilla
orkuframkvæmda á síðustu árum. Þetta blað hefur áður
tekið undir þessa hugmynd, þó að augljóst sé að núver-
andi efnahagsaðstæður setji opinberum framkvæmdum
þröngar skorður.
Rikisstjórnin hefur ákveðið að hækka bensingjald á
næsta ári um 15 krónur til þess að fá f jármagn í auknar
vegagerðarframkvæmdir. Vísir hefur varað við þessari
hækkun, enda mjög hæpið að auka skattheimtu, ef koma
á fram alvöru aðhaldsaðgerðum á öllum sviðum efna-
hagsstarfseminnar, þar á meðal i launamálum, pen-
ingamálum og rikisfjármálum.
Á þessu ári hefur rikið tæpa 16 milljarða króna í tekjur
af bifreiðum og rekstrarvörum þeim tengdum. En þar á
móti er aðeins varið tæpum sex milljörðum króna til
vegagerðar. Rúmir tíu milljarðar króna af þessum
tekjustofni fara til annarra þarfa. Það er röng stefna.
Að réttu lagi ætti rikið að verja öllum þessum tekjum til
vegamála.
Tveir þingmenn, ólafur G. Einarsson úr Garðabæ og
Jón Helgason, Skaftfellingur, f luttu á þinginu í fyrra tíI-
lögu til þingsályktunar um lagningu bundins slitlags á
þjóðvegi landsins. Tillagan fékk þá dræmar undirtektir,
en hefur nú verið endurflutt.
Það sem helst varð til að drepa þessari tillögu á dreif i
fyrra var sú stefna margra landsbyggðarþingmanna að
leggja ætti höfuðáherslu á að keyra meiri mold í fáfarna
sveitavegi áður en hafist yrði handa um varanlega þjóð-
vegagerð. Þessar hugmyndir hafa með réttu gengið und-
ir heitinu bútastefna.
Bútastefnumennirnir hafa einkanlega stutt mál sitt
þeim rökum að lyfta þurfi sveitavegunum upp úr snjón-
um áður en farið verði að malbika sumarleyfisvegi fyrir
fina fólkiðí Reykjavík. Þessi brenglaða þjóðfélagsmynd
bútastefnumanna á Alþingi hefur ráðið of miklu um að-
gerðir eða aðgerðarleysi í vegamálum fram til þessa. Nú
er kominn tími til að snúa við blaðinu.
Tillaga þeirra ólafs G. Einarssonar og Jóns Helgason-
ar frá Seglbúðum tekur mið af þvi áliti sérfræðinga um
vegagerð, að mjög lítinn undirbúning þurfi að lagningu
slitlags á 800 km af þeim 2100 km sem um er að ræða.
Áætlaður kostnaður við lagningu slitlags á þennan hluta
vegakerfisins er fimm milljarðar króna. Á hínn bóginn
myndi kosta allt að 25 milljörðum króna að leggja slitlag
á þá 1300 km, sem nauðsynlegt er að endurbyggja.
Flutningsmenn þessarar þingsályktunartillögu benda
i þessu sambandi á þá staðreynd, að tekjur ríkisins af
bifreiðum á þessu ári eru tæpir 16 milljarðar króna. Bif-
reiðaeigendur hafa þvi þegar lagt fram það fjármagn
sem til þarf, svo að gera megi á næstu árum þær umbæt-
ur á þessu sviði, sem nauðsynlegar eru. Miðað við ríkj-
andi aðstæður í efnahagsmálum væri eðlilegt að Ijúka
þessu verki á tíu árum.
Mestu máli skiptir að sú stefnubreyting verði gerð, að
tekjur af umferðinni renni í ríkari mæli en verið hefur til
vegagerðar. I öðru lagi þarf að sannfæra bútastefnuliðið
á Alþingi um gildi þess fyrir byggðirnar, að varanlegir
vegir verði lagðir um landið.
Varanleg vegagerð yrði mikil lyftistöng fyrir atvinnu-
lif i strjálbýli og eitthvert stærsta skref i þá veru að við-
halda byggðajafnvægi í landinu. Með bútastefnunni er
hins vegar byrjað á öfugum enda. Það kann ekki góðri
lukku að stýra.
HVENÆR FER
VARNARLIÐIÐ?
I umræöunum sem fram hafa
fariö aö undanförnu um þaö,
hvaöa fjárhagsleg tengsl séu
möguleg, eðlileg eöa æskileg á
milli hins bandariska varnarliðs
og islenska hagkerfisins, hefur
m.a. verið lögð á það áhersla af
andstæðingum frekari fjárhags-
tengsla aö þjóöin megi aldrei
veröa svo efnahagslega háö
varnarliöinu, að efnahagsleg
sjónarmið og hagsmunir fari aö
hafa áhrif á afstöðu hennar til
þess, hvort varnarliðið dveljist
hér eða ekki.
Fjárhagstengslin, bæði hin
beinu og óbeinu, eru veruleg
fyrir og og sist á það bætandi.
Óskhyggja breytir ekki
köldum staðreyndum.
Þeir sem leitast við að láta
mat á islenskum öryggishags-
munum alfarið ráða viðhorfum
sinum til dvalar varnarliðsins
vonast áreiðanlega flestir til, að
þæraðstæður skapistsem fyrst i
alþjóða- og öryggismálum að
varnarliðið geti horfið á.brott.
Hitt er svo annað mál að ósk-
hyggja fær engu breytt um
kaldar staðreyndir i þeim efn-
um.
Þegar Island gerðist eitt af
stofnrikjum Atlantshafsbanda-
lagsins árið 1949 var það með
þeim fyrirvara m.a.: að hér
yrði ekki her á friðartimum.
Tveimur árum siöar hafði á-
stand alþjóðamála breyst svo
mjög að nauösynlegt þótti ör-
yggi landsins að hingað kæmi
bandariskt varnarliö. Siöan er
liðinn rúmur aldarfjóröungur.
Fyrirvarinn frá árinu 1949 er
aö sjálfsögöu næsta marklaus i
dag vegna breyttrar hernaðar-
tækni og aukinna hernaðarum-
svifa á Norður-Atlantshafi.
Hvað getur breytt ríkj-
andi aðstæðum?
Þeir sem vilja tryggja öryggi
landsins og telja það ekki verða
á annan hátt betur gert eins og
nú hagar til en með þátttöku i
Atlantshafsbandalaginu og
varnarsamningi við Bandarik-
in, en vilja samt sem áður ekki
lita á veru bandarisks varnar-
Baldur Guðlaugsson
lögfræðingur skrifar
um þær aöstæður, sem
valdið hafa því, að
íslendingar hafa við-
haldið varnarsam-
starfinu við Bandarík-
in og varpar fram hug-
myndum um breytt
viðhorf í alþjóðamál-
um, er leitt gætu til
þess að hlutverk
bandarísku varnar-
stöðvarinnar yrði ann-
að en nú er.
liðs sem óumbreytilega og
varanlega nauösyn, þótt staðið
hafi i aldarfjórðung, kunna á
stundum að spyrja sjálfa sig,
hvaða breytingar gætu gerst
eða þyrftu að gerast i alþjóða-
málum til að varnarliösins yrði
ekki lengur þörf.
Þaö er erfitt aö spá og sér-
staklega þó um framtíðina.
Undirritaður leyfir sér samt
sem áður að bregða upp nokkr-
um sýnishornum af þróunar-
ferlum i alþjóða og öryggismál-
um, sem skapa myndu nú við-
horf i islenskum öryggis- og
varnarmálum og breyta hlut-
verki bandarisku varnar-
stöðvarinnar i Keflavik. Eins og
nærri má geta eru tUbrigðin,
sem lýst er misjafnlega senni-
leg, að ekki sé sagt misjafnlega
éftirsóknarverð. En gefum nú
hugmyndafluginu lausan taum-
inn:
Laus taumur á hug-
myndafluginu
1. Bandarikin og evrópsk
bandalagsriki þeirra gera
stórkostlegt átak i flotaupp-
byggingu- ná algjörum yfir-
ráðum i Norður- Atlantshafi
og byggja sovéska flotanum
út af þeim slóðum.
2. Bandarikin og Sovétrikin
gera meö sér formlegan eða
óformlegan samning um upp-
skiptingu hafsvæða. Sovétrik-
in fá Barentshaf og Norska
hafið i sinn hlut, Bandarikin
Norður-Atlantshafið. Bæði
rikin skuldbinda sig til að
sigla ekki með vigvélar sinar
inn á yfirráðasvæði hins
nema með leyfi.
3. Alþjóðlegt samkomulag er
gert um stórfelldan niður-
skurð vigbúnaðar á Norður-
Atlantshafi.
4. Einangrunarstefnu eykst svo
fylgi i Bandarikjunum að á-
, kveðið er að leggja niður allar
bandariskar herstöðvar er-
lendis.
5. Sambúð Bandarikjanna og
Vestur-Evrópu versnar, Vest-
ur-Evrópurikin hættavarnar-
samstarfi við Bandarikin og
efla eigin hernaðar- og varn-
armátt.
6. Breytingar verða á stjórnar-
fari i Austur-Evrópu. Hinni
kommúnisku alræðisstjórn i
Rússlandi er velt úr sessi.
7.Sovétrikin draga úr vigbúnaði
sinum og framsókn á úthöfun-
um.
8. Bandarikin ogSovétrikin taka
höndum saman gegn. a)
„Gulu hættunni” b) öðrum
rikjum heims. c) innrás frá
Mars.
9. Kafbátarleitartækni varnar-
tækni og aðflutnings- og liðs-
flutningatækni tekur stórstíg-
um og byltingarkenndum
framförum.
10. Islendingar stofna her og
koma sér upp gjöreyðingar-
vopnum.
11. ,,Make love not war”. Þjóðir
heims afvopnast og samein-
ast i ástundan frelsis, jafnrétt-
is og bræöralags.