Morgunblaðið - 07.10.2001, Blaðsíða 23

vestri og austri frá Bústaðavegi og
úr norðri frá Háaleitisbraut.
Greið leið að Vífilsstöðum
Líklegt má telja að umferð fram-
tíðarinnar gengi greiðast við Land-
spítala – háskólasjúkrahús á Vífils-
stöðum. Þar eru öll tækifæri til að
byggja þær af- og aðreinar sem hug-
urinn girnist og spítalinn myndi
liggja milli tveggja stofnbrauta, ann-
ars vegar Reykjanesbrautar og hins
vegar væntanlegs Ofanbyggðaveg-
ar, þótt lega hans sé ekki endanlega
ákveðin.
Þeir sem aðhyllast Vífilsstaði
benda á að mestur þungi uppbygg-
ingar á höfuðborgarsvæðinu hafi á
undanförnum árum verið í norður/
suður og sú þróun haldi áfram um
ókomin ár. Lega spítala við Hring-
braut sé leyfar frá þeim tíma þegar
borgin skiptist í megindráttum í
vesturbæ og austurbæ og nágranna-
bæjarfélög voru smá.
Stór lóð í Fossvogi
White Arkitekter gerðu teikning-
ar að hugsanlegum byggingum við
Landspítala – háskólasjúkrahús í
Fossvogi, miðað við sömu forsendur
og þeir studdust við á Hringbraut,
þ.e. að í Fossvogi verði slysadeild,
röntgendeild, gjörgæsla, skurðdeild-
ir og þær legudeildir sem þessari
starfsemi þyrftu að fylgja. Núver-
andi sjúkrahús, gamli Borgarspítal-
inn, yrði þá nýttur fyrir göngudeild-
ir.
Uppbygging í Fossvogi hefði í för
með sér mun meiri framkvæmdir en
uppbygging við Hringbraut, en
óneitanlega þann kost að þar er
nægt olnbogarými. LSH á ekki að-
eins þá lóð sem núverandi sjúkrahús
og bílastæði eru á, heldur stóra lóð
út að Kringlumýrarbraut, þar á með-
al það svæði þar sem viðarmiðlun
Skógræktar ríkisins er nú, auk
svæðis fyrir sunnan og austan
sjúkrahúsið. Alls er lóðin í Fossvogi
umn 20 hektarar og stærri en núver-
andi lóð ofan Hringbrautar og frá-
tekin lóð sunnan brautarinnar sam-
anlagt.
Sænsku arkitektarnir telja upp-
byggingu í Fossvogi, líkt og við
Hringbraut, samrýmast þeirri
stefnu að sjúkrahús skuli vera í
miðju borgar, enda kalli aukin
göngu- og dagdeildarþjónusta á
stöðugan straum fólks til spítalans.
Enn meira rými á Vífilsstöðum
Sænsku arkitektarnir gerðu ekki
sérstakar teikningar að hugsanleg-
um sjúkrahúsbyggingum á landi Víf-
ilsstaða, heldur létu nægja að varpa
á lóðina grunnmyndum af hugsan-
legum byggingum í Fossvogi, sem og
grunnmyndum sjúkrahússins í
Trollhättan í Svíþjóð og Rikshospit-
alet í Ósló. Þar sést m.a. að mjög
rúmt væri um nýja sjúkrahúsið í
Ósló á lóðinni. Það er 136 þúsund fer-
metrar að stærð, að meðtöldu 3.500
fermetra sjúkrahóteli og 30 þúsund
fermetra húsnæði Óslóarháskóla.
Þess má geta að norska sjúkrahúsið
kostaði 5,7 milljarða norskra króna
fullbúið, eða tæpa 63 milljarða ís-
lenskra króna, að því er fram kemur
á heimasíðu sjúkrahússins.
Að einu leyti ætti að vera hægt að
spara í uppbyggingu á Vífilsstöðum,
miðað við Hringbraut, því vart þarf
þar stór bílastæðahús, nægt er land-
rýmið fyrir bílastæði.
Hver fermetri kostar
350 þúsund krónur
Ekki liggja fyrir tölur um kostnað
vegna framtíðaruppbyggingar
Landspítala – háskólasjúkrahúss. Í
vor var talan 15–20 milljarðar á lofti í
fjölmiðlum, en fróðir menn segja
kostnaðinn verða miklu meiri. Hver
fermetri í fullbúnum spítala kosti um
350 þúsund krónur. Ekki þarf að líta
lengra en til reynslu Norðmanna af
uppbyggingu Rikshospitalet til að
sjá að 15–20 milljarðar hljóta að vera
töluverð vanáætlun, þótt Norðmenn
hafi farið fram úr sínum áætlunum,
en þar kostaði fermetrinn um 460
þúsund krónur þegar allt var talið.
Hins vegar gætu 15–20 milljarðar
verið nær lagi fyrir fyrsta áfanga
uppbyggingarinnar. Þrátt fyrir að
byggt yrði í áföngum eru menn á
einu máli um að byggja þurfi upp í
klösum, til dæmis röntgendeild,
slysadeild og skurðstofur samtímis,
svo hver eining nýtist sem skyldi.
Sums staðar erlendis, til dæmis í
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 2001 23
næði, enda sinnum við öllum börnum
á landinu sem þurfa að dvelja á sér-
hæfðri barnadeild.“ Framkvæmdir
við nýja barnaspítalann eru nú tals-
vert á eftir áætlun, en Magnús segir
að hann verði að vera tilbúinn í októ-
ber á næsta ári, eins og upphaflega
var áætlað. „Um leið og hann verður
tekinn í notkun opnast möguleikar
fyrir okkur til að nýta núverandi hús-
næði barnadeildar fyrir aðra starf-
semi. Tafir á afhendingu barnaspít-
alans myndu setja áætlanir okkar
um sameiningu ýmissa sérgreina í
uppnám. Allir starfsmenn og sjúk-
lingar taka á sig tímabundið óhag-
ræði, en úr því á að greiðast síðari
hluta næsta árs. Ég er mjög ánægð-
ur með hvað fólk tekur þessu vel.“
Nýr spítali hagkvæmastur
Magnús segir að nýr spítali, sem
byggður yrði frá grunni, yrði eflaust
hagkvæmasta rekstrareiningin þeg-
ar fram liðu stundir en að sjálfsögðu
væri stofnkostnaður þá mestur. Víf-
ilsstaðir hafa verið nefndir í því sam-
hengi, aðrir telja að byggja eigi upp
annaðhvort í Fossvogi eða við Hring-
braut. Nýta mætti hús, sem Land-
spítali – háskólasjúkrahús á víða um
borgina, áfram með ýmsum hætti.
Hættan væri hins vegar sú að á með-
an á kostnaðarsamri uppbyggingu
stæði væri ekki pólitískur vilji fyrir
því að leggja fé í að viðhalda gömlu
húsunum, svo reksturinn gæti orðið
þungur í vöfum á meðan beðið yrði
MAGNÚS Pétursson, forstjóri
Landspítala – háskólasjúkrahúss,
segir að auk þess sem unnið sé að
langtímaskipulagi spítalans til næstu
25–50 ára þurfi að vinna áfram að
sameiningu sérgreina. Danskir ráð-
gjafar hafi nú metið langtímaþörf
spítalans, ekki bara fyrir húsnæði
heldur einnig hvaða breytingar verði
að gera á rekstrinum í takt við þróun
í læknavísindum. „Við verðum hins
vegar að halda áfram sameiningu
sérgreina og reyna að ná fram sem
mestri hagræðingu í rekstrinum í
framhaldi af sameiningu ríkisspítala
og Sjúkrahúss Reykjavíkur,“ segir
hann. „Við höfum þegar lagt fram
skipulagsáætlun út næsta ár um
sameiningu sérgreina. Þrátt fyrir að
sameiningin verði ekki í öllum til-
fellum algjör verður þunginn í hverri
grein á einum stað. Þeir læknar sem
eru á vakt hverju sinni verða að færa
sig á milli staða þar til við komum
allri starfsemi hverrar greinar fyrir
undir sama þaki.“ Magnús segir að
góð samstaða hafi náðst um samein-
ingu sérgreina, til dæmis standi
sviðsstjórar Landspítala allir að baki
henni og stjórnarnefnd spítalans hafi
samþykkt áætlun framkvæmda-
stjórnar um fyrirkomulagið út næsta
ár. „Við verðum að búa við þetta
næstu árin, þar til farið verður að
byggja. Það er enginn vafi að það er
ótvíræður kostur að sameina sér-
greinar en við munum þurfa að bíða
nokkur ár eftir nýjum spítala.“
Magnús segir að kostnaður við sam-
einingu sérgreina hafi þegar verið
allnokkur. „Spítalanum var gert að
spara 500 milljónir króna í rekstr-
inum í ár en það er ljóst að það mark-
mið næst ekki. Einn vandinn er sá að
stjórnvöld hafa verið treg til að við-
urkenna að sameining sjúkrahús-
anna í Reykjavík kostar nokkuð og
hagræðingin skilar sér ekki strax.
Ekki er deilt um að það er miklu
hagkvæmara að hafa starfsemina
alla á einum stað, það þarf t.d. ekki
að manna vaktir lækna og hjúkr-
unarfólks á tveimur sjúkrahúsum.
Það leikur heldur enginn vafi á að
sérhæfing tryggir besta þjónustu við
sjúklingana.“
Byggt til framtíðar
Í áfangaskýrslu danska ráðgjaf-
arfyrirtækisins Ementor kemur
fram að barnaspítalanum sé ætlað of
stórt rými í nýja húsinu sem tekið
verður í notkun í október á næsta ári.
Magnús segir að þetta sé ekki rétt
nema ef miðað er við ástandið í öðr-
um húsum Landspítala nú. ,,Barna-
spítalinn er byggður til framtíðar og
allur aðbúnaður þar verður í sam-
ræmi við það sem gerist á nútíma-
sjúkrastofnunum. Svipaður staðall
er í öllum nýjum sjúkrahúsum sem
nú eru reist á Norðurlöndum. Barna-
spítalinn þarf að sjálfsögðu gott hús-
eftir nýjum spítala. „Ódýrasti kost-
urinn gæti verið að byggja við og
endurbyggja við Hringbraut en
danska ráðgjafarstofan Ementor
mælir hins vegar með uppbyggingu í
Fossvogi þar sem minnst röskun
yrði á spítalastarfseminni ef það yrði
gert.“ Hugmyndir um byggingu
nýrrar slysadeildar hafa verið lagðar
til hliðar í bili, eða þar til ákvörðun
hefur verið tekin um hvar framtíð-
aruppbyggingin verður. „Menn eru á
einu máli um að sameina verður alla
bráðamóttöku á einum stað, hvar
sem það verður gert.“
Skilgreina þarf starfsemina betur
Magnús segir að þegar hugað sé
að framtíðaruppbyggingu Landspít-
ala – háskólasjúkrahúss þurfi ekki
aðeins að ákveða hvar og hvernig
eigi að byggja, heldur þurfi að skil-
greina starfsemina betur. Hann
nefnir sem dæmi að spítalinn hafi
verið bundinn í báða skó vegna
samninga um ferliverk en ferliverk
er sérfræðimeðferð sem veitt er á
sjúkrahúsum, svo sem aðgerðir, við-
töl, skoðanir og rannsóknir, sem fara
fram án þess að sjúklingur sé lagður
inn. Læknar eru í sumum tilvikum
bæði launamenn hjá sjúkrahúsinu og
verktakar hjá Tryggingastofnun.
„Nú má vel vera að ýmis ferliverk
eigi heima utan sjúkrahússins en við
verðum að skilgreina þetta betur til
að vita betur en nú er hvaða hlut-
verkum spítalinn á að gegna. Það er
óþolandi fyrir stjórnendur spítalans
að mikilvægir þættir í þjónustu og
rekstri ráðist að stærstum hluta af
kjarasamningum á hverjum tíma.“
Nú er unnið að undirbúningi frum-
varps í heilbrigðisráðuneytinu sem
gerir ráð fyrir að ein samninganefnd
fari framvegis með samningsumboð
ríkisins í samningum við lækna, und-
ir forystu heilbrigðisráðuneytisins,
hvort sem þeir starfa á sjúkrahúsum
eða einkareknum læknastofum.
Háskólasjúkrahús veiti
alhliða þjónustu
Þau sjónarmið hafa heyrst meðal
háskólamanna að spítalinn eigi ekki
að sleppa hendinni af ýmsum smærri
verkum, heldur verði að veita alhliða
þjónustu því annars geti hann ekki
sinnt þeirri skyldu sinni að mennta
heilbrigðisstéttir. Magnús segist alls
ekki vilja gera lítið úr þessu sjón-
armiði, enda sé ótækt að háskóla-
sjúkrahús geti aðeins boðið upp á
fræðslu í allra flóknustu lækn-
isverkum.
Þá bendir hann á að sum starfsemi
Landspítala – háskólasjúkrahúss
eigi ekki endilega heima undir þeim
hatti. „Starfsemin í Gunnarsholti og
Arnarholti, sem eru vistheimili og
endurhæfing fyrir áfengissjúklinga
og geðsjúklinga, er til dæmis nær því
að vera félagsmálaþjónusta en
sjúkrahúsrekstur. Sama máli gegni
um Kópavogshælið, en reksturinn
þar hefur nú verið færður undir fé-
lagsmálaráðuneytið, enda fer það
ráðuneyti með málefni fatlaðra.“
Magnús segir ágætt að Landspítali –
háskólasjúkrahús sé nærri Háskóla
Íslands, en það sé þó ekkert skilyrði.
„Það skiptir ekki sköpum hvort meg-
instarfsemi spítalans verður í fram-
tíðinni við Hringbraut, í Fossvogi
eða á Vífilsstöðum. Nemendur í heil-
brigðisfræðum ljúka bóklegu námi
sínu við Háskólann að mestu áður en
þeir hefja störf við spítalann, en inn-
an spítalans eru fyrirlestrasalir þar
sem kennsla fer fram. Hugmyndir
um uppbyggingu spítalans gera ráð
fyrir að jafnframt henni verði byggð
upp betri kennsluaðstaða innan
hans.“
Þarf pólitíska samstöðu
Magnús segir að nefndin, sem nú
starfar undir forsæti Ingibjargar
Pálmadóttur og er ætlað að skila til-
lögum um staðsetningu og framtíð-
aruppbyggingu spítalans, sé á engan
hátt bundin af hugmyndum dönsku
ráðgjafanna eða sænsku arkitekt-
anna sem jafnframt leggja til ráð.
„Við þurfum að ná pólitískri sam-
stöðu um framhaldið og gera svo
áætlun um í hvaða þrepum verður
ráðist í uppbygginguna. Þar er að
mörgu að hyggja, til dæmis skiptir
miklu hvernig samgöngur verða við
væntanlegar meginbyggingar spít-
alans. Það hafa stjórnendur spítalans
ásamt ráðgefandi arkitektum verið
að skoða undanfarið, í samvinnu við
borgaryfirvöld. Þegar allar þessar
upplýsingar liggja fyrir mun nefndin
taka afstöðu til þeirra og skila heil-
brigðisráðherra tillögu sinni.“
Hagkvæmast að hafa
starfsemina á einum stað
Morgunblaðið/Golli
Magnús Pétursson,
forstjóri Landspítala –
háskólasjúkrahúss
2 0 0 1 - 2 0 2 4
Svæðisskipulag höfuðborgarsvæðisins
Kynningar-
fundur
og sýning
Tillaga að svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins
verður til sýnis og kynningar í Ráðhúsi Reykjavíkur
þriðjudaginn 9. október frá kl. 16:00–21:00.
• Skipulagssérfræðingar kynna svæðisskipulagstillöguna og sitja fyrir
svörum kl. 16:30–17:30.
• Forsvarsmenn skipulagsmála sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu
svara fyrirspurnum kl. 18:00-19:00.
• Skipulagstillagan verður áfram til sýnis í Tjarnarsal Ráðhússins
miðvikudaginn 10. október og fimmtudaginn 11. október.
Fólk er hvatt til að mæta og kynna sér framtíðarsýn sveitarfélaganna á
höfuðborgarsvæðinu á uppbyggingu og þróun byggðar næsta aldarfjórðunginn.
Samvinnunefnd um svæðisskipulag höfuðborgarsvæðisins.
A
T
H
Y
G
L
I