Vísir - 12.12.1979, Blaðsíða 9

VISIR Miövikudagur 12. desember 1979.
^ Elsta rafslöðln á landinu 75 ára:
Fyrsta „stórvlrKjunin
vlð Hafnarfiarðarlæk!
Nú i dag, 12. desember,eru 75 ár liðin frá þvi er fyrsta rafstöðin tók til
starfa á íslandi. Var það árið 1904 að Jóhannes Reykdal lét reisa í Hafnar-
firði 9 kilówatta vatnsaflsstöð við lækinn þar i bæ og fengu þá 16 hús raf-
magn frá henni.
Jóhannes Reykdal haföi dval-
ist um hriö úti I Noregi og
kynnst þar þeim vatnsaflsraf-
stöövum sem Norömenn höföu
reist. Þegar hann kom heim aft-
ur til Islands áriö 1903 hóf hann
rekstur trésmiöju i Hafnarfiröi
sem siöar var nefnd Dvergur og
notaði hann orku sem hann fékk
úr læknum til að knýja vélar
verksmiöjunnar. Ariö eftir
keypti hann svo rafal frá Noregi
| Jónas Guölaugsson rafveitustjóri I Hafnarfirði viö fyrsta rafalinn,
_ en hann framleiddi aöeins 9 kilówött. Visismynd GVA.
og lét setja niður viö Hafnar-
fjarðarlæk. Þá hóf hann að reisa
rafveitukerfi og fékk þar til liðs
viö sig Halldór Guðmundsson
raffræðing sem nýkominn var
frá námi i Þýskalandi. 12.
desember var siöan verkinu
lokið og þann sama dag voru
kveikt ljós i þessum húsum.
Slökkt á heimaljósum
til að lýsa upp kirkjuna
Ekki lét Jóhannes Reykdal
staöar numiö viö þennan eina
rafal heldur keypti hann 37 kW
rafal tveimur árum siöar og lét
reisa rafstöö hjá svokölluðum
Höröuvöllum. Fyrstu árin voru
þetta einu rafstöövar landsins,
en áöur en áratugur leiö var far-
iö aö reisa rafstöövar viöar.
Við þetta fóru Hafnfiröingar
aö nýta sér hinn nýja ljósgjafa
og láta leiða inn rafmagn hjá
sér. Var svo komið árið 1913
þegar Frikirkjan i Hafnarfiröi
tók til starfa aö ekki var hægt aö
fá ljós kveikt I kirkjunni, nema
aö safnaöarmeölimirnir sem
voru 100 talsins slökktu á sinum
heimaljósum og þar viö sat I
lengri tima.
Jóhannes rak siðan Höröu-
vallastööina sem almennings-
stöö til ársins 1909, en þá keypti
Hafnarfjaröarbær stööina og
starfrækir til ársins 1926. Þá
kaupir Jóhannes aftur stööina
og rekur hana siöan sem einka-
stöð fyrir sig.
Ariö 1922 tekur svokölluö Nath-
an & Olsen stöö til starfa i
Hafnarfiröi og er hún rekin til
ársins 1938. Hin seinni árin
framleiðir hún 155 kW.
Rafveita Hafnarfjarð-
ar tekur við
Þegar Sogsvirkjunin tók til
starfa áriö 1938 veröur um leiö
breyting á rafveitumálum
þeirra Hafnfiröinga. Rafveita
Jóhannes Reykdal, sá er reisti
fyrstu rafstööina.
Hér i Hafnarfjaröarlæknum var fyrsta stiflan reist áriö 1904.
Hafnarfjaröar er stofnuð og hún
kaupir sitt rafmagn frá Sogs-
virkjuninni.
Það er fyrst þá aö rafvæðing
verður aö ráöi i Hafnarfiröi sem
á öörum stööum á landinu. Aöur
haföi raforkan aö stórum hluta
fariö i þaö að lýsa hibýli manna
en nú jókst rafnotkun á öörum
sviöum. Hefur raforkumálum
mikið fleygt fram i Hafnarfiröi
sem annars staöar á landinu
eftir þetta, eins og gefur aö
skilja.
Selur 40 milljónir kWst.
á ári.
Rafveita Hafnarfjaröar er nú
ólikt stærri en hin fyrsta raf-
veita Jóhannesar Reykdals var.
Að sögn Jónasar Guölaugssonar
rafveitustjóra selur hún nú ár-
lega um 40 milljónir kW-stunda
að verömæti um 800 milljónir
króna og nær orkuveitusvæði
hennar yfir Hafnarfjörö, Bessa-
staöahrepp og Garðabæ aö
Hraunsholtslæk.
Rafveitan hefur jafnóðum
sinnt stækkunum á kerfinu eftir
þvi sem bærinn hefur stækkaö.
Ariö 1964 var byggö ný aöveitu-
stöð, gerö fyrir 5 megavolt —
amper og var þar meö séö fyrir
að nægt rafmagn gæti borist til
rafveitusvæöisins um langt
skeiö. Um leiö var svo tekiö i
notkun álagsstýringarkerfi, hiö
fyrsta sinnar tegundar hér á
landi.
Þess má geta i þessu yfirliti
yfir sögu rafveitumála i
Hafnarfiröi aö allmiklar boran-
ir fóru fram I Krýsuvik á árun-
um eftir 1945. Voru uppi hug-
myndir um þaö aö setja þar upp
5500 kW gufuaflsvirkjun meö
svipuðu sniöi og nú er viö
Kröflu, en leyfi fékkst ekki hjá
stjórnvöldum til þeirra fram-
kvæmda.
Þess má loks geta aö starfs-
menn Rafveitu Hafnarfjaröar
eru nú 33 og er Jónas Guölaugs-
son raiveitustjóri eins og áöur
segir. — HR
Úlldelld lær klallara Tönabæiar:
„Okkur vantar ein-
hvern stað til að hittast á,
sem kostar minna inn á
en tvö þúsund kall,"
sögðu skólafélagar úr
Álftamýrarskóla, sem
undanfarið hafa unnið að
endurbótum á kjallara
Tónabæjar ásamt Úti-
deild Félagsmálastofn-
unar Reykjavíkurborgar.
Þetta húsnæði hefur ekkert
veriö notaö lengi, en nú hefur
Æskulýösráð fengið Útideild
eystri sal kjallarans til afnota
og er ætlunin að nota hann undir
hópstarf og til að bjóöa inn
unglingum um helgar til að
rabba saman og kynnast.
Fyrst um sinn mun hópurinn
úr Alftamýrarskóla skipuleggja
starfiö. Krakkarnir eru öll á
aldrinum 15-16 ára og voru þau
flest i fyrsta hópnum, sem úti-
deild starfaði með 1977. Núna
telur hópurinn 15-20 manns.
Þau sögöust gjarnan vilja
halda hópinn sem mest, en
vegna fjöldans væri útilokað að
hittasti heimahúsi. Þá er um að
ræða Bústaöi og Fellahelli, sem
þeim finnst of langt i burtu, eða
kúluspilastaðina, en ekki finnst
öllum gaman þar, auk þess sem
peningarnir vilja fljúga heldur
ört. A diskóteki Tónabæjar
sögðu þau að aðeins væri boöiö
upp á diskómúsik og hávaöinn
væri slikur, aö ekki væri hægt að
tala saman.
1 kjallara Tónabæjar ætla þau
að hafa fræðslukvöld, dansleiki
og opiö hús. En fyrsta verkefnið
er jólaball fyrir litla krakka i
hverfinu I tilefni barnaárs.
„Aðalatriðiö er að hafa staö
þar sem viö getum hitst og talaö
saman, viö þurfum engar finar
byggingar,” sögðu þau.
Útideild mun lika nota hús-
næðið um helgar. Regina Páls-
dóttir, einn starfsmanna
deildarinnar sagöi aö hingað til
heföi hvergi veriö hægt aö fara
inn með krakka á nóttunni, þar
sem hægt væri að ræða viö þau.
En starf útideildar er fyrst og
fremst i þvi fólgiö að ná sam-
Unglingarnir hafa unniö aö endurbótum húsnæöisins i sjálfboöavinnu. Þeir hafa málaö, skúraö, skrúbb-
aö og pússaö og árangurinn lætur ekki á sér standa.
bandi við unglinga og starfa
með þeim fyrirbyggjandi
starf . _SJ
Allar innréttingar hafa veriö unnar upp úr gömlum eigum Æsku-
lýösráös, svo kostnaöur viö verkið er i lágmarki. Visismyndir: BG
„AðaiatriðiD að geta
liist og talað saman”
segia krakkar úr Háaleitlshverll sem nú fá félagsaðstöðu