Morgunblaðið - 30.11.2001, Blaðsíða 34

LISTIR
34 FÖSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
LISTAMENNIRNIR sem sýna um
þessar mundir í Hafnarborg eru
Catherine Tiraby og Vincent Chhim
frá Frakklandi, Gústav Geir Bollason
og Jóhann Ludwig Torfason. Fjór-
menningarnir kynntust í gegnum
listnám og eiga hér stefnumót. Á sýn-
ingunni eru málverk, tölvumyndir,
teikningar og myndbandsverk sem
eiga það sammerkt að leitast við að
víkka út hugtakið málverk.
Jóhann Torfason hefur undanfarin
ár unnið að verkum sem hafa leik-
föng og barnamenningu að viðfangs-
efni. Þar býr hann til draumaleikföng
hins meðvitaða uppalanda, og yfir-
færir fullkomnun leikfangaheimsins
yfir á veruleika raunheimsins. Á síð-
ustu sýningu sinni vann Jóhann með
pólitíska rétthugsun, t.d. í minni-
hluta- og kynskiptidúkkum, en á sýn-
ingunni hér í Hafnarborg er unnið
markvisst með listasöguna og list-
uppeldi barna í hinum ímynduðu
leikföngum. Er þar um að ræða
tölvuunnar myndir prentaðar á
striga, sem eru nokkurs konar kynn-
ingarmyndir sem sýna leikfanga-
dúkkur ásamt fylgihlutum, auk aug-
lýsingatexta, slagorða og vöru-
merkja, sem ætlað er að auka áhuga
á vörunni. „Hugmyndin er sú að færa
myndlistina út úr þessum stikkfrí
heimi sínum, og yfir í neyslu- og
ímyndasamfélagið. Í þessu felast
talsverðar vangaveltur um áhrifa-
mátt og aðgengileika listarinnar.
Fólk skynjar listina almennt í mikilli
fjarlægð, festa upp á striga á vegg í
listasafni. Ég færi hana hér inn í leik-
fangakassann, geri hana að fjölda-
framleiddu leikfangi og reyni þar
með að sýna að listin á að geta orðið
hluti af daglegum hversdagsleika
fólks,“ segir Jóhann.
Sem dæmi um þá vöru sem föl er í
myndum Jóhanns er stillanlegur
Davíð úr frægri styttu Michelang-
elos, og fjórar Gjörningaklúbbsbrúð-
ur. „Fylgihlutirnir með brúðunum
gefa börnum kost á að leika gjörning-
inn „Higher Beings“ sem hópurinn
flutti á Kjarvalsstöðum á síðasta ári.
Síðan er hugmyndin sú að hægt verði
að kaupa viðbótargjörninga. Slíkt
leikfang gæti leitt í ljós hvort barnið
hefur kannski nef fyrir listrænni
stjórnun,“ útskýrir Jóhann. „Þó svo
að verkin séu dálítið írónísk er þetta
ekki svo slæm hugmynd að aðferð til
að halda menningunn að börnum, og
veita þeim það listuppeldi sem þau
færu ella algerlega á mis við,“ bætir
hann við.
Málverkið og aðrir miðlar
Gústav Bollason sýnir myndir
unnar með ólíkri tækni, sem fela í sér
tilraunakenndar vangaveltur um
málverk sem miðil með hliðsjón af
öðrum miðlum. Eitt grunnverkanna
á sýningunni sýnir röð myndskeiða
af flutningaskipi á hafi úti, en verkið
hefur Gústav málað eftir sjónvarps-
skjá. „Það má segja að ég sé að ein-
angra og kafa ofan í þær aðferðir sem
við höfum lært að beita þegar við
horfum á málverk, en þar er ákveðin
sjónhverfing á ferðinni sem við göng-
umst við. Þetta skoða ég með því að
setja í samhengi við aðra miðla,“ seg-
ir hann. Sjónarhorn skiptir þar miklu
og fjalla nokkur verkanna um mjög
afmarkað en um leið óvenjulegt sjón-
arhorn. Í verki sem vandlega skrá-
setur ólík sjónarhorn á stálkúlu leit-
ast Gústav til dæmis við að
„fjölfalda“ miðju verksins, og útmá
hana um leið. Hreyfingu og halla set-
ur Gústaf fram með því að taka upp
skýringarmyndir úr orðabók við
hreyfingar skipa (s.s. dýfa og velta).
„Ég var að leita að einhverjum stíl-
lausum og „hlutlausum“ viðmiðum
og datt niður á þessar myndir. Ég
stækka þær síðan upp og einfalda dá-
lítið. Myndina einfalda ég síðan í öðru
formrænu verki þar sem ég hef tekið
út hallalínurnar sérstaklega.“ Sjón-
arhorn Gústavs færist síðan út á
skipið sjálft í verkum sem hann mál-
ar í sjóferð sem hann hélt í með flutn-
ingaskipi. „Þannig reyni ég bókstaf-
lega að takast á við málverkið og
hefðbundin viðfangsefni þess út frá
ólíkum miðlum og sjónarhornum.
Þar vísa ég ekki síst í íslensku mál-
arahefðina, þar sem hafið og síðar
sjómennskan var mikilvægt við-
fangsefni,“ segir Gústav.
Tengsl hernaðar og landslags
Catherine Tiraby fjallar um lands-
lagshefðina í sögulegu og samtíma-
legu ljósi í verkum sínum sem unnin
eru með blandaðri tækni. Þar dregur
hún fram tengsl hernaðar og her-
fræði við þau sjónrænu vísindi sem
málverkahefðin sækir til. Flest verk-
anna sýna nokkurs konar herbúðir,
eða hervætt landslag. Tvö myndbönd
sýna til dæmis hermann sem skríður
eða stekkur til og frá í kjarrlendi.
„Þessi hermaður er fastur persónu-
leiki úr verkunum hjá mér. Hann er í
hermannaleik en er hálfhjákátleg-
ur,“ segir Catherine. Aðrir hlutar
verksins tjá grunnhugmyndina á
ólíkan hátt. Málverkið „Hermennirn-
ir“ sýnir landslag út frá sjónarhorni
þess sem liggur, og er sjóndeildar-
hringurinn mjög hátt á myndfletin-
um. „Verkin minna einnig á lands-
lagsmálverk frá endurreisnartíman-
um,“ bendir Catherine jafnframt á.
„Þessir þættir eru gríðarlega sam-
tvinnaðir. Hermaðurinn verður að
gjörþekkja náttúruna og umhverfið
og af þeirri viðleitni eru sprottnar
mikilar landmælingar og kortlagn-
ingar umhverfisins, sem málarar
nýttu sér síðan. Þannig eru hernaður
og málarahefðin samtvinnuð.“
Vincent Chhim sýnir ásamt Cath-
erine á neðri hæð Hafnarborgar. Í
málverkum sínum hefur Vincent
portrett að viðfangsefni. Hann segist
vinna verkin í mismunandi fjarlægð
frá fyrirmyndinni. „Sumar mynd-
anna eru málaðar beint af fyrirsæt-
unni, aðrar eftir ljósmyndum og enn
aðrar eru af ímynduðum andlitum.
Síðan vinn ég áfram með viðfangs-
efnin og mála t.d. portrett eftir port-
rettmyndunum,“ segir Vincent.
„Portrettmyndirnar eru á vissan hátt
leið til að kanna rúmfræði, samsetn-
ingu og byggingu. Ólík andlit bera
fram ólík viðfangsefni á því sviði.
Þetta eru þeir þættir sem ég einbeiti
mér að þegar ég mála portrettin, en í
þeim birtast einhverjar tilfinningar
og kenndir sem ég get ekki útskýrt
nánar,“ segir Vincent að lokum um
hinar dularfullu og annarlegu por-
trettmyndir sínar.
Sýningin í Hafnarborg stendur til
3. desember og er safnið opið frá 11–
17 alla daga nema þriðjudaga.
Málverkið grandskoðað
Sýning á verkum fjög-
urra listamanna undir
heitinu „Air condition“
stendur yfir í Hafnar-
borg. Heiða Jóhanns-
dóttir hitti sýnendur að
máli og skoðaði verkin.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Catherine Tiraby, Jóhann Ludwig Torfason, Vincent Chhim og Gústav Bollason sýna í Hafnarborg.
heida@mbl.is
JOHANN Sebast-
ian Bach - Brand-
enborgarkons-
ertar eru tvær
plötur í albúmi, í
flutningi Kamm-
ersveitar Reykja-
víkur. Á plötunum eru sex konsertar
með margvíslegum hljóðfærum.
Konsertmeistari er Jaap Schröder. Á
fyrri plötunni eru Brandenborgarkons-
ertarnir nr. 1 í F-dúr BWV 1046, flytj-
endur eru Rut Ingólfsdóttir, Josep
Ognibene, Þorkell Jóelsson, Daði Kol-
beinsson, Eydís Franzdóttir, Peter
Tomkins og Rúnar H. Vilbergsson; nr.
2 í F-dúr BWV 1047, flytjendur eru Ás-
geir H. Steingrímsson, Bernharður
Wilkinson og Daði Kolbeinsson; nr. 3 í
G-dúr BWV 1048, flytjendur eru Rut
Ingólfsóttir, Sigurlaug Eðvaldsdóttir,
Þórunn Ósk Marinósdóttir, Guðrún
Hrund Harðardóttir, Sara Buckley, Sig-
urður Halldórsson, Ólöf Sesselja Ósk-
arsdóttir, Richard Korn og Guðrún
Óskarsdóttir.
Á seinni plötunni eru Brandenborg-
arkonsertarnir nr. 4 í G-dúr BWV
1049, flytjendur eru Rut Ingólfsdóttir,
Martial Nardeau og Guðrún Birg-
isdóttir; nr. 5 í D-dúr BWV 1050, í
flutningi Helgu Ingólfsdóttur, Bern-
harðar Wilkinson og Hildigunnar Hall-
dórsdóttur og nr. 6 í B-dúr BWV 1051,
flytjendur eru Þórunn Ósk Mar-
inósdóttir og Guðrún Hrund Harð-
ardóttir.
Útgefandi er Smekkleysa. Menn-
ingarsjóður ferðaskrifstofunnar
Prímu, Menningarsjóður FÍH og Menn-
ingarsjóður Landsbanka Íslands
styrktu útgáfuna. Upptökur fóru fram í
Áskirkju 1998 og 1999. Hljóðmeist-
ari er Páll Sveinn Guðmundsson.
Klassík
TVO laugardaga í desember mun
Fræðsludeild Listasafns Reykjavík-
ur efna til listasmiðju í Hafnarhúsi
fyrir börn eldri en 5 ára og foreldra
þeirra undir yfirskriftinni List á
laugardegi.
Fyrri smiðjan verður haldin á
morgun, 1. desember, frá kl. 11 til 13,
en sú síðari verður 15. desember.
Hanna Styrmisdóttir, umsjónar-
maður verkefnisins, segir efnt til
listasmiðjunnar með það í huga að
gefa börnum og fullorðnum kost á að
kynnast myndlist og aðferðum henn-
ar á virkan hátt. „Listasmiðjan er
haldin í Hafnarhúsinu þar sem nú
stendur yfir yfirlitssýning á verkum
Errós. Byrjað verður á stuttri leið-
sögn um verk Errós sem unnin eru
fyrir 1970 en þau verk byggði hann
að miklu leyti á fundnum hlutum, s.s.
véla- og tækjahlutum sem eru birt-
ingarmynd hins vélvædda nútíma,“
segir Hanna.
„Að því búnu er haldið niður í fjöl-
notarýmið og unnið úr þeim hug-
myndum sem vöknuðu við það að
skoða verkin. Þar notum við sams
konar fundna hluti og fá börnin tæki-
færi til að búa til þrívíða hluti úr efn-
inu eftir því sem hugarflugið býður
þeim,“ segir Hanna og bætir því við
að starfsmenn fræðsludeildar hafi
haldið niður í Endurvinnslustöð
Sorpu og safnað þar miklu magni af
málmhlutum, vélarbútum, innviðum
úr tölvum, römmum, kössum og jafn-
vel kökumótum fyrir krakkana að
vinna úr.
Til aðstoðar þátttakendum við
vinnuna verða Sigríður Ólafsdóttir
og Hekla Dögg Jónsdóttir myndlist-
armenn sem veita tilsögn auk
Hönnu. „Smiðjan er ekki eingöngu
hugsuð sem skemmtun fyrir fólk,
heldur einnig til að kynna börn fyrir
miðlum og aðferðum samtímalistar-
innar, og hvetja foreldra til að taka
virkan þátt í því starfi. Ef vel gengur
höfum við áhuga á að gera lista-
smiðjuna að reglulegum þætti í
starfsemi safnsins,“ segir Hanna.
Heildarfjöldi þátttakenda í hverri
listasmiðju verður tuttugu manns,
og greiðir hver fjölskylda 500 krónur
fyrir þátttökuna. Fólk getur skráð
sig fyrirfram með því að hringja í
Hafnarhúsið. Ekki er þó nauðsyn-
legt að skrá sig til að taka þátt, svo
lengi sem pláss leyfir.
Listasmiðja
haldin í
Hafnarhúsi
Ágústa Kristófersdóttir og Hanna Styrmisdóttir, starfsmenn Listasafns
Reykjavíkur, bjarga hér ýmiss konar dóti – sem vonandi mun öðlast
lengri lífdaga í þrívíðum listaverkum þátttakenda Listasmiðjunnar.
Morgunblaðið/Sverrir
FAGUR fiskur í
sjó hefur að
geyma sönglög
og leikhústónlist
Atla Heimis
Sveinssonar í
flutningi söng- og
leikkonunnar Eddu Heiðrúnar Back-
man og sér hún einnig um listræna út-
færslu. Tónlistarstjórn er í höndum
Vilhjálms Guðjónssonar.
Lögin eru helstu perlur Atla Heimis
úr þeim íslensku leikverkum sem
hann hefur samið tónlist fyrir; Dimma
limm, Ofvitinn, Ég er gull og gersemi
og Sjálfstætt fólk. Auk þess má finna
á plötunni sjö ný sönglög.
Fjöldi söngvara kemur fram á plöt-
unni, þ. á m. Egill Ólafsson, Ólafur
Kjartan Sigurðarson, Steinunn Ólína
Þorsteinsdóttir o.fl. Einnig leika með-
limir Sinfóníuhljómsveitar Íslands á
plötunni.
Útgefandi er Ómi / Edda miðlun og
útgáfa. Sjö útsetjarar koma að verk-
efninu: Atli Heimir Sveinsson, Ólafur
Gaukur, Vilhjálmur Guðjónsson, Sam-
úel Jón Samúelsson, Guðni Franzon,
Þórir Baldursson og Pétur Grét-
arsson. Verð: 2.499 kr.
Sönglög og
leikhústónlist
SÓLARGEISLAR í
vindhörpunni hef-
ur að geyma 52
ljóða Árna Lars-
sonar sem hafa
ljósið að viðfangs-
efni. Bókin sam-
anstendur af
þremur köflum.
Ljósið er enn á
leiðinni, Litirnir breiða úr sér og Hand-
fylli af stjörnum.
Í kynningu útgefanda segir meðal
annars: „Ljósið er í sjálfu sér nátt-
úrufyrirbæri. Á 20. öldinni hafa eðl-
isfræðingar komizt að ólíkum nið-
urstöðum um ljósið. Listamenn hafa
líka ólík viðhorf til ljóssins. Á sama
tíma og ljósið sjálft vekur stöðugar
furður, er það jafnframt sá tommu-
stokkur sem manneskjan leggur á al-
heiminn. Sjónarhorn bókarinnar er
ekki 103 þúsund ferkílómetrar af
þjóðernisrembu heldur er alheimurinn
sjálfur yrkisefnið og staða mennskj-
unnar.“
Útgefandi er Ljóðasmiðjan sf. Bók-
in er 82 bls., prentuð í Odda hf.
Ljóð