Morgunblaðið - 23.12.2001, Qupperneq 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 16/12 – 22/12
ERLENT
INNLENT

ÁRNI M. Mathiesen,
sjávarútvegsráðherra,
hefur ákveðið að auka
leyfilegan heildarafla
fiskveiðiársins á ýsu um
11 þúsund tonn, ufsa um
7 þúsund tonn, skarkola
um þúsund tonn og stein-
bít um 3.100 tonn. Afla-
heimildir hafa því verið
auknar um sem svarar 33
þúsundum þoskígild-
istonna og hækka útflutn-
ingstekjur sjávarafurða
verulega.

HÆSTIRÉTTUR hefur
sýknað karl af kröfu
fyrrverandi eiginkonu
hans, sem vildi fá and-
virði helmings lífeyr-
issjóðsinneignar hans í
sinn hlut þegar 34 ára
hjónabandi þeirra lauk.
Hæstiréttur vísar m.a. til
þess, að hjónin höfðu
ekki gert með sér sam-
komulag um skiptingu
lífeyrisgreiðslna, svo sem
þeim var heimilt sam-
kvæmt lögum um skyldu-
tryggingu lífeyrisrétt-
inda.

HLUTFALL stað-
greiðslu skatta á næsta
ári verður 38,54% og
lækkar um 0,22%. Lækk-
unin er til komin vegna
þess að Alþingi ákvað að
lækka tekjuskattshlutfall
um 0,33%.

ÍSLENSKU flugfélögin
þurfa frá áramótum að
greiða mun hærri trygg-
ingariðgjöld vegna flug-
véla sinna. Er það vegna
hækkunar iðgjalda fyrir
tryggingar vegna tjóns
sem yrði ef flugvél yrði
notuð sem hryðjuverka-
tæki.
Fallist á framkvæmdir
við Kárahnjúkavirkjun
SIV Friðleifsdóttir umhverfisráðherra
féllst á fimmtudag á fyrirhugaða fram-
kvæmd við Kárahnjúkavirkjun að upp-
fylltum skilyrðum og felldi þar með úr
gildi úrskurð Skipulagsstofnunar frá 1.
ágúst sl. þar sem framkvæmdinni var
hafnað vegna umtalsverðra umhverfis-
áhrifa og ófullnægjandi upplýsinga um
einstaka þætti framkvæmdarinnar og
umhverfisáhrif þeirra. Í úrskurði ráð-
herra segir að þau tuttugu skilyrði sem
sett eru minnki verulega umhverfis-
áhrif virkjunarinnar frá tillögum fram-
kvæmdaraðila sem gerðar voru í mats-
skýrslu. Meðal þeirra skilyrða sem sett
eru fyrir framkvæmdinni er að Lands-
virkjun er gert að falla frá framkvæmd-
um við Hafursárveitu, Laugarfellsveitu
og Bessastaðaárveitu og Gilsárvötn.
Grunur um ólöglegt
verðsamráð
TUGIR manna á vegum Samkeppnis-
stofnunar gerðu samtímis húsleit í höf-
uðstöðvum olíufélaganna þriggja, Olíu-
félagsins hf., Olíuverslunar Íslands hf.
og Skeljungs hf. Að sögn Georgs Ólafs-
sonar, forstjóra Samkeppnisstofnunar,
var ráðist í aðgerðirnar vegna gruns
um ólöglegt verðsamráð olíufélaganna.
Einkavæðingu frestað
SÖLU á hlut ríkisins í Landsbanka Ís-
lands til kjölfestufjárfestis hefur verið
frestað um óákveðinn tíma vegna
slæmra markaðsskilyrða. Stefnt hafði
verið að því að selja a.m.k. þriðjung
hlutafjár í félaginu fyrir lok ársins.
Ekki verður gengið frá sölu til kjöl-
festufjárfestis Landssíma Íslands á
þessu ári en ákveðið hefur verið að
hefja viðræður eftir áramót við danska
fjarskiptafyrirtækið TDC, sem áður
hét TeleDanmark, um kaup á fjórð-
ungshlut í Landssíma Íslands.
Argentínuforseti
segir af sér
FERNANDO de la Rua, forseti Arg-
entínu, sagði af sér embætti á fimmtu-
daginn í kjölfar mikilla óeirða er brut-
ust út í mörgum borgum landsins fyrr í
vikunni, þegar múgur manns mótmælti
harkalegum aðhaldsaðgerðum stjórn-
ar de la Rua. Aðgerðirnar miða að því
að koma í veg fyrir að erlendar skuldir
Argentínu, sem nema alls um 132 millj-
örðum dollara, gjaldfalli. Bandarískir
fjármálaskýrendur telja líklegt að
þessar skuldir gjaldfalli á næstu vik-
um. Stjórnarandstaðan í Argentínu
hafnaði á fimmtudaginn ósk de la Rua
um að taka þátt í myndun þjóðstjórnar
svo finna mætti lausn á þeim vanda er
að steðjar. Fyrr um daginn hafði öll
ríkisstjórn de la Rua sagt af sér.
Hamas-samtökin
gera hlé á árásum
HAFT var eftir háttsettum félaga í
Hamas-samtökum Palestínumanna á
miðvikudag að meðlimir samtakanna
hefðu ákveðið sín í milli að láta af
sjálfsmorðsárásum á Ísraela. Annar fé-
lagi í samtökunum sagði þó, að þetta
væri ekki rétt. Á miðvikudaginn hófust
viðræður Ísraela og Palestínumanna
um öryggismál, þrátt fyrir að Ariel
Sharon, forsætisráðherra Ísraels, hefði
í þarsíðustu viku lýst því yfir að Ísrael-
ar myndu engin frekari samskipti hafa
við Yasser Arafat, forseta heimastjórn-
ar Palestínumanna, og ráðuneyti hans.
Friðargæslusveit
til Kabúl
FYRSTU liðsmenn friðargæslusveita
Sameinuðu þjóðanna komu til Afgan-
istans á fimmtudaginn, en fyrsta verk-
efni þeirra skyldi vera að tryggja að
innsetning bráðabirgðastjórnar í land-
inu gangi snurðulaust fyrir sig.

AFGANSKIR hermenn
og bandarískar sérsveitir
ráku á mánudag flótta
liðsmanna al-Qaeda
hryðjuverkasamtaka
Osama bin Ladens í Hvítu-
fjöllum í Austur-Afganist-
an, en talið var að þeir
kynnu að reyna að komast
yfir landamærin til Pakist-
ans. Rúmlega 200 al-
Qaeda-liðar féllu, að því er
talið er, í átökum um hella
á Tora Bora-svæðinu í
fjöllunum, þar sem talið
var að bin Laden léti fyrir
berast. Haft var eftir föng-
um, sem teknir voru í
Tora Bora, að bin Laden
hefði verið þar fyrir mán-
uði. Aðrir fangar sögðu
hann hafa verið þar um
síðustu helgi.

DONALD Rumsfeld,
varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, hvatti að-
ildarríki Atlantshafs-
bandalagsins til þess á
þriðjudaginn að takast á
við hættuna á því, að
hryðjuverkamenn gerðu
fleiri árásir á stórborgir,
hugsanlega með kjarna-,
efna-, og sýklavopnum.

MIKLAR vetrarhörkur
voru víða í Evrópu í síð-
ustu viku. Hundruð manna
urðu úti í Póllandi og
Austur-Evrópu, og yfir
200 manns í Moskvu. Sam-
göngur fóru víða úr skorð-
um og þorp á Ítalíu, Spáni,
í Frakklandi og víðar ein-
angruðust. Gaddurinn fór
í þrjátíu stig í Sviss. Á
Suður-Ítalíu voru snjó-
þyngsli mun meiri en í
norðurhluta landsins, og
þau mestu í manna minn-
um, að sögn sumra.
JAKOB Þ. Möller, sem starfaði í 25
ár fyrir Mannréttindaskrifstofu
Sameinuðu þjóðanna og hefur síð-
ustu árin verið dómari við mann-
réttindadómstólinn í Bosníu-Her-
zegóvínu, var nýverið heiðraður af
Raoul Wallenberg mannréttinda-
stofnuninni. Kom nýlega út bók til-
einkuð Jakobi fyrir störf hans að
mannréttindamálum í áraraðir. Þar
skrifa fjölmargir sérfræðingar, m.a.
nokkrir Íslendingar, um ýmsa þætti
er lúta að mannréttindamálum.
Árið 1971 réðst Jakob Þ. Möller
til Sameinuðu þjóðanna til að setja
af stað fyrsta farveginn fyrir mann-
réttindakærur og segist Jakob hafa
verið ráðinn til tveggja ára. Úr
þessu starfi hafi hins vegar teygst
allmjög og þegar hann lét af því
sextugur, fyrir rúmum fimm árum,
hafði það staðið í 25 ár. „Starfið óx
með hverju ári og margir starfs-
menn bættust við enda höfum við
tekið á móti kringum 1,3 milljónum
kærumála á þessum tíma,“ segir
Jakob í samtali við Morgunblaðið.
Einstaklingar, hópar og félög geta
sent Mannréttindaskrifstofu Sam-
einuðu þjóðanna kærur hafi verið
nýtt þau réttarúrræði sem unnt er
heima fyrir. Segir Jakob þá mögu-
legt að bera mál undir úrskurð sér-
fræðinga sem Mannréttindaskrif-
stofan sinnir.
„Stundum er ástand hins vegar
þannig að lög og réttur hafa verið
brotin niður og ef engin raunveru-
leg réttarúrræði eru fyrir hendi er
hægt að senda mál beint til Samein-
uðu þjóðanna,“ segir Jakob. Aðset-
ur skrifstofunnar er í Genf og hefur
Jakob búið þar lengst af en hann
fluttist fyrir nokkru til Frakklands.
Dómari við Mannréttinda-
dómstól Bosníu-Herzegóvínu
Eftir að Jakob lét af störfum fyr-
ir Mannréttindaskrifstofuna var
hann fyrir tæpum sex árum kjörinn
í Mannréttindadómstól Bosníu-
Herzegóvínu. Var honum komið á í
kjölfar friðarsamkomulagsins sem
kennt er við Dayton í Bandaríkj-
unum við lok Bosníustríðsins 1995.
Er Jakob í hópi 14 dómara. Eru 8
kosnir af ráðherranefnd Evrópu-
ráðsins og hinir sex eru heima-
menn.
„Upphaflega átti dómstóllinn að
starfa í fimm ár en þegar þau
voru liðin í desember í fyrra var
ákveðið að framlengja starfstím-
ann um þrjú ár,“ segir Jakob.
„Við höfum þingfest 8 þúsund mál
á þessum tíma og eru þau enn að
berast, milli 100 og 200 ný mál í
hverjum mánuði.“ Aðsetur dóm-
stólsins er í Sarajevo og dvelur
Jakob þar í viku til 10 daga í
hverjum mánuði við dómstörf.
Þess á milli vinnur hann að mál-
um heima fyrir.
Í bókinni, sem Raoul Wallen-
berg-stofnunin gaf út fyrir
skemmstu og heitir á ensku Int-
ernational Human Rights Moni-
toring Mechanisms, skrifa fleiri
en 60 sérfræðingar um mannrétt-
indamál.
„Þarna er komið heildstætt rit
um eftirlitsaðferðir, kæruleiðir,
dómstóla og stofnanir sem fjalla
um mannréttindamál. Mér finnst
það í senn skemmtilegt og óverð-
skuldað að mér skuli hafa verið
tileinkað þetta mikla rit,“ segir
Jakob sem var heiðraður við at-
höfn hjá Raoul Wallenberg-stofn-
uninni í Lundi nýverið þegar bók-
in kom út.
Íslenskir sérfræðingar sem
skrifað hafa í bókina eru Margrét
Viðar, Ólöf Þórhildur Ólafsdóttir,
Ragnar Aðalsteinsson, Stefán
Már Stefánsson, Bernharður
Guðmundsson, Jóhanna K. Eyj-
ólfsdóttir og Guðmundur Alfreðs-
son en hann átti einnig sæti í rit-
nefnd bókarinnar.
Í formálsorðum bókarinnar
ljúka Göran Melander og Bert-
ram G. Ramcharan lofsorði á feril
Jakobs á sviði mannréttindamála
og segja hann hafa áunnið sér
virðingu einstaklinga og hópa
sem leitað hafi til Mannréttinda-
skrifstofunnar svo og allra sam-
starfsmanna með þekkingu sinni
og framgöngu í málaflokknum.
Heiðursrit um
mannréttindamál
tileinkað Íslendingi
Raoul Wallenberg-stofnunin, sem hefur aðsetur í Lundi í Svíþjóð, heiðr-
aði nýlega Jakob Þ. Möller fyrir störf hans að mannréttindamálum um
árabil með því að tileinka honum rit um mannréttindamál.
JÓNAS Kristjánsson,
ritstjóri DV, lætur af
því starfi um áramót-
in. Jónas kvaðst í
samtali við Morgun-
blaðið í gær hafa
skrifað sinn síðasta
leiðara í blaðið í gær.
Hefði hann tekið
föggur sínar af skrif-
stofu sinni í gærmorg-
un og lokið störfum
fyrir DV.
Óli Björn Kárason,
ritstjóri og einn eig-
enda útgáfufélags DV,
staðfesti í samtali við
Morgunblaðið að Jón-
asi Kristjánssyni hefði verið til-
kynnt að gengið yrði frá starfs-
lokum hans á DV milli jóla og
nýárs. Óli Björn vildi að öðru leyti
ekki tjá sig um málið.
Jónas Kristjánsson segir að
Ágúst Einarsson, einn eigenda
fjárfestingarfélagsins ESÓB sem
tók nýlega yfir allt
hlutafé í útgáfufélag-
inu DV, hafi komið til
sín fyrir stuttu og til-
kynnt að honum yrði
sagt upp frá og með
áramótum með fjög-
urra mánaða uppsagn-
arfresti. Hann hefði
jafnframt boðið sér
tveggja mánaða við-
bótaruppsagnarfrest
ef hann segði sjálfur
upp störfum. Hafi
hann sagt sér að fyrra
bragði að ekki yrði
gerður við hann
starfslokasamningur.
„Ég sagði honum að ég tæki
ekki þessu boði og reikna því með
að fá bréf fyrir áramót og tel mál-
inu lokið,“ sagði Jónas. Hann
kvaðst hafa fyrir löngu ákveðið að
vera í fríi milli jóla og nýárs og því
hefði hann í gærmorgun tekið
muni sína af skrifstofunni og að
síðasti leiðari sinn hefði birst í
blaðinu sem kom út í gær.
„Það er alltaf söknuður að góðu
starfsfólki sem maður hefur unnið
lengi með,“ sagði Jónas er hann
var spurður hvort hann myndi ekki
sakna starfsins en hann kvaðst
jafnframt fremur vilja horfa fram
á við. Hann kvaðst ekki hræddur
við aðgerðarleysi, hann ætti ann-
ars vegar kost á því að setjast í
helgan stein og sinna hrossum sín-
um betur eða takast á við nýjan
slag á nýjum stað hvort sem það
yrði á sviði ritstarfa eða annars og
kvað hann jól og áramót munu líða
áður en hann tæki slíka ákvörðun
en Jónas er 61 árs að aldri.
Jónas hefur starfað sem blaða-
maður í 39 ár og í 35 ár verið rit-
stjóri, fyrst Vísis, þá Dagblaðsins
og síðan DV. Hann kvaðst hafa
skrifað 4.085 leiðara á ferli sínum
og því ekki finna sérstaklega til
innri þarfar fyrir að tjá sig frekar
á slíkum vettvangi.
Jónas Kristjánsson
hættir sem ritstjóri DV
Jónas Kristjánsson