Morgunblaðið - 23.12.2001, Side 31

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 2001 31
Kt.: 530276-0239 – Skeifunni 17
Tilkynning um skráningu hlutafjár á Verðbréfaþingi Íslands hf.
Skráning hlutafjár
Hlutabréf AcoTæknivals hf. að nafnverði 245.609.144 kr. eru skráð á Aðallista Verðbréfaþings
Íslands hf. undir auðkenninu TAEK. Verðbréfaþing Íslands hf. hefur samþykkt að taka nýtt hlutafé
AcoTæknivals hf. að nafnverði allt að 200.000.000 kr. til skráningar á Aðallista Verðbréfaþingsins.
Vænst er skráningar hlutafjár að nafnverði 105.200.000 þann 27. desember 2001, og er þá hlutafé
að nafnverði 350.809.144 kr. í AcoTæknivali hf. skráð, eða allt þegar útgefið hlutafé.
Vænst er skráningar á 87.700.000 kr. að nafnverði innan 10 mánaða, þegar samsvarandi skuldabréfi
hefur verið breytt í hlutafé. Óvíst er með skráningu hlutafjár að nafnverði 7.100.000 kr. sem ekki
hefur verið gengið frá sölu á. Upplýsingar um skráningardagsetningar verða birtar í fréttakerfi
Verðbréfaþings Íslands hf.
Skráningardagur
Nýtt hlutafé AcoTæknivals hf. að nafnverði 105.200.000 kr. verður tekið til skráningar á
Verðbréfaþingi Íslands hf. fimmtudaginn, 27. desember 2001.
Skráningarlýsing
Skráningarlýsingu má nálgast hjá Búnaðarbankanum Verðbréf, Hafnarstræti 5, Reykjavík,
s. 525-6060, vefsvæði www.bi.is og hjá AcoTæknivali hf. Skeifunni 17, Reykjavík, s. 550-4000,
vefsvæði www.acotaeknival.is
Umsjón með skráningu
Umsjón með skráningu hefur Búnaðarbankinn Verðbréf, kt. 490169-1219, Hafnarstræti 5, 3. hæð,
155 Reykjavík, sími 525 6060, fax 525 6099.
LJÓST er að höfundur og bók eru
ekki alltaf afurðir kyrrlátra tíma,“
sagði franski rithöfundurinn
Georges Bataille (1897–1962) um
Sade markgreifa (1740–1814) og
bókina sem hann týndi og grét alla
ævi en fannst löngu síðar og var gef-
in út undir nafninu Les Cent Vingt
Journées de Sodome (Hundrað og
tuttugu dagar í Sódómu). Þessi
sömu orð mætti hafa um Sögu aug-
ans eftir Bataille sem kom fyrst út
árið 1928 en hefur nú verið þýdd á
íslensku af Birni Þorsteinssyni
heimspekingi.
Sade skrifaði bók sína í Bastill-
unni þar sem hann var fangelsaður
fyrir óhóflegt lostalífi en hún týndist
er Bastillan var jöfnuð við jörðu í
upphafi frönsku byltingarinnar.
Bókin var honum eins konar með-
ferðarúrræði í leiðindum og ein-
angrun dýflissunnar og um leið út-
rás fyrir knýjandi lostann. Líkt og
Bataille gefur í skyn í nokkurs kon-
ar eftirmála að Sögu augans er hún
samin úr afbökuðum æskuminning-
um sem klæðast búningi hins klám-
fengna á leið sinni um ranghala af-
myndunarinnar. Hugsanlega er hún
líka nokkurs konar meðferðarúr-
ræði en Bataille, sem var plagaður
af erfiðum minningum úr æsku,
hafði leitað til sálgreinanda er ráð-
lagði honum að létta á hjarta sínu
með skriftum.
Báðar eru bækurnar sprottnar úr
óróleika síns tíma, bók Sades úr
andrúmslofti byltingarinnar og bók
Batailles úr hugarfarsupplausn
millistríðsáranna. Og báðir vildu
höfundarnir ná utan um órólegar
hugsanir síns tíma, þeir voru ekki
aðeins óforbetranlegir nautnaseggir
ofurseldir lostanum heldur einnig
menn með fræðilegt markmið, eins
og Susan Sontag bendir á í grein
sinni „The Pornographic Imagina-
tion“, þeir leituðust með öðrum orð-
um við að rannsaka víddir brotsins
(„transgression“).
Saga augans segir frá tveimur
unglingum milli tektar og tvítugs
sem uppgötva og kanna innstu
leyndardóma lostans. Sögumaður og
Simone alast upp í strandbænum X
hjá fólki sem er til fyrirmyndar í alla
staði og hefur „óslökkvandi andúð á
hverskyns hneykslanlegu athæfi“,
eins og segir í sögunni. En nautna-
lífið dregur þau inn í innstu myrkur
brjálæðislegra kennda og athafna,
inn í „rúmfræðilegt hvítglóandi
ástand (eins og þegar dauði, vera og
neind renna saman) sem nístir og
ljómar í einstakri fullkomnun“. Þau
draga unga stúlku á tálar í trylltum
leik sem leiðir til dauða og neyðast
til að flýja úr bænum. Þau fara til
Spánar og hverfa inn í auga óreiðu-
kenndrar nautnafíknar sem virðist
engin takmörk hafa og brýtur öll
bönn.
Það sem gerist í þessari bók er
varla hægt að orða neitt frekar í rit-
dómi í Morgunblaðinu. Það var
heldur ekki hægt að orða innihald
hennar á opinberum stöðum er hún
kom fyrst út í Frakklandi seint á
þriðja áratug síðustu aldar. Eins og
fram kemur í fróðlegum eftirmála
Björns Þorsteinssonar að þýðing-
unni vakti bókin litla athygli enda
gefin út á laun og seld í aðeins 134
eintökum. Hún var endurútgefin
þrívegis meðan höfundurinn var enn
á lífi en alltaf undir dulnefni. Fjórða
útgáfan kom fimm árum eftir dauða
Batailles árið 1967 og þá loks undir
réttu nafni höfundar. Þýðing Björns
er unnin eftir þessum síðari út-
gáfum verksins en þar er það eilítið
stytt.
Bókin var vitanlega gróf ögrun
við borgaraleg gildi á sínum tíma en
ögranir hafa lengi verið gildur þátt-
ur í franskri menningarorðræðu og
hafa miðað að því að rjúfa mæri
trúarlegra, siðferðilegra og sam-
félagslegra tabúa. Í ögruninni felst
kjarni brotsins sem, samkvæmt skil-
greiningu Batailles, „afneitar ekki
tabúinu heldur yfirstígur („trans-
cends“) það og fullkomnar“ (sbr.
Erotism, Death and Sensuality). Í
brotinu fer maðurinn innar en augu
sjá og dýpra en skilningur nemur,
hann er „handan góðs og ills“ eins
og þýski skáldheimspekingurinn
Nietzsche orðaði það en hann var
einn af mestu áhrifavöldum Batail-
les.
Í brotinu má því öðlast reynslu
sem þekkingarkerfi skynseminnar
ná ekki utan um. Af þessum sökum
var annars þrautgott og skynsam-
legt hugtakakerfi þýska heimspek-
ingsins Hegels takmarkað í huga
Batailles – reynsla mannsins verður
ekki kortlögð í einu altæku kerfi.
Hann leitaðist því við að smíða eins
konar andkenningu við díalektík
Hegels sem gæti gert grein fyrir
„blindum bletti“ hennar en andóf –
eða kannski öllu heldur reiknings-
skil – við Hegel og byltingarsinn-
aðan sporgöngumann hans, Karl
Marx, átti reyndar eftir að verða
meginviðfangsefni franskra hugsuða
það sem eftir var aldarinnar.
Bataille gerði atlögu að þessu
verkefni í frægri grein sinni, „Um
eyðslu“, þar sem hann hélt því fram
að nytsemdarsjónarmið einkenndu
vestræn samfélög nútímans. Fyrir
vikið sæju menn tvö meginmarkmið
með lífinu: annars vegar að fram-
leiða vörur og halda þeim til haga og
hins vegar að viðhalda mannkyninu
og varðveita það. Neyslan verður að
vera hófleg en ekki hóflaus ef þetta
á að ganga eftir. En maðurinn á það
hins vegar til að neyta óhóflega og
eyða og spenna í vitleysu, eins og
allir vita. Dæmi um þessa „óarð-
sömu eyðslu“, eins og Bataille kallar
hana, eru hvers konar „munaður,
sorgartími, stríð, tilbeiðsla, bygging
fjárfrekra minnismerkja, leikir,
skrautsýningar, listir [og] ástundun
siðlauss kynlífs“. Bataille heldur því
fram að allt séu þetta „tilgangslaus-
ar athafnir“ sem snúist eingöngu
um sig sjálfar í þeim hegelíska eða
díalektíska skilningi að þær gefa
ekkert af sér, eru ekki merkingar-
bært eða arðbært framlag til stöð-
ugrar framþróunar samfélagsins.
Óhófið eða öllu heldur löngunin til
að lifa lífinu til hins ýtrasta hlýtur
því að leiða til stöðnunar og dauða.
Lífsþráin verður að dauðaþrá, að
mati Bataille, lífsnautnin rennur
saman við dauðabeyginn. Og í þess-
um samruna lífs og dauða taldi
Bataille að finna mætti merkingu
sem rökleg lögmál díalektíkurinnar
næðu ekki utan um, upprunalega og
goðsögulega merkingu, jafnvel hið
heilaga sem getur til dæmis opin-
berast mönnum í „litla dauða“ eins
og Frakkar kalla fullnægju samfar-
anna.
Bataille rannsakar þennan sam-
runa (nautna)lífs og dauða í Sögu
augans en trú hans var sú að í þess-
um blinda bletti skynseminnar væri
að finna lausn á ófullnægju manns-
ins í markaðskeyrðu neysluþjóð-
félaginu, eðli og þörf mannsins væri
í raun ekki að „eignast“ heldur að
„missa“ og „tortíma“, í raun að losa
sig við lífsorkuna til þess að finna
lostann. Nautn missisins finna ung-
ar sögupersónur Batailles í hömlu-
lausu kynlífi þar sem þau daðra
stöðugt við dauðann. Sagan lýsir
ferð þeirra út að mörkum hins
hömlulausa frelsis þar sem hugtök á
borð við bannhelgi, siðferði og
sjálfsvirðingu virðast leysast upp –
eins og þau sjálf gera að endingu
undir stingandi augnaráði dauðans.
Það að ekki skuli vera hægt að
orða atburði þessarar sögu hér frek-
ar en gert hefur verið er sennilega
til merkis um að hún eigi erindi við
íslenskan samtíma: hún býður upp á
lestrarreynslu sem felur enn í sér
brot og bannhelgi. Og sennilega má
til sanns vegar færa að sú hugsun
sem Bataille boðaði og er afsprengi
skörunar og samruna andstæðna
(eins konar mærahugsun) hefur
aldrei náð að nema land hér svo
heitið geti þótt Hegel hafi verið í
öllu eins og víðast. Það má svo einn-
ig til sanns vegar færa að þýðingin
sé sprottin úr órólegum tíma rétt
eins og bók Sades og frumtexti
Batailles, tíma pólitískrar og hug-
myndafræðilegrar óvissu, kynusla
og klámvæðingar, tíma hnattvæð-
ingar og menningarlegrar og trúar-
legrar skörunar. Hugsanlega hefur
hin öfuga eða öfugsnúna („per-
verse“) heimssýn brotsins aldrei átt
betur við.
Sporgöngumenn Batailles halda
raunar merki hans enn á lofti.
Margt í þverstæðukenndri heims-
sýn franska menningarrýnisins
Jean Baudrillards á rætur að rekja
til kenninga og aðferða Batailles.
Baudrillard er sá franskra höfunda
sem hefur beytt ögruninni hvað
markvissast í gagnrýnni umræðu
um samtímann en frægustu dæmin
eru yfirlýsingar hans um að veru-
leikinn sé ekki lengur til staðar og
að Flóastríðið hafi ekki átt sér stað.
Franski heimspekingurinn Jacques
Derrida byggir sömuleiðis á Bataille
og það gerði landi þeirra Michel Fo-
ucault einnig. Foucault las Bataille
af miklu innsæi og benti á hvernig
verk hans gældu við hið forboðna en
(menningarsögulega og merkingar-
lega) hlaðið tungumálið hafi meinað
honum að rjúfa mörkin.
Mikið má þakka þeim þýðendum
sem vinna að því að koma heims-
bókmenntum á íslenska tungu. Með
því er unnið gegn einangruninni,
sem nístir íslenska menningu í gegn,
og sömuleiðis einhæfni tungu okkar
og hugsunar. Rétt er að gera miklar
kröfur til þessara þýðenda. Ekki eru
tök á því hér að bera nákvæmlega
saman þýðingu Björns og frumtexta
en þýðingin er skýr og læsileg en
skortir ef til vill bókmenntalega
vídd, ef svo hátíðlega mætti taka til
orða. Þetta er ekki sagt til þess að
draga úr Birni, þvert á móti verður
vonandi framhald á þýðingum hans.
Brot og
bannhelgar
BÆKUR
Þýdd skáldsaga
Eftir George Bataille. Björn Þorsteinsson
þýddi og ritaði eftirmála. Forlagið 2001.
123 bls. Leiðb. verð: 3.290.
SAGA AUGANS
Þröstur Helgason
BÓKAÚTGÁFAN Björk hefur
hafið útgáfu á nýjum bókum sem
nefnast smásögur fyrir smáfólk.
Þessar bækur eru í sama einfalda
umbrotinu og Skemmtilegu smá-
barnabækurnar sem löngu eru
margar hverjar orðnar klassískar
meðal íslenskra unglesenda og selj-
ast enn. Þessi nýja bókaröð á að hafa
boðskap og eitthvað nýtt að læra
sem birtist í lítilli vísu í lokin. Fyrstu
tvær bækurnar eru eftir vísnaskáld-
ið Kristján Hreinsson sem sækir
sögusvið og efni í íslenska dýraríkið.
Krummi litli segir frá þegar lítill
hrafn lendir í vandræðum við að leita
hælis undan vindi. Það gengur erf-
iðlega þar til hann biður annan hrafn
að hjálpa sér og báðir njóta góðs af
því að hjálpast að við að opna hey-
hlöðuna. Við lærum að betra er og
ánægjulegra að hjálpast að í lífsins
erfiðleikum.
Þjófótta músin fjallar um mús sem
fer á bóndabæ á veturna til að ná sér
í fæði. Hún fær sér brauðmola til að
byrja með, en endar síðan á því að
taka svo miklar kræsingar með sér í
holuna sína að hún verður spikfeit og
festist inni í holunni sinni. Við lærum
að græðgin borgar sig ekki.
Þetta eru einfaldar og stuttar sög-
ur, eiginlega svolítið gamaldags eins-
og í eldri bókaröðinni. Það er gott að
hafa boðskapinn skýran og greini-
legan í lokin. Þessar vísur eru vel
kveðnar og auðvelt fyrir börn að
læra þær. En ekki er slæmt að halda
þessari þjóðaríþrótt að þeim.
Teikningar Sigurðar Óla eru mjög
skemmtilegar. Dýrin eru krúttleg og
sérstaklega eru myndirnar í bókinni
um músina skemmtilegar, enda býð-
ur sú saga upp á meira. Krummasag-
an gerist öll í vondu veðri, en mér
finnst að Ólafur hefði mátt reyna að
birta aðeins yfir myndunum á ein-
hvern hátt. Þær eru dálítið grá-
móskulegar. Það er synd að þessar
skemmtilegu teikningar skuli heldur
ekki fá betri tölvuupplausn.
Þessar tvær sögur eru ágætis
byrjun á þessum nýja bókaflokki.
Góðar
og gam-
aldags
BÆKUR
Barnabækur
Eftir Kristján Hreinsson. Teikningar eftir
Sigurð Óla Pálmason.
Björk 2001. 22 bls.
KRUMMI LITLI og
ÞJÓFÓTTA MÚSIN
Hildur Loftsdóttir