Vísir - 03.05.1980, Blaðsíða 9

* v % * •*
Laugardagur 3. maí 1980
Gönour,
ferðir og
frömuðir
Tvær miklar göngur, sem farnar eru samkvæmt almanakinu á hverju vori,
eru nú afstaðnar. Annars vegar er þar um að ræða skrúðgöngu barna á sumar-
daginn fyrsta, sem farin er til þess að kveðja Vetur konung og fagna sumar-
komunni. Hins vegar kröfugöngu verkalýðshreyfingarinnar 1. maí, sem er með
mismunandi háværar kröfur um kjarabætur og réttlæti eftir því, hvort vinstri
menn sitja í ráðherrastólum eða ekki.
Barnagangan á sumardaginn fýrsta hefur engin áhrif á það, hvort sumar
verður í lofti í kjölfar hennar og verkalýðsgangan fyrsta maf hefur ekki hingað
til breytt kauptöxtum eða kjörum fólks. Samter gengiðár eftir ár.
Eraðrofa til?
Auövitaö setur verkalýösfor-
ystan fram margvfslegar kröfur
á kröfuspjöldum og i baráttu-
ræöum á hátiöisdegi sinum og
þeirra fremst er nú sem fyrr
krafan um kjarabætur til handa
þeim þjóöfélagsþegnum, sem
hafa lægst laun. En þeir veröa
alltaf jafnlangt fyrir neöan há-
launamenn verkalýöshreyfing-
arinnar sökum þess, aö allar
leiöréttingar á kjörum lág-
launafólksins eru látnar renna
upp allt launakerfiö og kjara-
sigrar þeirra, sem eru i lægstu
flokkunum, koma aöilum i laun-
þegahópunum margfalt til góöa.
En eitthvaö viröist nú vera aö
rofa til I hugum sumra verka-
lýösleiötoga þvi aö þeir segjast
telja skattalækkanir æskilegri
en launahækkanir. Aörir for-
ingjar launafólks eru hræddir
viö þá leiö af þeim ástæöum, aö
hún geti oröiö til þess aö auö-
velda atvinnurekendum aö reka
fyrirtæki sln áfram, svo undar-
leg sem sú afstaöa er nú.
En rlkisstjórn hinna vinnandi
stétta er ekki til viöræöu um
skattalækkanir og stuönings-
menn hennar á alþingi leggja
blessun sína yfir hverja skatta-
hækkunina af annarri.
Stööugar hækkanir á vöru og
þjónustu veröa heldur ekki til
þess aö auövelda almenningi
rekstur heimilanna.
Pakkarnir tómir
Prósentusérfræöingar laun-
þegasamtakanna hafa reiknaö
út aö kjaraskeröingin frá þvl aö
allsherjarsamningar voru siö-
ast undirritaöir sé á bilinu frá
15-20% eftir launþegahópUm.
Þetta hefur átt aö bæta fólki
meö „félagslegum aögeröum”,
en flestir félagsmálapakkarnir
sem gjafmilt rikisvald hefur
kastaö til launafólks, hafa
reynst galtómir, þegar þeir hafa
veriö opnaöir.
Þaö er dæmigert fyrir tvi-
skinnunginn i þjóöfélaginu
þessa stundina aö sömu menn
og stutt hafa kjaraskeröingar-
og skattahækkunarstefnu nú-
verandi rlkisstjórnar i sölum al-
þingis gengu borubrattir niöur
Laugaveginn I Reykjavik I
fyrradag, 1. maí, undir blakt-
andi kröfuboröum um minni
skatta, óskerta vísitölu og fleiri
félagsmálapakka.
Sumar í sálinni
Skrúöganga og hátlöahald
sumardagsins fyrsta, sem vikiö
var aö I upphafi pistilsins, sýnir
vel hve mikla þörf fólk hefur
fyrir þaö aö hrista af sér drunga
vetrarins. Sumar er nú aö byrja
samkvæmt almanakinu, vor
stendur aftur á móti yfir sam-
kvæmt bókum veöurstofunnar
og vetur ræöur enn rlkjum I
raun vlöa á íandinu. Þýöingar-
mikiö er viö þessar aöstæöur aö
hásumar og sól sé I sál lands-
manna.
Enda þótt hryssingskalt væri I
miöborg Reykjavfkur á sumar-
daginn fyrsta voru aö minnsta
kosti börnin meö bros á vör, og
notfæröu sér óspart frumstæö
leiktæki skátanna, sem menn
leyfa sér aö kalla „tivoli” I
þessu landi fábreytts skemmt-
anallfs og skemmtigaröaskorts.
Iferðahug
I sumarbyrjun fara menn
fyrir alvöru aö hugsa til sumar-
leyfa, innan lands eöa utan. Til
þess aö sinna þessu áhugasviöi
hefur Vlsir nú meö nokkurra
daga millibili gefiö út aukablöö
um feröalög.
í ööru þessara feröablaöa var
haft eftir feröaskrifstofufólki,
aö hópferöir til útlanda væru nú
ekki dýrari miöaö viö kaupmátt
launa en veriö heföi fyrir tlu ár-
um. Þannig eru feröamálin
tengd kjaramálunum, og miklar
pantanir I feröir sumarsins
benda til þess aö þetta sé rétt.
Nú er svo komiö aö um þriöj-
ungur landsmanna fer á hverju
ári til útlanda, langflestir I
margs kyns skemmtiferöir, sem
ötulir athafnamenn á sviöi
feröamála hafa gert almenningi
kleift aö notfæra sér. í þessum
efnum hefur oröiö hröö og mikil
þróun I sólarátt á sföustu ára-
tugum og samkeppnin á feröa-
markaöinum oröiö til þess aö
tryggja fyllstu hagkvæmni og
hagstæöustu kjör fyrir islenska
feröalanga.
Breyttir tímar
Samkeppnin birtist okkur
neytendum daglega I auglýsing-
um feröaskrifstofanna I öllum
fjölmiölum, ekki sist I sjónvarp-
inu. En heiftúöugar opinberar
deilur forystumanna einstakra
ritstjórnar
pistill
ólafur Ragnarsson rit-
stjóri skrifar
feröaskrifstofa og persónulegar
árásir viröast sem betur fer úr
sögunni og striöi Sunnu og Út-
sýnar lokiö.
Guöni Þóröarson I Sunnu, sem
vann markvert og mikiö starf á
vettvangi feröamálanna um
árabil og tefldi oft djarft hefur
sagt skiliö viö þessa atvinnu-
grein og Sunna er hætt starf-
semi sinni. Undanfariö hefur
Guöni veriö aö kanna sölumögu-
leika á saltfiski I löndum Suöur-
Ameriku og vlöar.
Ingólfur I Útsýn heldur aftur á
móti enn ótrauöur áfram á sviöi
feröamálanna meö siauknum
þrótti og miklu feröaúrvali og
þaö ótrúlega hefur gerst, aö slö-
asti framkvæmdastjóri Sunnu,
Jón sonur Guöna Þóröarsonar
hefur veriö ráöinn til Útsýnar og
stendur þar nú viö hliö Ingólfs.
Þótt margir séu um hituna og
duglegir og upprennandi ungir
menn vinni markvisst aö upp-
byggingu annarra feröaskrif-
stofa landsins veröur þvi ekki
neitaö, aö Ingólfur I Útsýn er
umsvifamesti og merkasti
frömuöur islenskra feröamála
um þessar mundir. Hann heldur
nú upp á 25 ára afmæli Útsýnar,
sem er elsta starfandi feröa-
skrifstofan hér á landi I einka-
eign og hefur tilkynnt, aö hann
hyggist á þessum timamótum
breyta fyrirtækinu I sjálfseigna-
stofnun, er verji tekjum slnum
til styrktar margháttaöri menn-
ingarstarfsemi hér á landi. Von-
andi stuöla stjórnvöld aö þvi aö
svo geti oröiö.
Magnús í heimsókn
Þessi vika hefur veriö bresk
kynningarvika hér I Reykjavik.
Af þvi tilefni kom hingaö meöal
annarra sá íslendingur, sem án
efa er þekktastur I öllu Bret-
landi, Magnús Magnússon,
blaöamaöur, rithöfundur og
sjónvarpsmaöur. Meginerindi
hans hingaö var aö spjalla viö
gesti I salarkynnum Hótels
Loftleiöa og kynna tslendingum
Bretland sem feröamannaland.
Þaö lét hann sér ekki nægja
heldur kom viöar viö þá daga,
sem hann dvaldist hér og hélt
meöal annars fyrirlestra fyrir
islenska fræöimenn og áhuga-
menn.
Magnús hefur á slöustu árum
notiö mikilla vinsælda og álits
fyrir sjónvarpsþætti slna, jafnt
viötalsþætti, spurningaþætti og
fræösluþætti I breska sjónvarp-
inu, BBC.
Ekki hvaö slst hafa þættir
sem snerta sérstakt áhugamál
hans, fornleifafræöi, vakiö at-
hygli en Magnúsi er einkar lagiö
aö varpa nýju ljósi á liöna tiö
meö þvl aö flétta saman sögu-
legum fróöleik og fornum minj-
um. Viöfangsefni sln nálgast
hann eins og fréttamaöur og
meö þvi tekst honum aö gæöa
löngu liöna atburöi og persónur
nýju lifi. Er stundum engu lík-
ara en hann sé aö flytja áhorf-
endum og áheyrendum slnum
nýjustu fréttir.
Nýtt s jónarhorn
Þessi hæfileiki hans kom vel I
ljós eitt kvöldiö I vikunni þegar
hann flutti fyrirlestur á vegum
Háskóla Islands i Norræna hús-
inu um tengsl fornleifafræöi og
fornra sagna. Þar fjallaöi hann
aöallega um Islenskar fornbók-
menntir og viöleitni fornleifa-
fræöinga til þess aö sannreyna
heimildagildi þeirra meö upp-
greftri á sögustööum.
Verulegum hluta fyrirlesturs
sins varöi Magnús til þess aö
fjalla um tilurö Islendingasagna
og ástæöur þess hve almennur
áhugi var fyrir þvi aö færa sög-
urnar I letur og lesa þær fram
eftir öldum.
Magnús lagöi áherslu á aö
hann væri leikmaöur á sviöi
þessara fræöa, blaöamaöur,
sem viöaöi aö sér heimildum,
byggöi á rannsóknum annarra
og drægi sínar ályktanir af þeim
gögnum, sem hann heföi aögang
aö. Ég efa ekki aö margir
áheyrenda hans I Norræna hús-
inu sáu þaö sviö, sem þar var
fjallaö um, frá nýju sjónarhorni
er þeir horföu á þaö meö augum
Magnúsar.
Trúr upprunanum
A sama hátt tekst honum meö
þeim viöamikla myndaflokki
um vikinga, sem nú er veriö aö
sýna I Bretlandi og ákveöiö er
aö sýna viöa um heim, aö draga
upp nýja og sanna mynd af forn-
um köppum vlkingaaldar, llfi
þeirra, lifnaöarháttum og
menningu. Anægjulegt er til
þess aö vita, aö Magnús byggir
verulegan hluta vlkingaþátt-
anna á frásögnum I Islenskum
fornbókmenntum. Þar njótum
viö þess I senn aö hann er maöur
sögunnar fremur en minjanna
og jafnframt trúr uppruna sln-
um. Hlutur Islands er þvl ólikt
meiri I vlkingaþáttum Magnús-
ar en á vlkingasýningunni I
British Museum, sem um var
fjallaö hér I VIsi á dögunum.
I gærkvöldi var sýndur áttundi
þátturinn af tlu um vlkingana I
breska sjónvarpinu, og héöan er
Magnús þotinn til Bretlands á
ný, enda ekki til setunnar boöiö,
þar sem hann á eftir aö leggja
slöustu hönd á lokaþættina tvo
áöur en þeir birtast á skjánum.
Aö þessu viöamikla verkefni
hefur þessi virti sjónvarps-
frömuöur unniö undanfarin tvö
ár.
En ef tsland eöa íslensk mál-
efni eru annars vegar hefur
Magnús ekki dregiö af sér.
Þannig stendur hann um þessar
mundir aö öflugri kynningar-
herferö fyrir íslandsferöir I
Bretlandi i samvinnu viö hér-
lenda aöila þriöja áriö I röö.
Þaö er óhætt aö fullyröa, aö
Magnús Magnússon er einn
allra áhrifamesti „sendiherra”
okkar Islendinga á erlendri
grund.
ólafur Ragnarsson.