Morgunblaðið - 06.04.2002, Síða 18

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
18 LAUGARDAGUR 6. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í ÁLITI Alþjóðagjaldeyrissjóðsins,
sem gefið var út í vikunni, er varað
við lánum lífeyrissjóða á skulda-
bréfum til fjármálafyrirtækja, en
ástæðan fyrir þeim mun vera sú að
fjármálafyrirtæki nota tiltekin
skuldabréf í endurhverfum við-
skiptum við Seðlabankann. Í álitinu
kemur fram að þessi lán geti mynd-
að lánaáhættu sem ekki sé nægi-
lega fylgst með. Þá segir að lán á
skuldabréfum til tengdra fjármála-
fyrirtækja auki hagsmunatengsl og
gætu valdið freistnivanda sem
kynni að hindra markvissa innri
áhættustjórnun.
Í samtölum Morgunblaðsins við
framkvæmdastjóra stærstu lífeyr-
issjóða landsins kemur fram að þeir
kannast flestir, þó ekki allir, við að
slík viðskipti hafi átt sér stað, en
telja þó að það hafi aðeins verið í
litlum mæli og fæstir þeirra segja
sína sjóði hafa átt slík viðskipti. Þá
segja þeir sem til þekkja að þetta
sé tiltölulega ný tegund viðskipta á
íslenska markaðnum, hafi lítillega
farið af stað seint á síðasta ári en
aðallega verið stundað á þessu ári.
Viðskipti sem þessi séu hins vegar
vel þekkt erlendis og er jafnvel tal-
ið að þau kunni að aukast hér.
Þeir sem þekkja af eigin raun til
þessara viðskipta segja að yfirleitt
ekki sé um bein lánsviðskipti að
ræða heldur séu gerðir framvirkir
samningar við viðkomandi fjár-
málafyrirtæki. Þessi framvirku við-
skipti munu vera með þeim hætti
að lífeyrissjóður selur fjármálafyr-
irtæki skuldabréf og fær í staðinn
bankabréf frá viðkomandi fjár-
málafyrirtæki. Um leið er gerður
samningur um að eftir tiltekinn
tíma, sem getur verið allt frá ein-
hverjum vikum upp í fáeina mán-
uði, muni lífeyrissjóðurinn kaupa
skuldabréfin til baka og fjármála-
fyrirtækið bankabréfin.
Ávöxtun nálægt 1% á ári
Ávinningur lífeyrissjóðsins er að
ná hærri ávöxtun af safni sínu, en
fjármálafyrirtæki munu hafa boðið
0,75%–1,00% ársvexti fyrir þessi
viðskipti. Það þýðir að ef lífeyris-
sjóður lánar 1 milljarð króna fær
hann allt að 10 milljónum króna á
ári, en þar sem viðskiptin eru til
skemmri tíma verður greiðslan
lægri sem því nemur. Mikil um-
sýsla og pappírsvinna fylgir við-
skiptum af þessu tagi og heyrast
jafnvel þau sjónarmið að í sumum
tilvikum séu þau varla ómaksins
virði.
Páll Gunnar Pálsson, forstjóri
Fjármálaeftirlitsins, var inntur
álits á þessum viðskiptum og um-
fangi þeirra og sagði hann að Fjár-
málaeftirlitið hefði ekki tekið sam-
an samandregnar upplýsingar um
umfang þessara lána og að upplýs-
ingar um einstök tilvik gæti Fjár-
málaeftirlitið ekki látið af hendi.
Umfangið hefur ekki verið talið
fela í sér mikla áhættu
„Að öðru leyti má segja að Fjár-
málaeftirlitið hefur hingað til ekki
haft ástæðu til að ætla að umfang
þessara lána feli í sér mikla áhættu.
Fjármálaeftirlitið mun hins vegar
taka þetta til nánari athugunar í
framhaldi af ábendingum Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins,“ sagði Páll
Gunnar Pálsson.
Birgir Ísleifur Gunnarsson,
bankastjóri Seðlabankans, var
spurður um afstöðu bankans til
þessara viðskipta. Hann sagði að
reglurnar um endurhverfu lánin við
Seðlabankann séu alveg skýrar.
„Menn selja okkur skuldabréf til
hálfs mánaðar og svo kaupa þeir
þau af okkur aftur. Við skiptum
okkur ekkert af því hvernig þeir
afla sér bréfanna, en við vitum að í
sumum tilfellum er menn með bréf
að láni en gagnvart okkur kemur
það alltaf fram eins og þeir séu full-
ir rétthafar bréfsins. Það er komið
með bréfin sjálf hingað til okkar og
þau eru framseld okkur,“ sagði
Birgir Ísleifur Gunnarsson.
Lífeyrissjóðir kannast við lán á skuldabréfum til
fjármálafyrirtækja en fæstir hafa átt slík viðskipti
Lán á skuldabréfum
nýjung hérlendisHeildareignir félagsins eru um2.600 milljónir króna og eiginfjárhlut-fallið 40%.
Fram kemur í tilkynningu Línu.-
Nets að mánaðartekjur félagsins hafi
aukist verulega á síðasta ári, en
rekstrarkostnaður hafi lækkað í kjöl-
far hagræðingar. Rekstrartekjur séu
nú hærri en mánaðarlegur kostnaður
fyrir afskriftir og fjármagnsliði.
Um 250 fyrirtæki í viðskiptum
við Línu.Net
Segir í tilkynningunni að félagið
hafi samið við stærstu stofnanir og
fyrirtæki landsins um gagnaflutn-
inga. Allar háskólastofnanir landsins,
stærstu menntaskólarnir og meiri-
hluti grunnskóla á höfuðborgarsvæð-
inu séu að kaupa þjónustu af félaginu.
Í heild séu 33.500 nemendur og
starfsmenn þessara menntastofnana
að nota ljósleiðaranet félagsins. Með
samningum við Landspítala – há-
skólasjúkrahús svo og allar heilsu-
gæslustöðvar á höfuðborgarsvæðinu
hafi um 21 heilbrigðisstofnun verið
tengd ljósleiðaranetinu. Einnig séu 6
af stærstu rannsóknarstofum lands-
ins og 13 bankastofnanir með samn-
inga við Línu.Net um aðgang að ljós-
leiðarakerfi félagsins. Nokkrir
bankar hafi óskað eftir ljósleiðara-
tengingum á allar starfstöðvar bank-
anna. Um 250 fyrirtæki og mikill
fjöldi einstaklinga séu í viðskiptum
við félagið.
Hjá fyrirtækinu starfa 17 manns.
Stjórn og endurskoðandi voru endur-
kosnir á aðalfundinum í gær.
TAP Línu.Nets á árinu 2001 nam 172
milljónum króna, sem er 200 milljón-
um króna minna tap en árið áður.
Hagnaður fyrir afskriftir og fjár-
magnsliðið var 84 milljónir en 59
milljónir árið 2000. Rekstrartekjur
félagsins námu 510 milljónum í fyrra
en 316 milljónum árið 2000, sem er
61% aukning milli ára. Greint var frá
þessu í fréttatilkynningu frá Línu.-
Neti í gær í framhaldi af aðalfundi fé-
lagsins.
Fjármagnsgjöld Línu.Nets á árinu
2001 voru 270 milljónir króna og segir
í tilkynningu félagsins að gengis-
breytingar síðasta sumars vegi þar
mjög þungt.
Lína.Net tapar 172 milljónum króna
Rekstrartekjur
aukast um 61%
SAMHERJI hf. keypti í gær hluta-
bréf í Hraðfrystistöð Þórshafnar
(HÞ) að nafnvirði 73,8 milljónir króna
á genginu 2,73 eða fyrir tæplega 202
milljónir króna. Þetta var tilkynnt á
Verðbréfaþingi Íslands í gær. Þar
með á Samherji hlutafé í HÞ fyrir um
243,3 milljónir króna að nafnvirði eða
um 49,6% af hlutafé fyrirtækisins.
Samherji keypti bréfin af Olíufélag-
inu hf. sem hefur þá selt allan hlut
sinn í HÞ. Fyrir átti Olíufélagið
12,87% hlut í HÞ, að nafnvirði ríflega
63 milljónir króna. Þá seldi dóttur-
félag Olíufélagsins, Ker ehf., í gær allt
hlutafé sitt í HÞ, um 12,5 milljónir
króna að nafnvirði, á genginu 2,76.
Þá tilkynnti Samherji í gær um
sölu á eigin bréfum að nafnvirði 12,4
milljónir króna á genginu 11, eða fyrir
um 136,4 milljónir króna. Félagið á
eftir viðskiptin eigin bréf að nafnvirði
um 6,6 milljónir króna. Þá var í gær
tillkynnt að Kaldbakur hf. hefur
greitt fyrir hlut í HÞ með hlut í Sam-
herja að nafnvirði ríflega 3 milljónir
króna. Eftir viðskiptin er hlutur
Kaldbaks í Samherja um 297,3 millj-
ónir króna.
Eins var tilkynnt um sölu Fjárfest-
ingafélagsins Fjörður á 12 milljóna
hlut að nafnvirði í Samherja á geng-
inu 11, eða fyrir 132 milljónir króna.
Eignarhlutur Fjárfestingafélagsins
Fjarðar ehf. eftir söluna nemur 47,4
milljónum króna að nafnvirði. Þor-
steinn Már Baldvinsson forstjóri
Samherja og Kristján Vilhelmsson
framkvæmdastjóri útgerðarsviðs
Samherja eru meðal eigenda í Fjár-
festingafélaginu Fjörður. Nafta ehf.
keypti í gær 7 milljónir króna að nafn-
verði í Samherja á genginu 11, eða
sem nemur 77 milljónum króna að
söluverði. Eignarhlutur Nafta hf. eft-
ir kaupin nemur 15 milljónum króna
að nafnverði. Finnbogi Jónsson starf-
andi stjórnarformaður Samherja sit-
ur í stjórn Olís og Nafta ehf. sem er í
100% eigu Olís.
Samherji
eignast
49,6% í HÞ
SKELJUNGUR hf. hefur gert samn-
ing um kaup á hlutafé í Eimskipa-
félagi Íslands af Búnaðarbanka Ís-
lands hf. að nafnverði 54,5 milljónir
króna á verðinu 5,5 kr. Nemur sölu-
verð bréfanna því tæpum 300 millj-
ónum króna. Um er að ræða bréf sem
verða gefin út í framhaldi af hlutafjár-
aukningu félagsins sem ákveðin var 4.
apríl sl. Benedikt Jóhannesson,
stjórnarformaður Skeljungs hf., og
Kristinn Björnsson, forstjóri Skelj-
ungs hf., eru stjórnarmenn í Eimskip.
Hlutur Skeljungs í Eimskip er nú að
nafnverði 55.185.211 krónur en verð-
ur eftir útgáfu hlutabréfanna
109.730.665 krónur.
Skeljungur
kaupir í Eimskip
ALLT bendir til þess að afkoma
Granda á árinu 2002 verði mun betri
en nokkru sinni fyrr og sama eigi við
um flest önnur fyrirtæki í sjávarút-
vegi. Þetta kom fram í máli Árna Vil-
hjálmssonar, stjórnarformanns
Granda, á aðalfundi félagsins í gær.
Hann sagði jafnframt ljóst að hagn-
aður Granda af sölu hlutabréfa í
Bakkavör snemma árs í fyrra, hefði
ráðið úrslitum um, að rekstrarreikn-
ingur Granda fyrir árið 2001 kom út
með hagnaði, en ekki lítilsháttar tapi.
Síðastliðið ár hefði verið óvenjulegt
fyrir íslensk sjávarútvegsfyrirtæki,
bæði vegna langvinns sjómannaverk-
falls sem hafi haft mikil áhrif á rekst-
urinn og vegna verulegs gengisfalls
krónunnar annað árið í röð.
Um afkomu félaga í eigu Granda
sagði Árni m.a. að hlutdeild Granda í
afkomu þeirra félaga þar sem eign-
arhluturinn er meiri en 20%, hafa
numið tapi upp á 85 milljónir króna.
Þar af var hlutdeild í tapi Þormóðs
ramma – Sæbergs 34 milljónir, tap
vegna Isla ehf. með starfsemi félags-
ins í Mexíkó var 88 milljónir, Deris í
Chile skilaði 32 milljóna króna hagn-
aði og Stofnfiskur skilaði Granda 5
milljónum.
Önnur félög í eigu Granda eru Har-
aldur Böðvarsson, Hraðfrystihús
Eskifjarðar, Hraðfrystihúsið Gunn-
vör og Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna. Árni sagði arð af þeim fjárfest-
ingum hafa verið óvenju lágan á
síðasta ári, aðeins tæpar 24 milljónir
króna. „Af svona fyrirtækjum, sem
hagnast og greiða aðeins lítinn hluta
hagnaðarins í arð, er þess vænst og til
þess ætlast, að þau hækki að mark-
aðsvirði. Til þess er leikurinn gerður.“
Árni minntist sérstaklega á að tals-
verðar væntingar væru bundnar við
fjárfestingu félagsins í Stofnfiski og
gætu aðild Granda að fyrirtækinu
opnað gátt að tækifærum, sem gætu
verið áhugaverð fyrir Granda. Hins
vegar sagði hann allt benda til þess að
tími sé kominn til að Grandi og ís-
lenskir samstarfsaðilar dragi sig út úr
öllum rekstri í Mexíkó enda virðist
sem engin takmörk séu fyrir lánleysi
þeirra á þeim slóðum.
Skilyrði góð en blikur á lofti
Brynjólfur Bjarnason, forstjóri
Granda, fjallaði í erindi sínu á fund-
inum um rekstrarskilyrði í sjávarút-
vegi, sem hann sagði mjög góð um
þessar mundir. Jafnframt sagði hann
yfirstandandi ár hafa farið vel af stað
og útlitið væri gott.
„Raungengið er lágt og verð á flest-
um afurðum er stöðugt og mjöl og lýs-
isverð er hátt. Blikur eru þó á lofti.
Í fyrsta lagi hefur orðið mikil olíu-
hækkun á undanförnum vikum og
hefur hækkunin orðið gríðarleg núna
á allra síðustu dögum vegna þeirrar
óvissu sem er í Mið-Austurlöndum.
Eins og flestum er kunnugt er þáttur
olíu gríðarlega mikill í sjávarútvegs-
fyrirtækjum, sama hvort þar er verið
að tala um olíu til eldsneytis eða úr-
vinnslu í vörur eins og plast, veiðar-
færi og fleira. Hér skiptir máli að á
undanförnum árum hefur gjörbreyst
staða útgerðarfyrirtækja í samning-
um við olíufélög þar sem mögulegt
hefur verið að semja um verð í er-
lendri mynt og með viðmiðunum á
skráningu á olíu erlendis. Auk þess er
mögulegt að tryggja sér ákveðið
magn við ákveðið verð og fleygir fram
þekkingu fólks í greininni í þeim efn-
um.
Í öðru lagi liggur fyrir Alþingi
frumvarp um auknar álögur á sjávar-
útveginn sérstaklega. Slíkar álögur
eru að sjálfsögðu íþyngjandi fyrir
rekstur fyrirtækis eins og Granda en í
dag greiðum við um 30 milljónir
króna árlega í þróunarsjóð og veiði-
eftirlit. En sú upphæð mun hækka í
um 100 milljónir króna ef frumvarp
það sem nú liggur fyrir verður að lög-
um og komið að fullu í gildi,“ sagði
Brynjólfur.
Mesta aflaverðmæti
í samfelldri veiðiferð
Fluttar voru þær fregnir á aðal-
fundinum að frystitogarinn Venus
hefði í gær komið úr 40 daga veiðiferð
í Barentshafi með afla að verðmæti
155 milljónir króna, sem er líklega
mesta aflaverðmæti í samfelldri veiði-
ferð hér á landi. Samtals eru verð-
mæti afla Venusar á yfirstandandi ári
280 milljónir króna.
Samþykkt var á fundinum að
greiða 11% arð vegna ársins 2001, alls
að fjárhæð tæpar 163 milljónir króna.
Jafnframt var samþykkt að þóknun
til stjórnarmanna yrði 600 þúsund
krónur fyrir liðið ár og tvöfalt fyrir
formann. Engar mannabreytingar
urðu í stjórn félagsins.
Þá var endurnýjuð heimild stjórnar
félagsins til kaupa á eigin hlutum, allt
að 10% heildarhlutafjár. Sagði stjórn-
arformaður að sem fyrr væri heim-
ildin sótt til hentugleika ef félagið
skyldi eiga þess kost að fá álitlegan
aðila til samruna við Granda. Yrðu
bréfin þá notuð sem greiðsla fyrir
bréf hins aðilans. Hann bætti við að
enginn slíkur aðili hefði gefið sig
fram, sem rúmaðist innan hinna
gefnu stærðarmarka.
Stjórnarformaður Granda segir stefna í metafkomu sjávarútvegs í ár
Draga sig væntanlega
út úr rekstri í Mexíkó
Morgunblaðið/Þorkell
Frá aðalfundi Granda á Norðurgarði í gær en þar kom fram að allt bendi til
þess að tímabært sé að Grandi dragi sig út úr öllum rekstri í Mexíkó.