Vísir - 02.06.1980, Blaðsíða 9

Sérhver viöbót viö flotann mun einungis auka á skömmtun, rýra afkomu sjómanna og útvegsmanna og þar meö þjóöarinnar allrar, segir Kjartan Jóhannsson f þessari grein.
VÍSIR
Mánudagur 2. júni 1980.

SKIPAINHFLUTNIHGUR OG
LÍFSKJÖRIH í LANDINU
Við búum nú við þær aðstæður, að togurum eru bannaðar þorskveiðar i
80-100 daga á ári. Loðnuskipaflotinn lýkur verki sinu á 4-5 mánuðum. Sild-
veiðar eru skammtaðar. Það birtist þvi VERKEFNASKORTÚR hjá flotan-
um. Af þessu ætti að vera augljóst að flotinn er of stór miðað við núverandi
aðstæður og sérhver viðbót við flotann muni einungis auka á skömmtun,
rýra afkomu sjómanna og útvegsmanna og þar með þjóðarinnar allrar.
Menn geta haft til viðmiðunar að á s.l. ári voru þorskveiðar bannaðar i
um 100 daga. Ef togaraflotinn væri 60 skip, þá hefðu þessi skip miðað við
sömu forsendur og sama hlutfall milli togaraveiða og bátaafla getað stund
að veiðar þvi sem næst allt árið. En 100 togara floti þýddi hins vegar að þeir
yrðu að vera frá þorskveiðum i næstum þvi hálft ár miðað við sömu for-
sendur.
Opnað fyrir skipainn-
flutning.
Viö þessar aöstæöur hefur
rikisstjórnin ákveöiö aö opna aö
nýju fyrir innflutning á fiski-
skipum erlendis frá. Ég tel og
hef látiö hafa þaö eftir mér, aö
þessi ákvöröun sé flaustursleg
og vanhugsuö og muni hefna
sin.
Ekki slst hef ég taliö þetta
vegna þess aö meö þessari
ákvöröun muni skriöa veröa
sett af staö. Þaö er viöa sem
menn leita eftir endurnýjun á
skipum erlendis frá. Liklega
liggja um 20 umsóknir fyrir um
þetta efni. Og hvar á aö draga
markalinu? Hvers vegna ættu
tsfiröingar aö fá skip en ekki
Reyöfiröingar? Hvers vegna
Eskfiröingar en ekki Vest-
mannaeyingar? Hættan er sú aö
markalinan veröi ekki dregin.
Endurnýjunarþörf er
minni en afköst á inn-
lendum skipasmiðum.
1 fiskiskipaáætlun Fram-
kvæmdastofnunar rikisins er
taliö aö úrfall (þ.e. skipstapar
og skip dæmd óviögeröarhæf)
fiskiskipa veröi aö jafnaöi 1700
brúttórúmlestir á ári næstu ár-
in. Nýsmiöi og skipakaup mega
þvi aöeins nema 1700 brúttó-
rúmlestum á ári til þess aö viö-
halda óbreyttri stærö . skipa-
stólsins. Sem stendur er taliö að
innlend skipasmiöi muni af-
kasta um 2000 brúttórúmlestum
á ári og margir telja æskilegt að
auka þessa afkastagetu upp i
t.d. 3000 brúttórúmlestir eöa
meira. Af þessu er ljóst aö inn-
lend skipasmiöi gerir meira en
aö mæta venjulegri úreldingu
flotans miöaö viö núverandi
smiöaafköst, hvaö þá ef af-
kastagetan er aukin samkv.
þeim óskum sem uppi eru.
Þessu til viöbótar má reyndar
benda á þaö, aö á grundvelli
fyrri ákvaröana mun skipainn-
flutningur nema a.m.k. 1000
lestum á þessu ári. Þaö er þvl
ljóst, aö endurnýjunarþörf fiski-
skipastólsins veröur meira en
mætt á þessu ári og hinu næsta
þótt enginn frekari innflutn-
ingur komi til og skipastóllinn
muni af þeim sökum frekar
vaxa heldur en hitt.
Samdráttur i innlendri
skipasmiði?
Nú heldur Steingrimur Her-
mannsson sjávarútvegsráö-
herra þvl fram, aö fari skip úr
landi I staö innflutts fiskiskips
þá muni skipastóllinn ekki
vaxa. En hvernig horfa málin
viö, þegar litiö er á þaö sem
stefnumiö aö efla innlenda
skipasmiöi, eins og gjarnan er
taliö æskilegt, og meira aö segja
núverandi rlkisstjórn telur
stefnuatriði og er reyndar eitt af
þvi fáa sem skýrt er og skiljan-
legt I málefnasamningi rikis-
stjórnarinnar. Ef smlöaöar eru
1700 brúttórúmlestir, sem er
nálægt núverandi afköstum, þá
svarar þaö til allrar úreldingar
flotans og hann stendur þá i staö
stæröarlega af þeim sökum ein-
um, en vex sem innflutningi
nemur. Ýmsir hafa áhyggjur af
aö innlenda skipasmiöin mæti
ekki úrfalli skip fyrir skip eöa
staö fyrir staö. Þaö vandamál
leysist auövitaö meö öörum
hættiog hefur ekki meö heildar-
stærö skipastólsins aö gera.
Hins vegar er ljóst, aö innflutn-
ingur mun draga úr verkefnum
fyrir innlenda skipasmiöi, ef
halda á óbreyttri stærö skipa-
stólsins því aö I innflutningnum
felst endurnýjun sem dregur úr
úreldingu flotans, jafnvel þótt
jafnstórt skip sé flutt úr landi.
óbreytt stærö skipastólsins og
innflutningur getur þvl aö eöli-
legum hætti ekki þýtt annaö en
samdrátt I innlendri skipasmiöi
I staö þeirrar eflingar skipa-
smlöanna, sem oft eru höfö á
oröi.
Hin „gullna”
útflutningsregla.
Þess var getiö I tilkynningu
rlkisstjórnarinnar um aö leyfa
fiskiskipaútflutning, aö sam-
bærilegt skip yröi þá aö flytja úr
landi.
Reynslan af þessari reglu er
svona:
,,Nýr togari kemur til lands-
ins I skiptum fyrir annan eldri,
sem á aö heita fluttur úr landi.
Af útflutningi veröur þó ekki,
þvl aö sá togari, sem úr landi
átti aö fara, er keyptur innan-
lands I skiptum fyrir miðlungs
stálbát, sem telst þá fluttur út.
Af þvl veröur þó heldur ekki, þvl
aö enn er skipt og nú á stál-

neöanmóls
Kjartan Jóhannsson,
fyrrverandi sjávarút-
vegsráðherra fjallar í
þessari grein sinni um
innflutning fiskiskipa og
þær afleiðingar, sem það
hefur að flotinn stækkar
sifellt. Jafnframt gerir
hann að umtalsefni af-
stöðu núverandi ríkis-
stjórnar í þessum málum
og segir að dæmið gangi
ekki upp.
bátnum og 80 tonna trébáti, 20
ára gömlum.”
Þaö er svo reyndar dæmigert,
aö blekiö var varla þornaö á
yfirlýsingu rkisstjórnarinnar
um, aö sambærilegt skip skyldi
fara úr landi I staö innflutts,
þegar rlkisstjórnin flutti sér-
stakt frumvarp um aö leyfa
endurinnflutning á bátnum
Hamravlk I skiptum fyrir
helmingi minni bát, sem færi þá
úr landi.
Mér varö það ljóst, þegar ég
var sjávarútvegsráöherra, aö
þetta mætti ekki ganga til meö
þessum hætti. Þaö yröi aö
spyrna viö fótum og jafnvel þó
menn töluðu um, aö ófært væri
aö flytja ágætt skip úr landi, þá
væri hér veriö aö skapa vita-
hring, sem stækkaöi skipastól-
inn. Þess -vegna greip ég til aö-
geröa til þess aö stööva þessa
vitleysu. Sá leikur haföi veriö
leikinn, aö þó aö skip ættu aö
heita flutt úr landi, þá voru þau
ekki afmáö af skipaskrá. Þaö
kostaöi þó nokkra fyrirhöfn aö
sjá til þess aö þessum formleg-
heitum væri fullnægt. Þaö tókst
aö þvl er varöar þaö skip sem hér
um ræöir, Hamravikina. Ein-
mitt af þeim sökum neyddist
rlkisstjórnin til aö flytja
sérstakt lagafrumvarp um
endurinnflutninginn til aö reyna
aö koma fram vilja slnum. Ef
skipiö heföi enn veriö á skipa-
skrá, þá heföi rlkisstjórnin
getaö afgreitt málið aö eigin
geöþótta. Nú mun rikisstjórnin
hins vegar hafa guggnað á aö
koma frumvarpi slnu I gegnum
Alþingi og veröur þá ekki af
þessum skiptum aö sinni a.m.k.
Dæmiö og tilburðir rlkis
stjórnarinnar sanna engu aö
slöur haldleysi þessarar
„gullnu” reglu.
Dæmið gengur ekki
upp.
Þaö er sama hvernig á þetta
mál er litiö, þau markmiö veröa
ekki samrýmd aö vera meö inn-
lendan skipaiönaö, sem hefur
jafnmikil eöa meiri afköst og
svarar til endurnýjunarþarfa
flotans, og aö leyfa innflutning á
fiskiskipum. Meö þeirri stefnu
sem rikisstjórnin hefur tekiö
upp er þvl annaöhvort veriö aö
ráöast gegn þvl stefnumiöi, sem
fram er taliö I stefnuskrá rlkis-
stjórnarinnar, aö efla innlendan
skipaiönaö, ellegar þá aö hug-
myndin er ab stækka flotann og
rýra afkomu sjómanna og út-
vegsmanna og þjóöarbúsins
alls.
Nýjasta uppfinning rlkis-
stjórnarinnar um aö taka skip
af frilista er nú reyndar ekki
komin til framkvæmda enn þá.
En jafnvel þótt þaö veröi efnt,
en orö og athafnir fara nú ekki
alltaf saman hjá rlkisstjórninni,
þá breytir hún ekki öbru en
þvi.að leyfisveiting verbur sér-
staklega I höndum viöskipta-
ráöherra. Ef stefna rikis-
stjórnarinnar er óbreytt, þá er
þannig ekki sérstaks árangurs
aö vænta af þeirri ákvöröun aö
taka skip af frllista. Þaö er
stefnubreyting sem til þarf aö
koma.