Vísir - 26.07.1980, Síða 6

VISLR Laugardagur 26. júli
1980
Ásmundur Stefánsson um svigrúmid til kauphækkana:
L
,, Þj óöartekj urnar ekki
algildur mælikvardi”
Nást samningar milli launa-
fólks og atvinnurekenda um
kaup og kjör, eöa veröur gripiö
til stríösaögeröa á vinnu-
markaönum? Þessi spurning
brennur á vörum flestra nú um
stundir, og ekki aö ófyrirsynju,
þvi allir geta veriö sammála um
aö vandinn i efnahagsmálum sé
ærinn fyrir, þótt ekki blossi upp
vinnudeilur honum til viöbótar.
Samningar atvinnurekenda
og Alþýöusambandsins hafa
veriölausir frá þvi I haust, og aö
mati flestra, sem til þekkja,
hefur lltiö sem ekkert þokast i
átt aö samkomulagi. Um siö-
ustu helgi bar þaö svo til tiö-
inda, aö Vinnuveitendasam-
band tslands hætti þátttöku I
samningaviöræöunum, en tekn-
ar voru upp sérstakar viöræöur
Alþýöusambandsins og Vinnu-
málasambands samvinnufélag-
anna.
Asmundur Stefánsson, fram-
kvæmdastjóri A.S.I., er I
Fréttaljósinu i dag, og var hann
fyrst spuröur um stööuna al-
mennt og likurnar á þvi aö
samningar takist á næstunni.
„Samningarnir ’77
leiddu til launajöfnun-
ar innbyrðis”.
„Þaö er of snemmt aö gera
sér hugmyndir um þaö hvort
niöurstaöa fæst nil alveg á næst-
unni. Þaö hafa fariö fram viötöl
milli okkar og Vinnumálasam-
bandsins nil undanfarna daga,
og þar hefur veriö fariö yfir ein-
stök atriöi málsins án þess aö
nokkrar efnisniöurstööur liggi
fyrir. Þaö er þvl ekki gott aö
gera sér grein fyrir þvi hvert
framhaldiö veröur né heldur
veit maöur hvaö Vinnuveit-
endasambandiö ætlast fyrir”.
— Nií hefur A.S.Í. enn einu
sinni boöaö svokallaöa lág-
launastefnu, þar sem stefnt er
aö þvf aö lægstu laun hækki
mest. Er þetta ekki sýndar-
mennskan einber þar sem hin
einstöku sambönd hafa slöan al-
gjörlega frjálsar hendur meö
sérkröfur?
„Reynslan hefur alveg ótvi-
rætt sýnt aö A.S.I. getur fram-
fylgt þessari stefnu og má nefna
samningana 1977 sem dæmi um
þaö. Þá uröu sömu grunnkaups-
hækkanir til allra I krónutölu,
án tillits til þess hvaö kaupiö var
hátt, og þaö þýddi auövitaö aö
kaupiö sem lægst var hækkaöi
hlutfallslega mest. Launabiliö
hélst sem sagt óbreytt i krónu-
tölu, og minnkaöi þannig hlut-
fallslega. Þvi til viöbótar komu
svo visitöluuppbætur I krónutölu
tvö tímabil. Þaö er þvi enginn
vafi á þvi, aö þessir samningar
leiddu til launajöfnunar inn-
byröis milli A.S.l. fólks”.
,, Enginn á greiningur
um láglaunastefnuna”.
— En er ekki staöreyndin
samt sem áöur sú, aö láglauna-
fdlk annars vegar og hálauna-
hopar hins vegar, takast á innan
A.S.t. og geta ekki komiö sér
saman um heildarstefnu?
„Þaö er auövitaö alveg ljóst
aö þaö eru andstæöur I okkar
hreyfingu og mismunandi hags-
munir f sambandi viö þaö hvaö
skuli leggja mesta áherslu á viö
hverja samningsgerö. 1 sam-
bandi viö samningana núna var
hins vegar enginn ágreiningur
um þaö aö framfylgja launa-
jöfnunarstefnu, þótt menn hafi
greint á um leiöir, og sama var
uppi á teningnum 1977.
Þaö hefur sýnt sig, aö A.S.l.
er fullfært um aö móta og fram-
fylgja heildarstefnu, þrátt fyrir
mismunandi skoöanir manna,
og þvi er fráleitt aö halda þvi
fram, aö aöilar innan
hreyfingarinnar geti ekki komiö
sér saman um neitt. Sameigin-
legu hagsmunirnir eru svo
miklir aö þeir yfirgnæfa þá and-
stæöu, og þess vegna held ég aö
æskilegt sé aö viöhalda núver-
andi formi þar sem félögin sjálf,
og sambönd þeirra, séu ábyrg
fyrir samningsgeröinni og aö-
geröum, ef til vinnudeilna kem-
ur”.
„Stjórnin metin af
verkunum, ekki
loforðunum”.
— Nii kemur fram I spá Þjóö-
hagsstofnunar, aö kaupmáttar-
rýrnun veröi 5-6% á árinu meö
sama áframhaldi. Hvers vegna
hefur Alþýöusambandiö sýnt
þetta langiundargeö og ekki
gripiö til neinna aögeröa tii aö
knýja á um samninga?
„Staöan hefur einfaldlega
veriö metin þannig, aö ekki hef-
ur þótt rétt aö gripa til neinna
aögeröa. Þaö fer eftir aöstæöum
hverju sinni hvenær er knúiö á
um samninga og hvaöa lausnir
menn sætta sig viö”.
— Fer þaö ekki lika eftir þvf
hvaöa fiokkar sitja i rfkis-
stjórn?
„Þaöer fráleitt aö ætla okkur
þaö, aö sýna langlundargeö I
þessum samningum vegna þess
aö einhver ákveöin rikisstjórn
er viö völd. Staöan I þjóöfélag-
inu er oröin þannig, aö sam-
skipti verkalýöshreyfingar og
rlkisstjtírna, hverjar sem þær
eru, einkennast á ákveöinn hátt
af stjdrnarandstööu. Niöurstaöa
um afkomu almennings fæst
ekki alfariö 1 kjarasamningum,
heldur skipta opinberar aögerö-
ir sköpum fyrir raunverulega
afkomu fólks. Samskipti viö
rlkisvaldiö hljóta þvl aö vera
mjög mikilvægur þáttur I þessu
öllu, og verkalýöshreyfingin
hlýtur aö reyna aö hafa áhrif á
til hvaöa aögeröa rlkisvaldiö
grípur á hverjum tíma.
Þaö er okkur ekkert slöur
mikilvægt aö fylgjast vel meö
þessari rikisstjórn en öörum, og
mln reynsla er sú, aö þaö þarf
aö veita öllum stjórnum aöhald,
sama hvaöa flokkar standa aö
þeim. Núverandi rlkisstjórn,
einsog allar aörar, veröur met-
in af þeim verkum sem hún
vinnur, en ekki af þeim loforö-
um sem hún gefur”.
— Veröur gripiö tii verkfalla f
haust ef samningar nást ekki I
sumar?
„Okkar kerfi er þannig, aö
erfitt er aö segja fyrir um þaö I
dag, hvenær gripiö veröur til
verkfalla ef ekki nást samning-
ar. Verkfallsrétturinn er I hönd-
um hvers einstaks félags, og
þau ráöa því hvenær gripiö
veröur til aögeröa. Af hálfu
samninganefndar Alþýöusam-
bandsins hefur ekki veriö hvatt
til verkfallsaögeröa og þaö er
ekkert hægt aö segja um hvaö
beöiö veröur lengi meö aö senda
út sllka hvatningu. Þaö er hins
vegarljóst aö núverandi ástand
er tíviöunandi, þar sem stööugt
ést af kaupmættinum”.
„Samningar ekki
gripnir úr loftinu”.
— Vinnuveitendur hafa sakaö
ykkur um aö vera tregir tii aö
taka tillit til efnahagslegra aö-
stæöna viö kröfugerö og hafa
nánast krafist þess aö tekiö
veröi miö af þróun þjóöartekna.
Hvers vegna er ekki tekiö upp
beint samband milli iauna og
þjóöartekna?
„Ég vil I fyrsta lagi segja, aö
auövitaö er alltaf tekiö tállit til
aöstæöna viö gerö kjarasamn-
inga. Þeir eru ekki gripnir úr
loftinu og settir á papplr.
Þaö svigrúm sem er til kaup-
hækkana getur veriö sótt á
margar hliöar. I fyrsta lagi er
hægt aö sækja óbreyttan hlut af
vaxandi þjóöartekjum, ef um
vöxt þeirra er aö ræöa. 1 ööru
lagi má sækja kauphækkun I
breytta skiptingu þeirra fjár-
muna sem ganga til neyslu al-
mennings og fjárfestingar. Viö
höfum séö þaö á Islandi, aö ekki
er öll fjárfesting gerö til þess aö
auka framleiöslu, heldur hefur
stdr hluti hennar fremur haft aö
markmiöi aö tryggja verö-
bólguhagnaö, I þriöja lagi er svo
alltaf matsatriöi á hverjum
tlma hvernig skipta á þjóöar-
tekjunum miili einkaneyslu og
samneyslu. Loks er svo hægt aö
sækja kauphækkanir I breytta
tekjuskiptingu milli launþega
og atvinnurekenda. Viö sjáum
” (VIsismyndG.V.A.)
þaö á llferni þeirra, sem at-
vinnutækin eiga, aö þar er ti£u-
vert svigrúm.
Af þessu má sjá, aö þjóöar-
tekjumar einar og sér eru ekki
algildur mælikvaröi á þaö svig-
rúm sem fyrir hendi er til aö
auka kaupmáttinn.
— Veröur Asmundur Stefáns-
son I kjöri til forseta A.S.t. á
þinginu I haust?
„Þaö hefur enginn beöiö mig
um slíkt og ég veit ekki til þess
aö neinn hafi áhuga á þvl aö
draga mig inn I þá mynd. Ég
held þvi aö þaö sé alveg útilokaö
aö ég veröi þar I kjöri”.
Q3
GESTSAUGUM
HEVRÐL/, ÞflÐ ER EITTHUAÐ ArHUGMERr
l/IÐ 6£(V2-ÍMDÆL0N« YKKOR? ÞÚ ERT
EKKI EINU 5INNI FPlRlNN /JÖ
DÆLflÁ 6ÍLIA1W, OG TöLURNGR
ERU FftRNftfí ftÐ bREYTftST'
0, ÞRÐER
ALUEG EÐLILEGZ
ÞETTA ER BARA
UERÐIQ tí
GENsíMU TRftNUH,
OG ÞftÐ BREYTJSr
STft LFKRAFQ ft
nm MlNÚWA
FRESri TIL ÞESS
ÞE) HÆGTSE ftÐ
\ FULGTftSrMEO
\ UERÐH/EKKUHUM,
v\
\
'\
LITEft
Telknarl: Krls Jackson
0 o
LirRflR
ö o o
VERÐ
& 8 M