Vísir - 26.07.1980, Blaðsíða 8

,! Laugardagur 26. júli 1980
Utgefandi: Reykjaprent h.t.
Framkvæmdastjóri: Davió Guðmundsson.
Ritst(órar: Olafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.-.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guömundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammendrup, Frlða
Astvaldsdóttlr, Halldór Reynlsson, lllugl Jökulsson, Jónlna Mlchaelsdóttlr, Krlstln
Þorsteinsdóttir, AAagdalena Schram, Péll Magnússon, Slgurjón Valdlmarsson,
Sæmundur Guðvinsson, Þórunn J. Hafsteln. Blaðamaður é Akureyri: Glsll Slgur-
gelrsson. Iþróttir: QylfI Krlstlénsson, K|artan L. Pélsson. Ljósmyndir: Bragi
Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Aléxandersson. Utlit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúla 14 slmi 8óóll 7 linur. Auglýsingar og skrifstofur: Slðumúla 8
slmar 86011 og 822Ó0. Afgreiösla: Stakkholti 2-4 slmi 86611.
Askriftargjald er kr. 5000 á mánuði innanlands og verö I lausasölu 250 krónur ein-
takiö. Visirer prentaöur I Blaðaprenti h.f. Slðumúla 14.
Blessud sértu sveitin mín
Er nema eölilegt, aö mönnum finnist sjálfsagt aö gripa til skemmdarverka, ef sagan
dæmir þá saklausa og útvarpiö flytur þá túlkun I endurteknu efni.
í gærkvöldi var endurfluttur í
útvarpinu þáttur Böðvars Guð-
mundssonar, „Blessuð sértu
sveitin mín", f rá því á sunnudag-
inn, en í þessum þætti fór Böðvar
í daglanga ferð með Erlingi
Sigurðarsyni um Mývatnssveit.
Þetta var að flestu leyti
skemmtilegur útvarpsþáttur
enda ekki í kot vísað þar sem Mý-
vatnssveitin er, og Erlingur aug-
Ijóslega margfróður um sögu
byggðarlagsins, landslag og
mannfólk. En þar kom sögu, að
þeir félagar fóru að rifja upp
Laxárdeiluna og þá atburði, þeg-
ar stíflan var sprengd í loft upp.
Súdeila varsöguleg og hatrömm,
og var reyndar upphaf Kröflu og 1
þeirra virkjunarframkvæmda,
sem stöðugur styrr hefur staðið
um allan síðasta áratug. Það
kemur hinsvegar ekki þessu máli
við. Það sem skiptir máli, var sú
staðreynd, að þeir sem að
sprengingunni stóðu, tóku lögin í
sínar hendur, unnu spjöll á
mannvirkjum og voru dæmdir
fyrir.
Það kom reyndar fram í þætti
Böðvars.
Hinsvegar var siður en svo að
þeir viðmælendurnir teldu nokk-
uð athugavert við þessi
skemmdarverk. Erlingur hældist
um. Frásögn hans af afskiptum
Mývetninga var F hetjusagnastíl
og mest fannst honum púðrið í
framkomu þeirra sem leiddir
voru fyrir dóm og gerðu lítið úr
réttvísi og löggæslu.
Hér verður enginn dómur lagð-
ur á efnislega afstöðu Mývetn-
inga til þessa máls og Laxár-
virkjunar. Það er liðin tíð og eng-
um til gagns að taka þær deilur
upp á nýjan leik. En f ramhjá því
verður auðvitað ekki gengið, að
þetta annars ágæta fólk, sem við
sögu kom, virti hvorki lög né rétt
og vann spjöll á mannvirkjum að
hætti siðlausra manna.
Sprenging stíf lunnar er engum
til sóma, og sprengjumönnum
ekki til upphefðar að lofsyngja
þá fyrir athæfi sitt.
Því er þetta rakið, að svo vill til
að í gær bárust landsmönnum
þær fréttir, að vestur á Snæfells-
nesi hefðu einhverjir gripið til
samskonar ráða og unnið veruleg
spjöll á mannvirkjum, undirstöð-
um sumarbústaða, sem sagt er
að byggðir séu F trássi við vilja
nábúanna.
Skyldi það vera tilviijun að
þessi spellvirki séu unnin á sama
tíma og útvarpið flytur hetju-
lýsingar af samskonar athæfi
norður í Þingeyjarsýslu?
Er nema eðlilegt, að mönnum
finnist sjálfsagt að grípa til
slíkra skemmdarverka, ef sagan
dæmir þá saklausa og útvarpið
flytur þá túlkun I endurteknu
efni.
Hvar erum við á vegi staddir,
(slendingar, ef það þykja eðlileg
og réttmæt viðbrögð, að hver og
einn taki fram fyrir hendur rétt-
ar og laga, þegar honum er mis-
boðið?
Alvarlegast er þó ef almenn-
ingsálitið er orðið svo brenglað,
að þetta þyki f Fnt framtak og
lofsvert.
Það er ekki nýtt að til ágrein-
ings komi um staðsetningu
mannvirkja eða fyrirhugaðar
framkvæmdir og þannig mun
vera með sumarbústaði þá sem
Landssamband Fslenskra útvegs-
manna hyggst byggja að Helln-
um á Snæfellsnesi. íbúar
byggðarlagsins eru andvígir
þessum bústaðabyggingum.
Enginn hefur hinsvegar leyfi,
hvorki siðf erðilegt né lagalegt, til
að fylgja sjónarmiðum sínum
svo fast eftir, að spellvirki af því
taginu sem upplýst er um, séu
réttlætanleg.
Sveitirnar á (slandi verða ekki
blessaðar með því móti, að inn-
leiða hnefarétt og skemmdar-
verk.
er ríkur
............1
feiknarikur !
Þaö var einn þessara bliöu-
daga, þegar faömlög sólar
gerast svo hlý aö svali skuggans
veröur öllum gersemum meiri.
Ég var staddur i Padstow, friö-
sælum vogi, suöur á Cornwall,
þar sem fátækt liöinna aida
hefir i slóö sinni skiliö eftir
hornskökk hrófatildur, sem i
dag vekja aödáurf feröalanga.
Þau eru svo dæmalaust náttiir-
leg, friösæl og náttúrleg, — eitt-
hvaö annaö en blokkirnar köldu
viö ærandi umferöarstræti nú-
timans. Og feröalangurinn
myndar, gægist inn um glugga
og gáttir, — bryöur hænsnafóö-
ur, steikt, lepur bjór eöa sleikir
is. Dásamlega einfalt, stynur
Sr.Siguröur
Haukur Guö-
jónsson
skrifar.
hann og klöngrast eftir hlykkju-
slóöum túristans, þar til hann
megnar ekki meir. En er ég sat
þarna i skugganum, þá laukst
þaö upp fyrir mér, aö ég hefi
enga hugmynd um, hvaö náttúr-
legt hús er. Er þaö hús án renn-
andi vatns? Er þaö lofthæö, þar
sem meöalmaöurinn þarf aö
ganga um meö hausinn undir
hendinni? Eöa er þaö kannske
hús meö þaki sem ekki heldur
vatni? Hitt duldist mér ekki, aö
ég var staddur I slóö göngunnar
frá þúfu merkurinnar aö
ibúöarhúsi þæginda aldar. Ég
rýndi fast, þvf aö af engu vildi
ég missa. Gamlar slóöir gróa
fljótt. Ég haföi lika séö jaröýtu
uppi á hæöinni. Já, nýbyggö er
tekin aö ógna hinni gömlu i
Padstow, andlitslausir kassar
meö bilskúr og garöholu dotta I
skipulegum rööum, húka i af-
brýöi yfir öllu tilstandinu þarna
neöra. Engum dettur I hug aö
gægjast innum þeirra glugga.
Nei, þetta eru aöeins venjuleg
hús meö klósetti og vaski, og til
aö sjá sllkt er ekki greiöandi
mikiö i feröalög og hótel-
kostnaö. Frumstætt skal þaö
vera, prjállaust, náttúrulegt.
Þannig getur fátækt oröiö auö-
ur, verkmennt sem ekki átti
hornamál eöa lóöbretti oröiö
söluvara „kiktu-inn-um-glugg-
ann-minn” iöjunnar.
Og þetta var góöur dagur i
Padstow, fjöldi hlykkjaöist um
götur meö hundinn sinn, sumir
merktir af erfiöi vinnunnar,
aörir af brjálæöi striösins.
Sumir auglýstu andlitsfaröa
aörir of þröngar buxur. Kóf-
sveittir hömuöust menn viö aö
njóta kyrröar sumarleyfisins
sem þaö haföi tekiö þá ár aö
aura fyrir. Og þá, allt i einu,
skaust hún innl mannhafiö
þessi, sem ég gleymi ei siöan.
Lykkjubeygt gamalmenni
meö skýluklút og á strigaskóm,
i þröngri peysu og meö svuntu-
bleöil. Þokkalega hrein. En er
ég sá hana skjótast meö pokann
sinn aö sorpilátum viö slóö okk-
ar feröamannanna, og róta i
þeim i leit aö björg þá hrópaöi
allt látbragö hennar til mín: Já,
þú veist ekki, hve feiknarikur þú
ert. Ég veit ekkert um gömlu
konuna annaö en þaö sem hátta-
lag hennar dró i huga mér.
Kannske ætlaöi hún ekki aö eta
sjálf hálfnöguöu ávextina, pyls-
urnar eöa brauömolana úr
plastskjóöum feröalanganna,
hirti þetta allt aöeins handa
hænu, hundi eöa kattarkvikindi.
Ég veit þaö ekki. En eftir komu
hennar inná sviöiö uröu gömlu
húsin mér ekki lengur merkileg,
heldur breyttust i ruddaleg tákn
þeirrar fátæktar sem gamla
konan staulaöist meö i veg fyrir
okkur þarna i sólskininu. í einni
svipan skynjaöi ég mig ekki
lengur sem fátækan embættis-
mann noröan frá Islandi, meö
gjaldeyri i vasaklút, heldur sem
auömann, vellauöugan auö-
mann.
Ég er sem sé sonur þjóöar,
sem aö visu á fáa kofa, gamla,
aö sýna feröamönnum, en þjóö-
in min á hús, sem hallir yröu
kallaöar viöast annars staöar.
Ég er sonur þjóöar, sem enn
þekkir ekki atvinnuleysi, þó
hærra og hærra urgi I þeim klik-
um sem á slikri meinsemd fitna.
Ég er sonur þjóöar, sem raun-
verulega fátækt þekkir aöeins af
spjöldum sögunnar, kemst af,
þó aö hún sendi ekki æskumenn
sina i sláturhús vigvalla, já, viö
matborö þjóöarinnar fá allir,
heilbrigöir, nægju sina. Ég er
sonur þjóöar, sem veitir öllum
tækifæri til slipunar hæfileika
sinna I skóla. Ég er þvi óstjórn-
lega rikur. Samt verö ég aö trúa
þér fyrir, aö hér nota ég oröiö
rikur um allt annaö en ytri dýrö.
Ég á ekki viö húsiö mitt, — inni-
stæöuna i banka eöa bilinn
minn, heldur þá kennd brjósts-
ins aö ég hafi allt til alls, ef ég
lifi spart. Milljónamæringurinn
er oft meiri fátæklingur en hinn
snauöi aö veraldargæöum, þaö
er, ef hug þess, sem milljón-
irnar á, nagar öfundin vegna
eigna annarra. Skiluröu mig?
Hugsaöu þér ungt fólk, sem
setur saman heimili. 1 fyrstu
eiga þau aöeins rúmiö sitt og
kannske aöeins kassa I staö
náttborös eöa stóls. Samt telja
þau sig óstjórnlega rik, brjóst
þeirra bylgjast af fögnuöi
þeirrar kenndar. Siöan líöa ár.
Þau eignast hús og ytri auö. Ég
treysti mér samt ekki til aö
staöhæfa, hvenær auöur þeirra
varö mestur. Rikidæmi er ekki
neitt ytra tákn, engin mælanleg
eign, heldur tilfinning brjósts
sem er I sátt viö þaö sem
maöurinn á. Þjóö er rik, meöan
hún hefir takmark aö keppa aö,
rik, þar til aö öfundar-sundrung-
in hefir skipt henni I fylkingar er
taka aö berjast. Maöur er rikur,
þar til áróöurs-tækni kaupa-
héöna hefir ært löngun hans I
meira en budda hans ræöur viö.
Þú veist ekki, hve feiknarikur
þú ert, staöhæföi gömul kona
meö róti sinu i ruslatunnu viö
mig suöur i Padstow um daginn.
Já, ég er rikur, þvi aö ég hefi
enga þjóö gist sem á auö betri
en þjóöin mln, — engan þegn
hitt sem ég vildi skipta kjörum
viö. Frjáls, — óháöur þegn meö
verk fyrir höndum á hreinni
jörö undir heiöum himni.