Vísir - 22.08.1980, Blaðsíða 23

Föstudagur 22 ágúst 1980
27
Of fjarri
aðalhernum
Þvi nær óslitin sigurganga
Anatoly Karpov á skákmdtum
sannar, aö hann ber oröiö höfuö
ogheröar yfir alla helstu keppi-
naut sina. A nitján siöustu skák-
mótum sem Karpov hefur tekiö
þátt i, hefur hann sautján sinn-
um oröiö i 1. sæti, og sýnir slikt
makalausa yfirburöi.
Fyrir IBM-mótiö I Hollandi,
höföu bæöi Timman og Larsen
stór orö um aö klekkja nú á
heimsmeistaranum, og Larsen
bætti viö, aö ekki væri sann-
Lmsjón:
Jóhann örn
Sigurjóns- .
soá
gjarnt aö Karpov væri alltaf 1
efsta sætinu. En skáklistin fylg-
ir ekki lögmálum jafnaöar-
mennskunnar, hér er þaö hinn
sterkasti sem sigrar, eins og
þeir Timman og Larsen fengu
aö reyna.
Timman veitti raunar Karpov
höröustu keppnina, en fyrir
Larsen var mótiö hrein mar-
tröö. Ekki bætti úr skák, aö
Karpov vann danska stór-
meistarann I báöum skákunum,
og meö sigri yfir honum i loka-
umferðinni tryggöi Karpov sér
endanlega 1. sætiö á mótinu. 1
fyrri skák þeirra félaga veitti
Larsen töluveröa mótspyrnu, en
I þeirri var hann gjörsamlega
niöurbrotinn, enda haföi flest
gengiö honum I mót.
(Larsen hefur tröllatrú á 4. . .
Rf6sem hann telur besta leikinn
Istööunni. Af einhverjum orsök-
um hugnast Larsen þó ekki
þessi leikur núna.)
5. Rg3 Bg6
6. h4
(I skák þeirra Karpovs: Lar-
sens Bugojno 1978, jafnaði
svartur tafliö eftir 6. Rf3 Rd7 7.
h4h5! 8. Bd3 Bxd3 9. Dxd3e6 10.
Re4Da5+ 11. Bd2Df5 12.0-0-0 0-
0-0 13. Be3 Rh6.)
6.... h6
7. Rf3 Rd7
8. h5 Bh7
9. Bd3 Bxd3
10. Dxd3 e6
(Nákvæmara er taliö 10. . .
Dc7.)
11. Bf4 Rg-f6
12.0-0-0 Be7
13. c4 a5
(Eina feröina enn er Larsen
kominn á skriö meö kantpeöin.
Oft hefur þetta reynst honum
vel, en hér leiöir þaö einungis tD
veikingar.)
14. Kbl a4
15. Re5 Rxe5
16. Bxe5 Da5
17. Re4 o-O-O
18. c5!
(Gefur svörtum eftir d-5 reitinn,
eneinangrar á hinn bóginn peö-
iö á a4.)
18.... Rxe4
19. Dxe4 Bf6
20. Bxf6 gxf6
21.DÍ4 f5
22. Hd3 Hdö
23. Hh-dl Dc7
24. Dd2 f4
25. Ha3 Hg8
(Ef 25. . . Hxh5 26. Hxa4 Kb8 27.
Dc3 meö ógnununum d5 og
Da3.)
Hvftur: Karpov 26. f3 27. Hgl Hd-g5 Hxh5
Svartur: Larsen 28. Hxa4 Db8
Caro-Can 29.Hel Hh2
1. e4 C6 30. He2 Hhl +
2.d4 d5 31. Kc2 h5
3. Rd2 dxe4 32. Dd3 Kd7
4.Rxe4 Bf5 33. Hb4 Hgl?
h fCAKPDV 'lz ’lz 'lz'h Yzl l'/z 0 l i • / / 11 v f / v* W • 10
2. TÍMtAbN 'h'lz 'lz'/z 1 'lz /’/z 'h'lz 'lzl 'hl 3
3. SOSON K0 'Iz'/z 'lz'/z 'h '!z 'lz'lz 'lz'/z YzI ’/zl g
JL H0ZT 'íz 0 0 'lz 'tz'/z 'h 'k r/z 'lzl 'lzl l'/z
5. l>0LfiAATOV 0 'h 0 'lz 'lz 'lz 'Iz 'Jz O'/z I '/z // 7
b^ HÍ13.LÍ 1 0 'lz 'lz 'h '/z 0 'h / 'Iz wm 0 1 /0 ?
VAN 2>E/? W ÍE/ 0 0 'IzO 'h 0 'ízO 0 'lz 1 0 lMj 0 1 7
L LARSEfiV 0 0 'tz 0 'íz 0 'lzo 0 0 0 l / 0 3'/a
% £
t * 1
t t
& t
S t t
é t
s t
i
(Liktog í styrjöldum mega ein-
staka deildir ekki hætta sér of
langt frá aöalhernum, vilji þær
ekki eiga á hættu aö einangrast
og lokast inni. Hér veröa örlög
hróksins á gl sllk.)
34. d5! cxd5
35. C6+! Kxc6
36. Db5+ Gefiö.
Eftir 36. . . Kc7 eöa 36. . . Kd6,
kemur 37. Db6+ og slöan 38.
Dxgl.
Hvitur: Larsen
Svartur: Karpov
Drottningarindversk vörn.
1. Rf3 Rf6
2. g3
3. Bg2
4.0-0
5. c4
6. Rc3
7. d4
8. Dc2
9. Dxc3
10. Hdl
11. Be3
b6
Bb7
e6
Be7
0-0
Re4
Rxc3
c5
d6
(Einfaldara og algengara er 11.
b3 og Bb2, en Larsen fer sinar
eigin leiöir.)
11.. .. Rd7
12. Ha-cl Hc8
13. d5 exd5
14. cxd5 He8
15. b4
(Svarta staöan er þegar oröin
fjaöurmagnaöri, og texta-
leikurinn er Karpov I hag.)
15.. .. Bf6
16. Db3 cxb4
17. Hxc8 Dxc8
18. Dxb4 Dc2!
19. Hcl
(Ekki 19. Hd2 Dcl+ 20. Bfl
Bc3.)
19.. . . Dxe2
20. Dxd6 Rf8!

(Hvitur stendur skyndilega
frammi fyrir ymsum vanda-
málum. Hótanirnar eru 21. . .
Hxe3 og 21. . . Hd8. Larsen
sneiöir þó hjá þessum tveim
pyttum, en lendir þá bara i þeim
þriöja.)
21. Rd4? . Bxd4
22. Bxd4 Dd2'
23. Df4 Hel +
oghvitur gafst upp. Hann tapar
eftir24. Hxel Dxel+ 25.BflBa6.
Jóhann OrnSigurjónsson
,Ekki sanngjarnt þetta meö Karpov,” segir Larsen.

Hægt að mæla fyrir Heklugosum
Bændur hafa verið aö smala
fé sinu á Landmannaafrétti og
rétta. Þaö hefur gengiö þolan-
lega. A sama tima liggur Hekla
niöri og angrar ekki búendur f
bili. Bændur voru eölilega ugg-
andi um fé sitt, sem kom meö
blæðandi klaufir af fjalli. En
öllu meiri uggur mun þó hafa
veriðl yfirvöldum Rangvellinga
útaf feröafólki, sem virtist helst
ætla aö taka Heklu I faöm sér og
glóandi hraun hennar, svo aö-
gangshart var þaö á gosstaö.
Blöö hafa bent á aö ólikt höf-
umst viö aö, nútfmamaöurinn
og forfeðurnir. Þeir litu svo á
aö eldgos væri meiriháttar
ógæfa. Þeim fylgdu jafnan
hörmungar og landflótti frá
gossvæöunum, hungur og eigna-
missir. Svo veikum fótum
stóö þá mannlif I landinu og er
ekki lengra aö rekja en til
Skaftárelda. Nú hefur fólk
engan ótta af eldgosum, jafnvel
þótt svo ólfklega sé um þau
fariö, aö Hekla er byrjuö aö
gjósa á tiu ára fresti. Nú miöast
allt viö aö komast nógu nærri
eldinum, og hafa um hann hin
stærstu lýsingarorö. Þetta er
kannski meiri vitnisburöur um
þau tök, sem þjóöin hefur náö á
landi sfnu en flest annaö
sem augljóst má telja.
Heklugos á tiu ára fresti
bendir eindregiö til þess aö eld-
virknin i Atlantshafssprungunni
sé aö aukast. Hvort sú aukning
heldur áfram eöa er timabundin
skiptir miklu fyrir okkur
tslendinga, sem sitjum svo aö
segja klofvega á sprungunni.
Haldi aukningin áfram meö
sama krafti og veriö hefur
siöan i Surtseyjargosi, fara
sprungusvæðin i landinu aö
veröa hættulegustu staöirnir
bæöi fyrir mannvirki og búsetu.
Svo vill til aö helstu virkjunum
landsins hefur veriö raöaö upp
á stærstu sprunguna, þar sem
eldvirknin viröist færast mjög í
aukana, samanber Heklugosiö
nú. Akveöin rök erufyrir þvfaö
þetta hefur veriö gert. Þaö
breytir þó engu um, aö nú er
bráönauösynlegt aö flýta svo
sem veröa má stórvirkjunum á
svæöum, sem hugsaöar yröu
sem einskonar varavirkjanir.
Landrekskenning Wegeners
hefur i einu vetfangi svipt burtu
öllum kenningum um útbrunnin
eldfjöll. Þaö er einfaldlega ekki
lengur neitt til sem heitir dautt
eldfjall, sé um aö ræöa gosstöö-
var á svæöum þar sem vitaö er
aö landflekar mætast. Svo er
um Atlantshafssprunguna, sem
liggur noröaustur i gegnum
landiö. Aöeins Vestfiröir og
Austfirðir standa utan hennar,
og ætli menn aö koma upp ein-
hverjum varaaflsstöövum til
frambúöar, veröur aö hafa þau
landssvæöi i huga eöa önnur
svæöi, sem talin eru liggja þaö
fjarri aöalsprungunni, aö þeim
sé ekki bein hætta búin.
Okkur veröur fyrst fyrir aö
tala um sauöfé og sprettu þegar
eldgos er á döfinni. Þaö
umræöuefni hefur ekkert breyst
i þúsund ár. Nú lifum viö oröiö
viö fleira en sauöfé og grös, og
vitum raunar mikiö meira um
eöli og ástæöur eldgosa en áöur.
Þegar Hekla rifnar eftir endi-
löngu hefur þaö aöeins gerst, aö
annar hvor Atlantshafsflekinn,
sem tsland stendur á, hefur
svifaö sér til hliöar. Fimm kfló-
metra löng sprunga eftir endi-
löngu fjalli færir okkur heim
sanninn um, aö sprungan
noröur um landiö er ekki gróiö
sár og veröur þaö aldrei.
Undarlegt má telja hvaö jarö-
fræöirannsóknir okkar eru tak-
markaöar og upplýsing jarö-
fræöinga lftil um þau efni varö-
andi eldgos. Þaö eru geröar
hæöarmælingar, mælt flúor,
kortlögö hraun og þvfumlikt, en
kona á bæ viö Heklu taldi sig
veröa vara viö aö toppur fjalls-
ins heföi hækkaö nokkru fyrir
gosiö. Engin gosspá var til um
Heklu eöa hefur veriö til, aö-
eins gluggaö f hraunin. Og
spursmáliö um landrek hefur
aldrei veriö til alvarlegrar um-
ræöu. Samt mætti meö mæli-
tækjum segja nokkuö fyrir um
hvenær landrek opnar eldgáttir
á sprungunnu miklu, vegna þess
aö slikt leynir sér ekki fyrir
augum þeirrra.sem um landrek
hafa heyrt. En eldri jaröfræö-
ingar eru aö sjálfsögöu læröir f
öörum fræöum, m.a. um hin út-
dauðu eldfjöll.
Svarthöföi.