Vísir - 28.08.1980, Blaðsíða 9

VÍSIR
Fimmtudagur 28. ágúst 1980
Þessar myndir eru teknar þegar
veriö er aö afgreiöa seiöi úr
eldistööinni. Hér færir Halldör
Daviö Benediktsson, umsjónar-
maöur stöövarinnar, seiöin úr
karinu upp i fötu.
Súrefni dælt i plastslönguna.
Þaö annast þeir Vigfús B.
Jónsson og Kristján Benedikts-
son.
„Eg tel að bessar
stöðvar séu tyrst og
tremst tll að Djóna
umhvertl sínu”
Hvaö meö markaöinn?
„Þaö hefur veriö mjög góöur
markaöur hér innanlands fvrir
sleppiseiöin, og meira en þaö”,
Hér eru plastslöngurnar tilbúnar til afgreiöslu. Björn Jónsson, fram-
kvæmdastjóri stöövarinnar, (til vinstri), blessar framleiösluna.
„Framtíðin í laxeld-
inu er í hafbeitinni”
„Ég tel þaö vanmat á þessum
stöövum, aö þær geti lifaö á
seiöaútflutningi. Viö eigum aö
snúa okkur i rikara mæliaö haf-
beit. Siöan getum viö stjórnaö
veiöinni, hvort heldur sem er á
stöng eöa i einhverskonar
gildruraörar”, sagöi Vigfús B.
Jónsson, bóndi aö Laxamýri, I
samtali viö Visi, en i túnfæt-
inum á Laxamýri er rekin lax-
edistööin Noröurlax h.f.
Þaö voru þeir Vigfús og Björn
bróöir hans, sem voru upphafs-
mennimir aö stööinni, ásamt
Kristjáni Óskarssyni á Húsavik,
Jóhannesi Krist jánssyni á
Akureyri og Kristjáni Bene-
diktssyni á Hólmavaöi. Var
seiöaeldiö á Húsavik fyrstu
árin, en slöan var byggt
myndarlega yfir starfsemina i
túnfætinum aö Laxamýri og þar
hefur stööin veriö siöan 1972. Þá
hafa veiöifélög I Þingeyjar-
sýslum og einstaklingar gerst
hluthafar I fyrirtækinu.
„Eða sem sióoðnou-
selðum sumarlð
Dar á eftir”
„Viö veiöum laxinn i gildrur i
Laxá á haustin og mjólkum”
hann”, sagöi Vigfús. Einnig
kaupum viö lifandi lax af veiöi-
mönnum og ölum hann I stööinni
þar til hann er „mjólkaöur”.
Siöan fá hrogin sina mebferö,
þar til þeim er sleppt sem
seiöum, ýmist sem „sleppi-
seiöum” sumariö eftir, eöa sem
sjógönguseiöum, sumariö þar á
eftir,” sagöi Vigfús.
„Þann tlma sem þau eru alin i
stööinni, reynum viö ab leika
náttúruna”, hélt Vigfús áfram.
„Ameðanþau eru alin er vatniö
um 12 gráöu heitt, en yfir vetur-
inn er það kælt niöur i um 6
gráöur, þá erum viö að leika
veturinn. Þann tima eru seiðin i
einskonar dvala og þurfa ekki
fæöu.
Til skamms tima áttum við i
erfiðleikum vegna vatnsins. Viö
vorum háöir yfirborösvatni,
sem var ekki nógu hreint. Þaö
urðu þvi stundum stórkostleg
afföll hjá okkur á seiöunum.
Settist þá fingeröur leir úr vatn-
inu i tálknin á seiöunum og drap
þau.Ennúhöfum viöborað eftir
vatni og viö notum hitaveitu-
vatnið til aö forhita þaö vatn.
Vonumst við til aö ná fljótlega
þeirri tækni, aö koma seiöunum
fyrr I göngustærö.
sagOi Vigfús. „Aö auki hefur
rúmlega helmingur sjógöngu-
seiöanna fariö I íslenskar ár,
allt frá Borgarfirði til Egils-
staöa, en allt að þvi helmingur-
inn hefur verið fluttur út til
Noregs. Þar var markaður fyrir
allt, og meira til, en ég tel aö
þessar stöövar séu fyrst og
fremst til að þjóna umhverfi
sinu, þess vegna höfum viö
ekki viljað nota þann markaö
meira. Auk þess tel ég aö Nor-
egsmarkaðurinn veröi búinn
innan fárra ára, þar sem þeir
stefna aö þvl aö verða sjálfum
sér nógir i þessum efnum.
Ég held aö framtiöin i laxeld-
inu sé í hafbeitinni, eins og ég
gat um i upphafi. Sjókviaeldi á
ekki viö nema á mjög fáum
stööum, þar sem annaöhvort er
hiti I sjó, eöa þar sem hægt er aö
hita sjóinn meö jaröhita án
mikils tilkostnaðar. Annars
veröur vöxtur laxanna allt of
hægur, til aö sllkt eldi standi
undir sér”, sagöi Vigfús
aö lokum. G.S./Akureyri.
- segip Vigfús
Jónsson. einn af
eigendum
Norðuriax hf.
Hér hellir Helga Baldursdóttir
seiöunum i plastslöngu.
Þorskhausahagfræði og
niðurtalning verðbðlgunnar
Þaö hefur vart fariö fram hjá
mörgum aö rikisstjórn Gunnars
Thoroddsen er sex mánaöa um
þessar mundir. Reynslan af
henni er þvi ekki löng, en samt
áþreifanleg á mörgum sviöum
þjóölifsins. Reynslan af „niöur-
talningu” veröbólgunnar er t.d.
ótviræö. 1 stjórnarsáttmálanum
eru ítarleg ákvæöi um hvernig
„niðurtalningin” eigi aö slá
verðbólguna niður. i fjárlaga-
frumvarpinu er fullyrt aö þær
ráöstafanir veröi til þess aö
verðbólga frá ársbyrjun til árs-
loka veröi einungis 31%. Nú
hefur forsætisráöherra viður-
kennt aö hún veröi ekki nálægt
40% eins og hann sagöi I sjón-
varpi I april s.l. heldur um þaö
bil 50%. Mörg teikn eru á lofti
um aö þessi mesti meinvættur
islensks þjóöllfs veröi ennþá
tröllauknari og muni veröa tvi-
efldur miöaö viö þaö sem niður-
talningin átti aö hafa I för meö
sér. Hver er ástæöan? Hvers
vegna hefur forsætisráöherra
sifellt orðið aö hrekjast frá einni
hrakspánni til annarrar verri
um veröbólguna?
Stjórn fálms og frestana
Rlkisstjórnin veit ekki sitt
rjúkandi ráö i viðureigninni viö
veröbólguna vegna þess aö hún
hefur enga samræmda stefnu i
efnahagsmálum sem er til þess
fallin að draga verulega úr
verðbólgu. Hún hefur hækkaö
veltuskatta gifurlega, rikisfjár-
mál og peningamál stuöla aö
þenslu og viðhaldiö er sjálfvirku
víxlhækkunarkerfi kauplags og
verölags, búvara, fiskverðs
o.s.frv. A þessum sviöum efna-
hagsmála og raunar fleiri sem
meginmáli skipta um sæmilega
efnahagsstjórn hefur núverandi
rikisstjórn I raun enga stefnu.
Svo viröist sem hún leggi allt
sitt traust aö fálm og frestanir i
ákvöröun á verði vöru og þjón-
ustu eftir „niðurtalningar” for-
múlunni. Það hefur orðiö æ
skýrara upp á siökastiö aö þetta
er næstum trúaratriði hjá ríkis-
stjórninni aö veröbólguna veröi
aö sigra meö „niðurtalning-
unni” einni saman. Einna
gleggst hefur þetta komiö fram i
furðulegum tilburðum á aö
þrýsta niöur verði á vörum eða
þjónustu sem sannanlega kosta
meira en sem leyfðu söluveröi
nemur t.d. veröi á orku frá Hita-
veitu Reykjavikur.
Fáránlegustu verðlags-
höft sem um getur
„Niðurtalningin” er fáran-
legustu verölagshöft sem um
getur, eins og rikisstjórnin
framkvæmir þessa uppáhalds-
stefnusina. Allthniguraö þvl aö
kostnaöur viö framleiösluvöru
og þjónustu hækki. Hvergi er við
þvi spornað. Þegar svo viðkom-
andi fyrirtæki, sem framleiöir
vöru og þjónustu meö sannalega
stórhækkuöum kostnaöi mánuö
eftir mánuö , vill selja fram-
leiðslu sina á hærra veröi sem
nemur kostnaöarhækkuninni þá
álitur rikisstjórnin aö bjarg-
ráöiö viö verðbólgunni sé aö
segja: Nei herrar minir, þið
megiö bara hækka um 7% eöa
5% og skiptir þá engu hvort til-
kostnaður ykkar hafi hækkaö
um tvöfalda þá upphæö. Verö-
lagshöft hafa aldrei dregiö úr
verðbólgu. Um þá staöreynd eru
mýmörg dæmi úr hagsögu
siöustu áratuga. Þeim mun
fáránlegra er að mönnum skuli
detta I hug aö gripa til slikra
verölagshafta sem „niöurtaln-
ing” rikisstjórnarinnar er og
treysta nær einvöröungu á þær
aögeröir til þess að ráöa niður-
lögum svo illkynja veröbólgu
sem nú geysar á íslandi.
Þorskhausahagfræði
„Niöurtalningunni” má llkja
viö hagspeki sérkennilegs
náunga i sjávarþorpi nyrðra
fyrir nokkrum áratugum sem
keypti þorskhaúsa á 3 aura
stykkiö og seldi fyrir 2. Þegar
hann var spuröur hvernig þessi
bisniss kæmi heim og saman
svaraði hann: „Sko, ég græöi á
veltunni! ” Þegar stjórnvöld
ákveða að vara sem kostar i
framleiðslu 3000 krónur skuli
seljast á 2500 krónur I samræmi
við formúlu um „niöurtalningu”
veröbólgunnar hlýtur þessi
þorskhausahagfræði aö vaka
fyrir þeim. Auövitaö er hér
byrjaö á öfugum enda. Þrýsta
veröur kostnaðarhækkunum
fyrirtækja niöur og þá er fyrst
hægt að þrýsta útsöluveröinu
niður. Þetta er svo einfalt aö
jafnvel ráöherrar I núverandi
neöanmóls
Lárus Jónsson alþm.
gerir hér úttekt á efna-
hagsstefnu ríkisstjórnar-
innar og kallar hana
þorskhausahagfræði.
Sérstaklega fer hann orð-
um um skipbrot niður-
talningarinnar.
rikisstjórn ættu aö geta gert upp
þetta dæmi.
öngþveiti ef áfram verð-
ur haldið:
Þessi ofsatrú á að hægt sé aö
slá verðbólguna niöur meö slík-
um verölagshöftum sem
„niöurtalningin” er eins og hún
er framkvæmd er þegar búin aö
leiöa til tapreksturs bæöi hjá
opinberum og einkafyrirtækj-
um. Tapiö hefur oftast veriö
fjármagnaö meö auknum lán-
um úr bankakerfinu á beinan
eöa óbeinan hátt. Ef svo væri
ekki væri þegar skolliö á stór-
fellt atvinnuleysi. Þaö kemur
þvl úr höröustu átt þegar
ráöherrar i rikisstjórn og jafn-
vel sjálfur forsætisráöherra eru
aö ásaka bankana fyrir aö lána
„óhóflega” til atvinnufyrir-
tækja. Ef bankarnir nánast
prentuðu ekki seöla til þess aö
halda fyrirtækjum gangandi,
þótt taprekstur sé, myndu þau
stöövast. Núverandi stefna
rikisstjórnarinnar I verðlags-
gengis- og efnahagsmálum mun
þvi óhjákvæmilega leiöa til öng-
þveitis á næstunni, þvi skulda-
söfnun atvinnufyrirtækja og
opinberra þjónustustofnana
getur auövitaö ekki gengiö til
lengdar. 1 fjölmiölum hefur
komiö fram aö rikisstjórnin
ræðir nú hugmyndir sérstakrar
nefndar um breytta efnahags-
stefnu. Ef marka má fréttir erti
þær hugmyndir fólgnar i þvl aö
rjúfa sjálfvirkni I verölagskerf-
inu en þaö var einmitt grund-
vallaratriði éfnahags-
programmsins sem hlaut nafniö
„leiftursókn gegn veröbólgu”
fyrir siöustu kosningar.
Akvaröana rikisstjórnarinnar
um hvert skuli stefna eftir aö
hafa fengið þessar hugmyndir
veröur þvl af ábyrgum mönnum
beöiö meö eftirvæntingu.