Vísir - 19.09.1980, Qupperneq 4

4
VISIR Föstudagur 19. september 1980.
/
Blaðamaður Vísis gengur á milli opin
öerra stofnana og Ijósritar án pess
að borga nokkuö tyrir
segir ingólfur Jonsson trá Hellu
í Helgarviðtali
Sérstæð sakamál
Auk pessa er í biaðinu Sandkassinn, 1
Helgarpoppið. Sælkerasíðan, Rítstjðrnar-
pistiilinn, Barnasíöan. Heigarpankar
Aöalheiðar, Fréttaljðsið og fieira og fieíraj
SéO yfir þingsalinn i Kristjánsborg, þar sem danska þjóöþingiO starfar. Miklir erfiOleikar hafa biasaO
við dönskum stjórnmáiamönnum, en flokkamergO og ósamstaOa hafa gert landsstjórnina lltt hæfa tii aO
giima viO vandamálin.
Velferöin er orðin
Dðnum pung í skauti
Velferðar- og tryggingarmála-
kerfi Danmerkur hefur lengi þó.tt
skýrt dæmi um kerfi, sem ber
þegninn á höndum sér ,,frá vöggu
til girafar”, enda nafnkennt við
það i umræðum manna utan
Norðurlanda. — Það þykir samt
orðið full dýrt i rekstri i sinni nú-
verandi mynd.
Það hefur harnað á dalnum hjá
Dönum siðustu árin jafnt og þétt,
og svo er komið, að stefnuráð-
endur og stýrismenn þjóðarskút-
unnar leita nú dyrum og dyngjum
að einhverri leið til þess að stokka
upp spilin, og sérstaklega þá
skera niður eyðsluna.
Féiagsiegt dryggisnet
Hefur þá vaknað stóra spurn-
ingin: Hvar á að byrja? — Reka
þá forvigismenn Dana sig á það,
að við nokkuð er að fást, sem auð-
veldara var i að rata, en úr að
komast. „Félagslegt öryggisnet”
var þetta tryggingakerfi kallað
og likt þannig við björg loftfim-
leikamannsins, sem hrapar ofan
af linunni úr háloftunum. En það
net hefur reynst veiðnara en til
var ætlast og erfitt úr þvi að
greiða. Bjargvætturinn, vel-
ferðarþjóðfélagið, virðist
flæktastur i það sjálfur.
Til þess aö ala velferðarrikið.sem
gleypir orðið 52% af
brúttó-þjóðartekjunum, hafa
Danir tekið stórlán erlendis. A
sjöunda áratugnum gerði þessi
skuldasöfnun ekki stóra strikið i
reikninginn, þvi að viðskiptajöfn-
uðurinn við útlönd var Dönum svo
hagstæður. Var auðvitað ekki
hlustað á fjas þeirra, sem hraus
hugur við mögru árunum, ef þau
feitu hlæðu upp skuldum. — 1970
var viðskiptajöfnuðurinn núll, en
i lok árs 1979 var hallinn orðinn 20
miljarðar danskra króna.
Gleypip 50%
I staðinn hefur Danmörk á siö-
ustu fjörutiu árum byggt upp vel-
ferðarkerfi, þar sem velmegun,
öryggi, endurhæfing og fyrir-
byggjandi ráðstafanir sitja i há-
sæti. Þetta kerfi hefur veitt full-
komna heilbrigðisþjónustu,
menntun, miklar barnabætur,
niðurgreiðslur á húsaleigu,
drjúgan ellilifeyri, og atvinnu-
leysisbætur, sem taka mið af þvi
að bótaþeginn verði ekki fyrir
mikilli kjararýrnun i samanburði
við það sem hann hafði I fullu
starfi.
Auðvitað eru brögð að þvi, að
þetta kerfi sé misnotað, og þau
dæmi koma svo óoröi á það.
Margir saka það um að vera
undirrót efnahagsörðuleika Dan-
merkur. Kenna þvi um aukinn
kostnað þess opinbera, aukinn
framleiðslukostnað og raunar
hvetjandi til meira atvinnuleysis.
Iðnaðurinn ber sig undan þvi að
framleiðslan sé of litil til þess að
rogast með svo þunga yfir-
byggingu. Kostnaðurinn af henni
er fyrst og fremst borinn uppi af
sköttum. Þar til viðbótar eru
Danir orðir óánægðir með kerfi,
sem tekurtil sinna þarfa um 50%
af ráðstöfunartekjum rikissjóðs
úr sköttum. Slikt ^krefst sifellt
meiri hagvaxtar, þvi að vex
báknið og þarfnast meir i ár en i
fyrra.
verður ekkí lagt niður
En i oliukreppunni i byrjun
siðasta áratugs stöðvaðist hag-
vöxturinn, og var þá fljótt að
segja til sin, hverjir annmarkar
væru á. Siðan hafa niðurstöðu-
tölur efnahagsreikninga verið i
rauðu.
Þó eru Danir ekkert á þvi að
rifa þetta bákn niður. Einblint er
á, að draga beri úr eyðslu, bruðli
eða óþarfa, eða hvað menn vilja
kalla það, sem til ónýtis fer.
Endurskoðun kerfisins er um
þessar mundir i höndum Ritt
Bjerregaard, félagsmálaráð-
herra, en undir það ráðuneyti
falla velferðarmálin.
Karmai bakklátur
lyrlr „hiáipina”
A sinum fyrsta fundi með
blaðamönnum i Kaböl (á þriðju-
dag) sagði hann, að „aðstoð
Sovétmanna hefði borist rétt i
tæka tiö til þess að hindra hryðju-
verkaöflin” i aö endurvekja
gamla stjórnskipulagið I Afghan-
istan.
Segir hann, að hryöjuverkahóp-
arnir hafi nú verið upprættir og
„erindrekar heimsvaldastefn-
unnar” hraktir á flótta. —-Tii
biaðamannanna beindi hann
slðan máli sinu:
„eg er viss um, að fjölmiðlar
landsins (Afghanistan) muni
sýna tengsl Afghanistan við
okkar norræna bróður (Sovét-
rikin) I vingjarnlegu og aðgengi-
legu ljósi fyrir þjóð okkar”.
Hjálpin á leiðinni.
eltingaleiknum við strlðsglæpa-
menn nasista. 1 Vinaborg vakti
hann athygii á þvi á dögunum, að
„Steyr-Daimier-Puch” bílaverk-
smiðjur Austurrikis hefðu staðið i
viöskiptasamböndum við striös-
glæpamanninn, Klaus Barbie,
sem hefst við i Bóliviu.
Wiesenthal segir, að Barbie
hafi búið i La Paz undir nýju
nafni, Altmann.
Barbie þessi tók þátt f fiutningi
á frönskum gyðingum frá Lyon I
siðari heimsstyrjöldinni, og segir
Wiesenthal, að hann beri ábyrgð
á dauða frönsku andspyrnuhetj-
unnar, Jean Moulin.—Barbie
var dæmdur til dauða I Frakk-
landi, en Bolivia neitaði að fram-
seija hann.
Lélegt uppskeruár
Babrak Karmal, „leiðtogi”
Afghanistan, — þessi sem Sovét-
menn segja, aö hafi beðið þá aö
hlutast f innanrikismá! Afghan-
istan — virðist mjög þakktátur
fyrir „h jálparhönd” Sovét-
stjórnarinnar.
Enn á hæium
striðsglæpamanna
Nasistaveiðarinn, Siinon
Wiesenthal, er seinþreyttur I
Sérfræðingar segja, að korn-
birgöir heims i dag séu meö allra
lægsta móti, scm verið hefur siö-
ustu fimm árin. Veldur þvi óhag-
stætt tíðarfar þetta árið.