Morgunblaðið - 08.06.2002, Qupperneq 30

NEYTENDUR
30 LAUGARDAGUR 8. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
BEINVERND, landssamtök áhuga-
fólks um beinþynningu, hlaut ný-
verið alþjóðlega viðurkenningu
fyrir framsækni í að vekja athygli
á beinþynningu frá IOF, Al-
þjóðlegu beinverndarsamtökunum.
IOF eru samtök 139 aðildarfélaga
frá 71 landi sem hafa helgað sig
baráttunni gegn beinþynningu og
afleiðingum hennar, beinbrotum.
Viðurkenningin var afhent á al-
þjóðlegri ráðstefnu beinvernd-
arfélaga í Lissabon í Portúgal.
„Beinverndarfélögin eru hvött til
þess að sækja um og leggja fram
umsókn þar sem fram kemur að
hverju samtökin hafa verið að
vinna og koma með raunhæfa áætl-
un um hvernig þau ætla að vinna
að markmiðum sínum í framtíð-
inni,“ segir Halldóra Björnsdóttir,
framkvæmdastjóri Beinverndar.
„Síðan er hver umsókn metin og
ákveðið hverjir hljóta viðurkenn-
ingu eða verðlaun.“ Halldóra og
Anna Pálsdóttir, formaður Bein-
verndar á Suðurlandi, sóttu ráð-
stefnuna fyrir Íslands hönd.
Halldóra segir að Beinvernd á
Íslandi noti ýmsar aðferðir við að
koma boðskap samtakanna á fram-
færi. Undanfarið hafa sjónvarps-
auglýsingar verið notaðar til að
vekja athygli á beinþynningu og er
þeim beint að mismunandi hópum
fólks. „Á undanförnum árum hafa
samtökin vakið athygli erlendis
fyrir öflugt fræðslustarf,“ segir
Halldóra. „Við höfum komið inn í
grunnskólana með námsefni í lífs-
leikni sem tengist beinum og bein-
heilsu. Þá höfum við gefið út góða
bæklinga sem hefur verið dreift í
gegnum heilsugæsluna og skólana
í landinu.“
Samtökin fimm ára
Beinvernd er fimm ára um þess-
ar mundir en samtökin voru stofn-
uð 12. mars árið 1997 og var Ólafur
Ólafsson, þáverandi landlæknir,
stofnandi þeirra.
Markmið samtakanna eru fjög-
ur: Að vekja athygli almennings og
stjórnvalda á beinþynningu sem
heilsufarsvandamáli. Að miðla til
almennings og heilbrigðisstétta
þeirri þekkingu sem á hverjum
tíma er fyrir hendi um beinþynn-
ingu og varnir gegn henni. Að
stuðla að auknum rannsóknum á
eðli, orsökum og afleiðingum bein-
þynningar og forvörnum gegn
henni. Að eiga samskipti við erlend
félög sem starfa á svipuðum
grundvelli.
„Það samstarf felst t.d. í alþjóð-
legum beinverndardegi, 20. októ-
ber ár hvert, en á þeim degi er sér-
stök athygli vakin á beinþynn-
ingu,“ segir Halldóra. Í tilefni
afmælis Beinverndar í ár voru
gefnir út bæklingar sem sendir
voru á allar heilsugæslustöðvar
þar sem þeim er dreift.
Rétt mataræði og reykleysi
Helstu áhættuþættir beinþynn-
ingar varða aldur, þeim mun eldri,
þeim mun meiri áhætta; kyn, kon-
ur eru í meiri hættu á að fá bein-
þynningu; smábeinóttir og grann-
vaxnir eru í meiri hættu en aðrir;
þá hafa aðrir sjúkdómar og lyf
áhrif á beinþynningu. „Erfðaþátt-
urinn er hvað sterkastur, ef for-
eldrar hafa fengið beinþynningu
eru afkomendurnir í aukinni
hættu,“ segir Halldóra.
Hún segir að áhersla hafi verið
lögð á fornvarnarstarf samtakanna
til þessa. „Helstu forvarnir eru góð
næring sem felur í sér nægjanlegt
kalk og D-vítamín, hæfileg hreyf-
ing og að reykja ekki.“
Á heimasíðu samtakanna,
www.beinvernd.is, er að finna
ýmsar upplýsingar um beinvernd
og beinþynningu. Þar er t.d. að
finna áhættupróf til að kanna
hvort viðkomandi er í hættu á að fá
beinþynningu.
Öflugt forvarnar-
og fræðslustarf
vekur athygli
Halldóra Björnsdóttir, framkvæmdastj. Beinverndar, og Anna Pálsdótt-
ir, form. samtakanna á Suðurlandi, hampa viðurkenningunni í Portúgal.
Íslensku Beinverndarsamtökin hljóta
alþjóðlega viðurkenningu
HEILSA
Steingrímur Hermannsson,
Garðabæ:
Undanfarna mánuði hef ég daglega
tekið teskeið af Angelicu. Fyrsta
mánuðinn fann ég lítil áhrif, en síðan
hafa mér þótt áhrifin veruleg og
vaxandi bæði á heilsu og þrótt. Pestir
eða kvilla hef ég enga fengið og þróttur
og úthald hefur aukist, ekki síst í
vetrargolfinu.
www.sagamedica.com
eykur orku, þrek og
vellíðan
N
O
N
N
I
O
G
M
A
N
N
I
|
Y
D
D
A
N
M
0
6
1
3
4
/s
ia
.i
s
Angelica
Angelica fæst í apótekum,
heilsuvörubúðum
og heilsuhornum matvöruverslana.
FYRIR skömmu var greint frá
könnun á landsvísu um öryggisbún-
að barna í bílum þar sem fram kom
að 10,3% barna væru án öryggisbún-
aðar eða laus í akstri. Einnig kom í
ljós að 12,8% barna notuðu eingöngu
bílbelti, sem er rangur búnaður fyrir
börn undir 36 kílóum. Þá voru 35
börn látin sitja andspænis öryggis-
púða í framsæti, sem getur verið lífs-
hættulegt.
Hér á eftir fylgja leiðbeiningar frá
forsvarsmönnum umræddrar könn-
unar, það er Árvekni, Landsbjargar
og Umferðarráðs, um val á örygg-
isbúnaði barna í bílum.
Allur öryggisbúnaður sem fluttur
er til landsins og seldur er hérlendis
verður að uppfylla lágmarkskröfur
um öryggi. Þessi búnaður skal vera
merktur með ECE R44-03, FMVSS-
eða CMVSS-stöðlum.
Við kaup á öryggisbúnaði skal
hafa eftirfarandi í huga:

Að öryggisbúnaðurinn sé
merktur með ECE R44-03. Þessa
merkingu er ekki alltaf hægt að
finna á öryggisbúnaðinum sjálfum
heldur einungis í upplýsingabækl-
ingi sem fylgir honum. (Þessi merk-
ing gefur til kynna að búnaðurinn
uppfylli gildandi lágmarkskröfur um
öryggi.)

Mikið úrval er af barnabílstól-
um í verslunum og sumir stólar hafa
merkingar umfram ECE R44-03
eins og T-merkingu sem er sænsk
árekstraprófun sem prófar sérstak-
lega álag á höfuð. T-merking er að-
eins á bakvísandi barnabílstólum.

Að öryggisbúnaðurinn sé valinn
í samræmi við þyngd og stærð
barnsins.

Að máta barnið í öryggisbún-
aðinn til að athuga hvort öryggis-
beltin sitji rétt á líkamanum og vel
fari um barnið í honum. Þetta skiptir
minna máli með ungbarnabílstólinn.

Að athuga hvort öryggisbúnað-
urinn henti bílnum og hægt sé að
festa hann tryggilega með beltum
bílsins, því fastari því betra. Ef nota
á öryggisbúnaðinn í fleiri en einn bíl
þarf hann einnig að henta í þá bíla.
Mikilvægt er að fara alltaf eftir
þeim leiðbeiningum sem fylgja með
öryggisbúnaðinum um rétta festingu
hans.
Flokkar búnaðar eftir þyngd
Öryggisbúnaði er skipt í nokkra
flokka sem ráðast af þyngd barna.
Við kaup á öryggisbúnaði er mik-
ilvægt að velja réttan flokk. Hér á
síðunni er tafla sem sýnir mismun-
andi flokka yfir öryggisbúnað.

Höfuð ungbarna er hlutfalls-
lega stórt og þungt miðað við líkam-
ann og því meiri hætta á háls- og
höfuðáverkum í árekstri. Til að
draga úr hættu á þessum áverkum
er afar mikilvægt að barnið snúi með
bakið í akstursstefnu eins lengi og
hægt er. Æskilegra er að velja stól
sem gefinn er upp fyrir 0–13 kg.

Algengt er að foreldrar vilji
hætta að nota ungbarnabílstólinn of
snemma, þ.e. áður en barnið vegur
10 kg eða 13 kg, sökum þess að fæt-
urnir eru komnir upp á bak bílsætis.
Það hefur engin áhrif á öryggi
barnsins í bílnum. Mikilvægara er að
miða við stöðu höfuðsins í stólnum.
Þegar eyrnasneplar nema við brún
stólbaksins er barnið orðið of langt í
stólinn.

Í þessum flokki eru einungis
stólar sem snúa baki í akstursstefnu.

Börn eru að jafnaði best varin í
aftursæti. Ungbarnabílstólar mega
þó vera í framsæti svo fremi að þar
sé ekki öryggispúði. Í bílum sem
hafa öryggispúða farþegamegin í
framsæti verður barnið alltaf að
vera í aftursætinu, nema að örygg-
ispúðinn hafi verið aftengdur.

Ungbarnabílstól á alltaf að
festa með þriggjafestu öryggisbelti
sé annað ekki tekið fram í leiðbein-
ingum.

Ef ungbarnabílstóll er í fram-
sæti á sætið að vera eins aftarlega og
hægt er, a.m.k. 20 sm frá mælaborði.
Það sama á við um fjarlægð að baki
framsætis sé stólinn hafður í aftur-
sæti.
Barnabílstólar frá 9 kg til 36 kg
Mikilvægt er að börn noti barnabíl-
stól eða bílpúða með baki eins lengi
og hægt er, eða upp að 36 kg. Barn
sem er í slíkum búnaði er mun betur
varið en það barn sem einungis not-
ar öryggisbelti bílsins. Gæta skal að
því þegar stólar eru notaðir með inn-
byggðum beltum að beltin falli ávallt
þétt að líkamanum. Beltin eiga að
falla það þétt að líkamanum að ekki
sé hægt að renna meira en 2–3 fingr-
um á milli beltis og barns.
9–18 kg

Í þessum flokki eru til stólar
sem einungis mega snúa fram og
stólar sem mega bæði snúa fram og
baki í akstursstefnu. Þeir stólar sem
bæði geta snúið fram og aftur henta
mjög vel þeim börnum sem ná 10 kg
hámarksþyngd ungbarnabílstóls
snemma.

Hér eru allir stólar með inn-
byggðum öryggisbeltum.

Börn í þessum bílstólum eru
best varin í aftursæti bílsins nema
þau séu í bakvísandi stól og ekki
virkur öryggispúði fyrir framan þau.
15–25 kg / 22–36 kg

Stólar í þessum flokki eru bæði
með og án belta. Ef valinn er stóll
þar sem notuð eru þriggjafestu ör-
yggisbelti bílsins þarf að athuga að
bílbeltið sitji rétt á líkama barnsins,
þ.e. yfir öxl og brjóst og neðra beltið
yfir læri. Ef beltið liggur ekki rétt þá
er barnið of smávaxið fyrir stólinn
og þarf því að velja stól með inn-
byggðum beltum.

Ef ekki eru höfuðpúðar í aft-
ursæti bíls er mælt með að nota
barnabílstól eða bílpúða með baki til
að veita betri stuðning við bak og
háls.

Talsverður fjöldi forráðamanna
lendir í því einhvern tímann að barn-
ið fer að losa spennuna sjálft. Á slíku
fikti þarf að taka strax. Ekki má
nota neinn aukabúnað til að hindra
aðgengi að spennunni nema t.d. leik-
borð úr svampi sem er fest með
frönskum rennilás. Spennuna á að
vera auðvelt að opna. Það getur
reynst nauðsynlegt ef lent er í um-
ferðaróhappi og losa þarf barnið
fljótt úr honum.

Börn í þessum bílstólum eru
best varin í aftursæti bílsins nema
þau séu í bakvísandi stól og ekki
virkur öryggispúði fyrir framan þau.
Athuga þarf hvort öryggisbúnað-
urinn henti bílnum og hægt sé að
festa hann tryggilega með beltum
bílsins, líkt og að framan greinir.
Flokkur 2 og 3, 15–36 kg
Til eru bílpúðar með eða án baks
fyrir börn frá 15–36 kg.

Ef velja á bílpúða er öruggara
að hann sé með baki. Hann veitir
barninu betri vörn fyrir háls, hrygg
og höfuð í árekstri. Þetta á sérstak-
lega við ef engir höfuðpúðar eru í
aftursæti bílsins.

Þegar barnið hefur náð þeirri
hæð að eyrnasneplarnir ná upp að
brún baksins á bílpúðanum er tíma-
bært að fjarlægja bakið og nota ein-
göngu bílpúðann.

Öruggast er að nota bílpúðann
þangað til barnið hefur náð a.m.k. 36
kg þyngd, þá fyrst er öruggt fyrir
barnið að nota eingöngu öryggisbelti
bílsins, svo framarlega að beltið sitji
rétt á líkama þess, þ.e. þétt yfir öxl
og brjóst og neðra beltið yfir læri.
Áður en búnaðurinn er keyptur
skiptir miklu máli að máta barnið í
hann. Öryggisbeltið þarf að liggja
rétt á líkama barnsins, þ.e. yfir öxl,
brjóstkassa og neðra beltið yfir læri.
Ef beltið liggur ekki rétt þá er barn-
ið of smávaxið fyrir búnaðinn. Þó
þessi búnaður sé gefinn upp fyrir
börn frá 15 kg þá er ekki víst að bún-
aðurinn henti barninu strax. Börn á
bílpúða eiga alltaf að vera í aftursæti
bíla og nota þriggjafestu öryggis-
belti.
Bílbelti er fyrir börn sem náð hafa
36 kg. Mikilvægt er að börn séu í aft-
ursæti þar til þau hafa náð a.m.k.
140 sm hæð en þar eru þau örugg-
ust.
Börn helst í öryggisbún-
aði upp að 36 kílóum
Sex ára gamalt barn í beltisstól
fyrir börn upp í 36 kíló.
Tæplega tveggja ára barn í stól
sem vísar fram í aftursæti.
  
   ! "
# $%
# $%&
#& ' ( !




  



 
 
 
 
 
)* ( )* $ )* + )* " !" )*!! $& HERBERT Guðmundsson tón-
listarmaður opnar nýja ísbúð á há-
degi á morgun. Ísbúðin nefnist
Stikk-frí og er við Síðumúla 35. Í
tilefni af opnuninni ætlar Herbert
að gefa viðskiptavinum ís í brauð-
formi, með eða án dýfu, alla
helgina. Herbert kveðst hafa not-
ið fulltingis Hilmis Sigurðssonar,
sem áður rak þekkta ísbúð í Álf-
heimum, við uppsetningu verslun-
arinnar og ætlar að hafa opið frá
klukkan 12 á morgun fram á
kvöld, eða meðan birgðir endast.
Opið verður frá 12 fram á kvöld á
sunnudag líka, að hans sögn.
Ókeypis ís í nýrri
ísbúð um helgina