Morgunblaðið - 08.06.2002, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 8. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
UMRÆÐUR Í ANDARSLITRUM?
Óskar Guðmundsson, blaðamað-ur og rithöfundur, segir í greinhér í Morgunblaðinu í gær:
„Þegar ég horfi til baka finnst mér
eins og lýðræðisleg umræða hafi stað-
ið betur fyrir tuttugu árum en hún
gerir í dag. Stundum er meira að segja
eins og hún sé í andarslitrum.“
Greinarhöfundur vísar til þeirrar
fjölbreytni, sem áður einkenndi dag-
blaðaútgáfu á Íslandi, þegar stjórn-
málaflokkar stóðu að útgáfu dagblaða,
sem nú eru ekki lengur til. Hann telur
að fjölmiðlar starfi í „skugga þröngs
eignarhalds og pólitísks forræðis
hægrimanna“. Ennfremur telur hann
að lengdarmörk á greinum og langur
biðtími eftir birtingu þeirra þýði að
takmarkanir hafi verið settar á skoð-
anaskipti og „fjölmiðlarnir halda
áfram að þrengja að umræðunni“.
Á þessi gagnrýni við rök að styðj-
ast?
Ef miðað er við það tuttugu ára
tímabil, sem Óskar Guðmundsson vís-
ar til er óhætt að fullyrða, að opinber-
ar umræður eru miklu fjölbreyttari og
mun fleiri taka þátt í þeim en fyrir
tveimur áratugum. Þrjár sjónvarps-
stöðvar hafa orðið líflegur vettvangur
umræðna um þjóðfélagsmál. Í dagleg-
um umræðuþáttum eru öll helztu mál,
sem á döfinni eru, brotin til mergjar
bæði í sjónvarpsstöðvum og útvarps-
stöðvum. Það er engin leið að halda
því fram, að þeir umræðuþættir og val
á þátttakendum í þeim endurspegli
„þröngt eignarhald og pólitískt for-
ræði hægrimanna“.
Dagblöðum hefur vissulega fækkað.
En Morgunblaðið birtir dag hvern
mikinn fjölda aðsendra greina, miklu
fleiri en fyrir tuttugu árum. Stað-
reyndin er sú að þátttakendum í um-
ræðum á þessum vettvangi hefur
fjölgað mjög á þessu tímabili. Það eru
ekki lengur „fáir útvaldir“, þ.e. stjórn-
málamenn eða sérfræðingar, sem lýsa
skoðunum sínum á málefnum líðandi
stundar á síðum Morgunblaðsins held-
ur allur almenningur í landinu. Þetta
er stórkostleg breyting til batnaðar og
óhætt að fullyrða, að í fáum löndum er
lýðræðisleg umræða jafnmikil, með
þátttöku alþýðu manna og einmitt hér
á Íslandi.
Þau lengdarmörk, sem sett eru á
birtingu aðsendra greina í Morgun-
blaðinu, eru ekki til þess fallin að tak-
marka skoðanaskipti eða þrengja að
umræðunni. Þau eru náttúrlega sett
til þess að gera blaðinu kleift að veita
viðunandi þjónustu á þessu sviði en
þau eiga einnig þátt í að hvetja höf-
unda til þess að skrifa agaðri texta en
ella.
Það er vissulega rétt hjá Óskari
Guðmundssyni að biðtími greina getur
orðið langur og stundum óhóflega
langur en það á þó fyrst og fremst við í
aðdraganda kosninga. Þremur vikum
fyrir kosningarnar í vor biðu nær 200
greinar birtingar á ritstjórn Morgun-
blaðsins. Blaðið var stækkað verulega
fram að kosningum til þess að unnt
væri að sinna þeirri lýðræðislegu
skyldu blaðsins að koma sjónarmiðum
greinarhöfunda á framfæri. Og ekki
má gleyma því að greinarhöfundar
eiga kost á því að fá greinar sínar birt-
ar án nokkurra lengdarmarka á net-
útgáfu Morgunblaðsins, sem er mest
lesna netútgáfan í landinu.
Þótt dagblöðum hafi fækkað hefur
útvarpsstöðvum fjölgað. Líflegar um-
ræður fara líka fram á hinum ýmsu
netútgáfum.
Þegar á heildina er litið fer því
fjarri að þjóðfélagsumræður á Íslandi
séu í andarslitrum. Þvert á móti má
fullyrða, að þær hafi aldrei verið blóm-
legri en nú ekki sízt vegna þess hve
mikill hlutur almennra borgara er í
þeim umræðum.
VIÐSKIPTI VIÐ ÚTLÖND Á RÉTTRI LEIÐ
Mjög hefur dregið úr viðskipta-hallanum við útlönd undanfarin
misseri. Á fyrsta fjórðungi ársins var
hann 1,5 milljarðar króna en á sama
tímabili í fyrra var hann 18,5 millj-
arðar króna. Minni viðskiptahalli staf-
ar einkum af miklum samdrætti í inn-
flutningi, 16,1% á föstu verðlagi, en
útflutningur jókst einnig lítillega,
1,6% að raungildi, á tímabilinu.
Þetta er jákvæð þróun sem ber að
fagna eftir viðvarandi mikinn halla á
viðskiptum við útlönd í mörg ár.
Samkvæmt síðustu spá Þjóðhags-
stofnunar er gert ráð fyrir að við-
skiptahallinn verði 15,8 milljarðar
króna árið í heild. Ef svo fer sem fram
horfir þá eru talsverðar líkur á að
hallinn verði minni en spá Þjóðhags-
stofnunar gerir ráð fyrir. Er það
merki um að hagkerfið sé að ná betra
jafnvægi eftir þenslu undanfarinna
ára þegar einkaneysla og fjárfesting-
ar voru meiri en góðu hófi gegnir.
Í markaðsyfirliti Íslandsbanka fyr-
ir júní kemur fram að ýmislegt bendi
til þess að mesta samdráttarhrinan í
einkaneyslu sé að baki og að skammt
sé í vöxtinn. Aftur á móti séu heimilin
í landinu skuldsett og það setji bönd á
vöxtinn. Því verði að telja ólíklegt að
þjóðarútgjöld taki að vaxa svo neinu
nemi fyrr en í fyrsta lagi undir lok
árs.
Þrátt fyrir að viðskiptahallinn hafi
minnkað á milli ára og stórlega dregið
úr verðbólgu verður að forðast að nýtt
þensluskeið líti dagsins ljós. Gæta
þarf fyllsta aðhalds bæði hjá hinu op-
inbera og í einkageiranum ef ekki á að
stefna stöðugleikanum í hættu.
Á fyrsta ársfjórðungi voru hreinar
þáttatekjur neikvæðar um 5,5 millj-
arða króna en á sama tímabili í fyrra
voru þær neikvæðar um 8,5 milljarða.
Þar munar mest um minni vaxtabyrði
af erlendum skuldum vegna vaxta-
lækkana á erlendum lánamörkuðum.
Ólíklegt má þó telja að vextir lækki
frekar í Evrópu og Bandaríkjunum á
næstunni þrátt fyrir að efnahagsbat-
inn hafi verið hægari þar en gert var
ráð fyrir.
Fjárútstreymi vegna erlendra verð-
bréfakaupa nam 9,6 milljörðum króna
fyrstu þrjá mánuði ársins sem er nær
helmingi meira en á sama tímabili í
fyrra. Þetta eru athyglisverðar tölur,
þá sérstaklega í ljósi þess að síðustu
tólf mánuði hafa helstu hlutabréfa-
vísitölur í Bandaríkjunum og Evrópu
lækkað umtalsvert en á sama tíma
hefur Úrvalsvísitala aðallista hækkað
um tæp 20%.
JOEL Chipkar frá Kanadaog iðkandi Falun Gong,sem staddur er hér á landivegna komu Jiangs Zem-
ins forseta Kína til landsins í
næstu viku, segist ekki óttast að
sér verði vísað úr landi eða að ís-
lensk stjórnvöld ákveði að meina
Falun Gong iðkendum inngöngu í
landið. Hann áætlar að um 10
manns á vegum Falun Gong séu
hér á landi vegna komu kínverska
forsetans og segir aðspurður ekki
ólíklegt að nokkur hundruð iðk-
endur komi til landsins á næstu
dögum.
Chipkar er fatseignasali, búsett-
ur í Toronto í Kanada og á og rek-
ur eigið fyrirtæki. Hann segist
hafa ferðast vítt og breitt vegna
Falun Gong og heimsótt mörg
lönd í þeim tilgangi að vekja máls
á mannréttindabrotum kínverska
forsetans.
„Við erum komin til Íslands til
að vekja íslensku þjóðina til um-
hugsunar um glæpi sem Zemin
forseti hefur gerst sekur um gagn-
vart meðlimum Falun Gong í Kína.
Við erum einnig hingað komin til
að vekja máls á því að forsetinn
hefur ferðast til annarra landa og
þrýst á stjórnvöld um að aðstoða
hann í ofsóknunum með því að
breiða út lygar um Falun Gong,“
segir Joel Chipkar. Hann bendir á
að bandarísk og kanadísk stjórn-
völd og fjölmörg Evrópuríki hafi
fordæmt ofsóknir Kínverja í garð
Falun Gong.
Chipkar leggur áherslu á að
Falun Gong iðkendur „mótmæli“
ekki. heldur vilji með nærveru
sinni minna kínverska forsetann á
þau mannréttindabrot sem hann
hefur framið. Þá ræði Falun Gong
iðkendur gjarnan við stjórnvöld,
fjölmiðla og ýmis samtök í þeim
ríkjum sem forsetinn heimsækir.
Hann segist ekki trúa því að ís-
lensk stjórnvöld meini Falun Gong
iðkendum inngöngu í landið og
segir að með þrýstingi sínum sé
kínverski forsetinn í raun að
sverta orðspor Íslands á sviði
mannréttindamála.
Hann óttast ekki að sér verði
vísað úr landi. „Ef fólki verður vís-
að héðan úr landi mun það líta
mjög illa út fyrir Ísland á al-
þjóðavettvangi.“
Hann fullyrðir að aldrei hafi
komið til átaka milli lögreglu og
Falun Gong iðkenda. Chipkar
nefnir sem dæmi að hann hafi tek-
ið þátt í mótmælagöngu vegna
fundar Alþjóðaviðskiptastofn-
unarinnar í New York í fyrra. Til
mikilla óeirða kom í tengslum við
mótmælin en Chipkar bendir á að
lögreglan hafi beðið Falun Gong
iðkendur sérstaklega að halda sig
fremst í göngunni vegna þess að
þeir myndu ekki verða til vand-
ræða. Aðrir mótmælendur
gripið til ofbeldisverka en
iðkendur Falun Gong.
Joel Chipkar segir ekke
tengslanet vera milli Falun
iðkenda og að Falun Gong
ekki sem samtök eins og st
sé haldið á lofti. Hann segi
komið einn hingað til land
nokkrir kanadískir félaga
sem einnig iðki Falun Gon
líka hér á landi. Hann segi
komið hingað fyrst og frem
vegna komu forsetans og m
halda af landi brott þegar
sókn hans lýkur.
Hann bætir við að verði
Gong iðkendum meinuð in
í landið muni þeir ekki grí
beldis af neinu tagi heldur
þrýstingi með lögformlegu
um. Hann segir að það mu
landi og þjóð til mikillar sk
verði það niðurstaðan.
Segja Ísland haga
eins og alræðisrík
Í tilkynningu á heimasíð
lýsingamiðstöðvar kínvers
takanna Falun Gong (www
uninfo.net) segir að vestræ
lýðræðisríki hafi beygt sig
ræðisstjórn, og er þar skír
til þeirrar ákvörðunar ísle
lendingaeftirlitsins að neit
félaga í samtökunum um v
bréfsáritun til Íslands.
Mun líta illa út á alþj
ÞRÁTT fyrir að mótmæla-aðgerðir Falun Gong hafialla tíð verið friðsamleg-ar eru liðsmenn hreyf-
ingarinnar afar aðgangsharðir og
reyna hvað þeir geta til þess að
komast sem næst ráðamönnum
sem þeir eru að mótmæla. Þetta
kom fram á fundi í dómsmálaráðu-
neytinu í gær þegar kynntar voru
aðgerðir stjórnvalda vegna fyrir-
hugaðrar komu um 300–400 Falun
Gong-liða á sama tíma og Jiang
Zemin, forseti Kína, heimsækir Ís-
land í næstu viku.Þar kom einnig
fram að fulltrúar Falun Gong sem
lögreglumenn hér á landi hafa rætt
við, hafa neitað að verða við til-
mælum lögreglu um að halda sig á
tilteknum stöðum við mótmælin.
Björn Friðfinnsson, ráðuneytis-
stjóri í dómsmálaráðuneytinu, seg-
ir að af þessum sökum óttist ís-
lensk stjórnvöld að mótmælin fari
úr böndunum enda sé íslenska lög-
reglan tiltölulega fámenn miðað við
þann mikla fjölda sem talið er að
ætli að mótmæla hér á landi. Fari
mótmælin úr böndunum geti slíkt
hæglega valdið almannahættu.
Ekki sé heldur hægt að líta fram
hjá því að kínverska forsetanum
fylgi 30 vopnaðir lífverðir sem
muni efalaust grípa til vopna telji
þeir öryggi hans ógnað. Þá séu Ís-
lendingar skuldbundnir til að
tryggja öryggi þjóðhöfðingja og
annarra gesta sem sækja landið
heim sem fulltrúar annarra ríkja.
Upplýsingar frá
FBI og Interpol
Nokkrir dagar eru síðan íslensk
stjórnvöld fengu upplýsingar um
að nokkur hundruð, líklega um
300–400, félagar og áhangendur
Falun Gong-hreyfingarinnar hygð-
ust koma til mótmæla hér á landi.
Jiang Zemin kemur hingað á
fimmtudag í boði forseta Íslands og
dvelur hér í fjóra daga.
Hafa stjórnvöld fengið upplýs-
ingar um þetta frá erlendum lög-
regluyfirvöldum, þ.m.t. frá FBI og
Interpol. Jafnframt hefur lögregl-
an aflað sér lista með nöfnum Fal-
un Gong-liða og áhangenda sam-
takanna. Verður notast við þessi
gögn til að koma í veg fyri
ið geti tekið þátt í mótmæl
landi.
Fólkinu verður ýmist n
vegabréfsáritun, meinuð la
eða því vísað úr landi. Þar
sókn Jiangs Zemin lýku
haldið uppi eftirliti á inn
mærum Íslands að öðrum
en-ríkjum.
Þeir Björn Friðfinnsso
neytisstjóri og Stefán E
skrifstofustjóri dómsm
neytisins segja þessar aðg
ekki miða að því að hefta
arfrelsi eða koma í veg f
samleg mótmæli. Þær
göngu gerðar í því skyni a
allsherjarreglu og gera ís
lögreglumönnum kleift að
yggis þjóðhöfðinga sem sæ
ið heim í boði íslenskra stjó
Falun Gong er friðsaml
Aðgangsh
friðsöm m
Búist við yfir 300 liðsmönnum í Falun Gong þegar f
Brot úr myndbandsupptöku sem Falun Gong-iðkandi tók 14. mars á þessu ári og sýnir lög-
reglumenn fjarlægja Falun Gong-iðkendur í hungurverkfalli í Hong Kong. Ið