Morgunblaðið - 08.06.2002, Blaðsíða 38

UMRÆÐAN
38 LAUGARDAGUR 8. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Aðstoðarmaður for-
sætisráðherra kveinkar
sér hástöfum undan
gagnrýni minni á
skýrslu hagfræðistofn-
unar Háskóla Íslands
um kostnaðinn við
hugsanlega inngöngu
landsins í ESB. Aðstoð-
armaðurinn sakar mig
um ómaklega árás á
stofnunina, án þess að
ég færði efnisleg rök
fyrir fullyrðingum mín-
um. Ég skal með glöðu
geði ítreka og rökstyðja
gagnrýni mína ef það
má verða til þess að
hann og húsbóndi hans
skilji hana betur.
Frakkar sjöfaldi framlag sitt?
Skýrsla Hagfræðistofnunar gerir
ráð fyrir að þaki á útgjöldum ESB
verði lyft úr 1,27% af vergri lands-
framleiðslu aðildaríkjanna upp í 1,4%.
Það er hinsvegar alls ekki stefna
ESB, heldur á að fara útí umfangs-
miklar kerfisbreytingar til að hag-
ræða útgjöldum undir 1,27% þakinu.
Þessi forsenda er því einfaldlega
röng. Þar fyrir utan þarf það að fara í
gegnum þjóðþing allra aðildarríkjn-
anna ef lyfta á þakinu. Og dettur til að
mynda einhverjum heilvita manni í
hug að Frakkar samþykki sjöfalt
framlag til ESB, eins og
raunin yrði er þakið
yrði hækkað með þess-
um hætti? Nei, að sjálf-
sögðu ekki. Því er út-
reikningur stofnun-
arinnar á kostnaði
Íslands við aðild að
ESB fjarri öllu lagi.
Forsendurnar eru
rangar og því er niður-
staðan það augljóslega
einnig.
Hagnaður
samfélagsins
Þá eru styrkir til
sjávarútvegsins ekki
teknir inn í útreikning-
inn, en þeir myndu væntanlega nema
nokkrum milljörðum. Útgjöld okkar
til landbúnaðarmála myndu falla nið-
ur og ávinningurinn af evrunni er
ekki tekinn með. Til að mynda mat
hnattvæðingarnefndin það svo að
heimilin í landinu myndu spara 10–20
milljarða á ári í formi lægri vaxta. Að
sleppa ávinningnum og meta einungis
kostnaðinn með þessum fáránlegu
forsendum er dæmalaust.
Þótt ríkið hafi hreinan kostnað af
aðild upp á nokkra milljarða má því
reikna með að hreinn hagnaður þjóð-
félagsins alls við aðild væri a.m.k. þre-
faldur á við það. Við inngöngu í ESB
væri því verið að fórna minni hags-
munum ríkisins fyrir meiri hagsmuni
atvinnulífsins og heimilanna í landinu.
Í sinni einföldustu mynd er aðildar-
gjald tilfærsla á fjármagni til þriðja
stjórnsýslustigsins, sameiginlegrar
evrópskrar stjórnsýslu. Þetta er
sumsé ekki tapað fé, frekar en útgjöld
sveitarfélaga.
Ótrúverðug upplýsingaöflun
Það er með hreinum ólíkindum í
hvaða farveg forsætisráðherra er að
reyna að færa umræðuna um ESB að-
ild. Hann niðurlægir utanríkisráð-
herra með því að hafa ekki einu sinni
samband við ráðuneytið þegar skýrsl-
an er unnin! Það ætti hinsvegar að
vera verkefni og skylda ríkisstjórn-
arinnar í heild að afla bestu fáanlegu
upplýsinga um kosti og galla aðildar
að ESB. Líkt og ríkisstjórn Finna
stóð fyrir á sínum tíma þegar landið
var í aðildarferlinu. Í staðinn er verið
að keppa um upplýsingaöflun og hún
um leið gerð ótrúverðug í sjálfu sér.
Villandi
vinnubrögð
Bryndís
Hlöðversdóttir
ESB
Dettur einhverjum heil-
vita manni í hug, spyr
Bryndís Hlöðversdóttir,
að Frakkar samþykki
sjöfalt framlag til ESB,
eins og raunin yrði er
þakið yrði hækkað með
þessum hætti?
Höfundur er formaður þingflokks
Samfylkingarinnar.
ÍSLENSK umræðu-
hefð býður að menn
skiptist í flokka með og
á móti. Annar flokkur-
inn hefur það hlutverk
að draga fram allt sem
er jákvætt og með en
hinn flokkurinn leggur
á borðið allt sem er
neikvætt og á móti.
Það tilheyrir hefðinni
að verja mestu rúmi í
umræður um forsend-
ur talna og spádóma
en forðast kjarna máls
og meginhugmyndir.
Margt bendir til
þess að tilraunir séu
nú gerðar til þess að
þvinga umræðu um það hvort Ís-
lendingar eigi að sækja um aðild að
Evrópusambandinu inn í þennan
gamalkunna farveg. Tveir stjórn-
málaflokkar, Framsóknarflokkurinn
og Samfylkingin, eru að búa sig
undir að svara þeirri spurningu
hvort þeir eigi að hafa það sem op-
inbera stefnu sína að sótt verði um
aðild. Samfylkingin brýtur blað í
sögu flokkslýðræðis á Íslandi með
því að taka afstöðu í innanflokks-
kosningum næstkomandi haust.
Framsóknarflokkurinn mun vænt-
anlega komast að niðurstöðu um
svipað leyti á miðstjórnarfundi sín-
um.
Já eða nei ekki tímabært
Í þessari ákvarðanatöku er ekki
verið að taka afstöðu til aðildar að
Evrópusambandinu. Engin ástæða
er til þess að fylgismenn þessara
flokka fari að skipa sér í andstæðar
fylkingar vegna spurn-
ingarinnar um aðild.
Þeirrar spurningar
verður ekki spurt fyrr
en eftir nokkur ár og
þá mun henni verða
svarað í þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Í slík-
um atkvæðagreiðslum
er ekki nema eðlilegt,
eins og dæmin sanna
úr grannlöndum okk-
ar, að stuðningsmenn
flokka skipi sér ýmist í
hóp andstæðinga eða
fylgjenda aðildar. Nú
er hins vegar verið að
fást við það hvort leita
eigi eftir samningum
um aðild Íslands að Evrópusam-
bandinu og freista þess í fullri al-
vöru að ná samningsniðurstöðu sem
fullnægir samningsmarkmiðum og
þjóðarhagsmunum Íslendinga.
Eina leiðin til þess að ganga úr
skugga um hvort viðunandi niður-
staða næst er með því að efna til
formlegra samningaviðræðna. Mat
forsætisráðherra eða forseta lýð-
veldisins á Evrópusambandinu og
erindi okkar við það er í sjálfu sér
fróðlegt, en segir meira um þeirra
pólitík en erindislok í samningavið-
ræðum. Viðræður við Evrópusam-
bandið hefjast væntanlega á því að
fjallað yrði um það hvað aðilar séu
ásáttir um að ræða skuli í samn-
ingaviðræðum. Strax í slíkum for-
mála kæmi í ljós hvort ófrávíkjan-
legar samningskröfur Íslendinga
væru uppi á borðinu. En það er
nokkuð ljóst að sterkir aðilar á Ís-
landi vilja fyrir engan mun að mál
komist þó ekki væri nema á þetta
stig. Það þarf ekki mikið hugarflug
til þess að ætla að hér ráði ferðinni
gæsla sérhagsmuna og hefðbund-
inna forréttinda í íslensku atvinnu-
lífi sem löngum hefur sett mark sitt
á ríkisvaldið og hamlað framförum í
landinu.
Sanngjarnari reglur
Umfram allt ættu menn að forð-
ast að láta þröngva sér inn í um-
ræðu þar sem andstæðingar aðildar
að Evrópusambandinu líta á það
sem hlutverk sitt að draga fram nei-
kvæðar hliðar en stuðningsmenn að-
ildar telja sig nauðbeygða að ræða
eingöngu um jákvæðar hliðar. Þvert
á móti eigum að nýta tækifærið til
þess að ræða kost og löst á aðild Ís-
lands að Evrópusambandinu, draga
fram allar upplýsingar, vega þær og
meta, og gera okkur eins glögga
grein fyrir afleiðingum og ávinning-
um af inngöngu í Evrópusambandið
og nokkur er kostur. Við þurfum þó
að hafa skilning á því að spádómar
andstæðinga aðildar um neikvæð
áhrif af inngöngu t.d. Svíþjóðar,
Finnlands, Danmörku og Írlands
hafa reynst jafn haldlitlir og spá-
dómar stuðningsmanna aðildar um
jákvæð áhrif. Framtíðin hefur lag á
því að verða öðruvísi en okkur varir
og fyrir henni gefst ekkert „gar-
antí“.
Aðlögun Íslands að Evrópusam-
bandinu hefur orðið okkur til far-
sældar og tryggt einstaklingum og
fyrirtækjum meiri rétt og sann-
gjarnari reglur en áður var. Það er
meginástæðan fyrir því að áhugi er
fyrir því að kanna til hlítar hvort
hag okkar sé ekki enn betur borgið
með fullri aðild að Evrópusamband-
inu, sérstaklega í ljósi væntanlegrar
fjölgunar ríkja í ESB og veikari
stöðu samningsins um Evrópska
efnahagssvæðið.
Samningavið-
ræður við ESB
Einar Karl
Haraldsson
ESB
Aðlögun Íslands að
Evrópusambandinu,
segir Einar Karl
Haraldsson, hefur orðið
okkur til farsældar.
Höfundur er ráðgjafi á sviði
almannatengsla.
S
íðastliðið haust sat ég
á leikvelli í Jerúsal-
em og horfði á son
minn leika sér, sólin
speglaðist á hvítum
steinum húsanna og loftið ang-
aði af bleikum og bláum blóm-
um. Skyndilega varð uppi fótur
og fit. Ein kvennanna hafði tek-
ið eftir tösku sem lá eftirlitslaus
á einum bekknum og nú hlupu
konurnar fram og aftur um
leikvöllinn til að forða börnum
sínum frá hugsanlegri hættu.
Á hverju ári stend ég frammi
fyrir þeirri spurningu hvort
mér sé óhætt að fara með son
minn að heimsækja fjölskyldu
hans í Ísrael. Hvort það sé sið-
ferðislega réttlætanlegt að
njóta ávaxta þessa gósenlands á
meðan fólk lif-
ir í sárustu ör-
birgð í nokk-
urra kílómetra
fjarlægð.
Ég komst í
óvenjumikla
nálægð við
raunveruleika þessa fólks þegar
ég fór með Halldóri Ásgríms-
syni utanríkisráðherra og föru-
neyti hans til Jenín-flótta-
mannabúðanna á Vesturbakkan-
um í síðustu viku en heimsóknin
var hluti heimsóknar Halldórs
til Miðausturlanda.
Eftir stendur minningin um
mann, í rauðum bol, sem grefur
enn í rústunum og berfættan
strákhnokka sem horfir alvar-
legur á okkur. Á húsunum í
kring hanga veggspjöld með
myndum af Palestínumönnum
sem féllu í hernaðaraðgerðum
Ísraela í Jenín. Á meðal þeirra
er sex ára glaðlegur strákur og
á einum stað hefur einhver
dregið rautt hjarta um andlit
hans. Við göngum á stökum
skóm, rifnum tuskum og á ein-
um stað tekur samferðamaður
minn upp rispaðan snaga úr
eldhúsi. Á veggbroti, sem
stendur upp úr eyðileggingunni,
stendur „Lifum frjáls eða deyj-
um“.
Á leiðinni til baka þurfum við
að bíða við vegatálma Ísr-
aelshers. Opinber sendinefnd og
æðstu yfirmenn Sameinuðu
þjóðanna á svæðinu bíða þess
að vopnuðum unglingi þóknist
að standa upp og kinka kolli.
Sorgin í andliti palestínska
hjálparstarfsmannsins, sem
fylgir okkur, leynir sér ekki
þegar við förum að ókyrrast og
hann segir „Palestínumenn
kunna að bíða“.
Um kvöldið hringir ísraelsk
vinkona mín til mín. Ég segi
henni að ég hafi verið í Jenín og
svo tölum við ekki meira um
það enda höfum við þegar rætt
um aðgerðir Ísraela í Jenín.
„Ég studdi Sharon í nokkra
daga. Það var þegar hann kall-
aði út varalið hersins og fór inn
í Jenín,“ sagði hún. „Það varð
eitthvað að gera og mér var al-
veg sama hvað.“
Ég er henni ekki sammála –
það réttlætir ekkert aðgerð-
irnar í Jenín – en ég veit hvað
hún á við. Það eina sem skiptir
hana máli er að tveggja ára
dóttir hennar komi heil heim að
kvöldi og ég veit að fæst okkar
hafa rúm fyrir náungakærleika
og mannréttindi þegar börnum
okkar er ógnað.
Ég veit að starfsmenn Sam-
einuðu þjóðanna hafa þegar
fundið mörg hundruð sprengjur
í rústunum í Jenín og þó er
hreinsunarstarf á svæðinu rétt
að hefjast. Ég man hvernig það
var að búa í Ísrael og vakna
snemma morguns við sírenur
sjúkrabílanna. Vita strax að
þeir væru of margir til að allt
gæti verið með felldu.
Ég man líka þegar 102 flótta-
menn, sem höfðu leitað skjóls
hjá friðargæslusveitum Samein-
uðu þjóðanna í Qana í Líbanon,
féllu í „kosningaherferð“ Shim-
onar Peres árið 1996. Peres var
að tapa í skoðanakönnunum og
þurfti að sanna þjóðinni að hon-
um væri treystandi til að
tryggja öryggi hennar. Ég stóð
úti á svölum og horfði yfir Vest-
ur-Jerúsalem sem iðaði áfram
líkt og ekkert hefði í skorist og
þegar ég fór í matarboð um
kvöldið var ekki að sjá að
nokkrum manni væri brugðið.
Ísraelar hafa búið við stríðs-
ástand í fimmtíu ár. Þeir hafa
búið við ógn nágranna sinna frá
því Ísraelsríki var stofnað í
kjölfar helfararinnar og það
ristir djúpt í þjóðarvitund
þeirra að gyðingar skuli aldrei
aftur „leiddir mótþróalaust til
slátrunar“. Á sama tíma hafa
þeir lært að lifa með ógninni, að
greina á milli einkalífs og
stjórnmála.
Sjálfsmorðsárásir Palest-
ínumanna voru því áhrifamikið
vopn sem ruddi þeim leið inn í
einkalíf Ísraela. Framan af virt-
ist ísraelskur almenningur
reiðubúinn til ýmissa fórna til
að verja þetta vígi sitt en þegar
traustið brást snerust vopnin í
höndum Palestínumanna. Óttinn
sat eftir og það er hann sem
gerir heilbrigt fólk hættulegt.
Það er óttinn sem gerir vel-
viljað fólk skeytingarlaust um
þjáningar annarra og dregur
þannig úr áhrifum þess í sam-
félaginu. Hann tryggir völd her-
skárra hermangara og fær
kornunga hermenn til að skjóta
á börn og konur í barnsnauð.
Það er þessi stanslausa ógn sem
gerir það að verkum að nú má
heyra vinstrisinnaða Ísraela
segja hluti sem þeir hefðu ekki
þolað öðrum að segja fyrir
nokkrum árum.
Það grætir mig að sjá lítinn
dreng á veggspjaldi í Jenín, að
vita af lítilli stúlku sem kom
ekki heim úr verslunarferð með
ömmu sinni í Petah Tiqvah. Ég
sé fyrir mér landnemabyggð-
irnar sem gnæfa yfir þorp Pal-
estínumanna, blómlega garða
Ísraela og skrælnaðar grundir
Palestínumanna. Ég hef samúð
með skelfingu Ísraela en það
særir mig vita að þeir lifa í vel-
lystingum á meðan nágrannar
þeirra lifa í undirokun og sárri
fátækt.
Það fyllir mig vonleysi að
heyra af byggingu nýrrar land-
nemabyggðar í Austur-
Jerúsalem. Grætir mig að heyra
óminn frá skriðdrekaskotunum í
Betlehem þegar ég leggst til
svefns í Jerúsalem.
Lifað með
ógninni
Óttinn gerir velviljað fólk skeyting-
arlaust um þjáningar annarra
og dregur úr áhrifum þess í sam-
félaginu. Þannig tryggir hann
völd herskárra hermangara.
VIÐHORF
Eftir
Sigrúnu Birnu
Birnisdóttur
Sibb@mbl.is
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Brúðhjón
A l l u r b o r ð b ú n a ð u r - G l æ s i l e g g j a f a v a r a - B r ú ð h j ó n a l i s t a r