Morgunblaðið - 15.12.2002, Blaðsíða 11

hann standa með upprétt höfuð, góða
samvisku og óflekkað mannorð og
skila mununum í þeirri von að þeir
yrðu notadrjúgir um ókomna tíð.
Viðbrögðin við skýrslugjöfinni létu
ekki á sér standa
Sýslumaður stóð kafrjóður undir
lestri síðasta skýrslukaflans. Margir
hinna eldri manna, einkum skipa-
smiðir og formenn, nöldruðu eitthvað
sín á milli, og sýndist mér fremur
ólundarsvipur á þeim. Loks var nefnd
kosin til að íhuga málið og kveða upp
úrslitadóm um, hvað gera skyldi. Var
þá gengið af fundi, til þess að matast.
Sýslumaður fremur heimtaði, en
beiddi mig, að fá sér skýrsluna til yf-
irlesturs. Fékk ég honum hana fús-
lega og leyfði honum að hafa til næsta
dags. Hann blaðaði lítið eitt í henni,
sýndist lesa á einum stað dálítið, síð-
an fleygði hann henni frá sér á borð,
sem þar var, og labbaði heim til sín.
Fleiri en sýslumaðurinn þykktust
við. Gömlu skipasmiðirnir litu á
skýrsluna sem lítilsvirðingu við list
sína, sjóæfðir formennirnir urðu fok-
vondir og fiskverkunarmenn og fiski-
færasmiðir voru móðgaðir og versl-
unarþjónarnir fyrtust yfir gagnrýni
Sumarliða á versluninni.
Stóra stundin
Ýmislegt andstreymi varð til þess
að Sumarliði ákvað að flytja til Vest-
urheims haustið 1884 með þriðju
konu sína, Helgu Kristjánsdóttur,
fjögur af börnum sínum og tvö systk-
ini Helgu. Tvö barna hans voru skilin
eftir heima og skyldu þau koma þeg-
ar búið væri að safna fyrir fargjald-
inu. Ferðin vestur tók hátt á annan
mánuð og léttu þau ekki för fyrr en í
Pembina í Norður-Dakóta. Þremur
árum síðar rann upp stóra stundin
þegar yngra barnið kom til þeirra eft-
ir strangt ferðalag.
Það var sól og blíða í Pembina-
nýlendunni um miðjan júlí 1887. Hver
dagurinn á fætur öðrum rann upp
með sama blíðviðri og á suðurhimn-
inum mátti sjá vætumóðu sem jókst
eftir því sem leið á daginn og flest
kvöld opnaðist himinninn og vætti
jörðina. Á einum slíkum góðviðr-
isdegi mátti sjá Sumarliða hraða för
sinni á pósthúsið á Garðar – eft-
irvæntingarfullur tók hann við
Heimskringlu og flýtti sér sem mest
hann mátti til baka. Hann veitti litla
athygli slægnablettum nágrannanna
enda hafði hann engin tún til að slá.
Honum hafði ekki tekist að fá nokk-
ursstaðar blett því „enn [er] hugsað
um að maka krókinn“ skrifar hann í
bókina sína en núna var hugur hans
bundinn við blaðið. Um leið og hann
kom heim settist hann niður og leit-
aði. Jú, þarna stóð að Baldvin L.
Baldvinsson hefði sent hraðfrétt frá
Glasgow um að hann legði þaðan af
stað með um 500 innflytjendur áleiðis
til Winnipeg en ekki orð um hvaðan
þeir væru af landinu. Helga var búin
að bíða í þrjú ár eftir litla barninu
sem varð eftir heima á Íslandi. Von-
brigðin voru mikil og við bættist nag-
andi óvissan. Ef barnið var ekki í
þessum hópi, hvar var það þá nið-
urkomið?
Daginn eftir kom Jakob Líndal til
Sumarliða að ræða um hvort ekki
væri rétt að einhverjir nýlendubúar
færu til Winnipeg til móts við inn-
flytjendurna. Báðum leist þó van-
skillega á að fara svo langa leið og
vita ekkert hvaðan fólkið var en eftir
að hafa rætt málið ákvað Jakob að
fara norður á Mountain. Þaðan ætlaði
hópur Íslendinga til Winnipeg og þar
átti að reyna að fá „tím“. Nýlendan
var í hálfgerðri upplausn. Allt snerist
um að taka á móti Íslendingunum
sem voru að koma frá gamla landinu.
Sumarliði hafði enga eirð í sér að bíða
aðgerðarlaus heima en vissi þó varla í
hvorn fótinn hann átti að stíga. „Hvað
ég á að gera veit ég ekki. Ég er pen-
ingalaus og næ hvergi neinu centi.“
Leitin hefst
Sumarliða tókst þó að öngla saman
peningum og halda af stað til Winni-
peg. En þar biðu bara vonbrigði.
Þessir íslensku ferðalangar sem
Heimskringla greindi frá reyndust
vera, eins og Sumarliða hafði grunað,
sællegir og velútlítandi Austfirð-
ingar. Enginn af Vesturlandi né
Norðurlandi. Ferðin var til ónýtis.
Næstu vikur leitaði Sumarliði að
barninu.
Hið einasta sem hann frétti var að
Jón Magnússon póstur frá Heynesi
og María hafi komið til Hamilton en
farið strax þaðan á leið til Garðar.
Um það leyti sem Eiríkur og Jakob
voru að leggja af stað aftur fór Sum-
arliði á pósthúsið til að vita hvort eitt-
hvað fréttist af telpunni. Þar beið
hans bréf frá Jóni pósti, skrifað dag-
inn áður, þar sem hann bað Sum-
arliða að koma til Hallson og sækja
Maríu. Sumarliði tók sig til í skyndi
og var í þann veginn að ganga af stað
eitthvað norður til að reyna að fá
hjálp til að sækja þau þegar maður
kom akandi í hlað í eineykisvagni og í
vagninum voru engin önnur en Jón
og María. Þriggja vikna leit var lokið.
„Var þetta hinn mesti fagn-
aðarfundur og ekkert gerði ég þann
dag til kvelds nema spyrja frétta og
spjalla við vin minn. Telpan litla
María er furðu vel útlits, lítil vexti og
þreytuleg eftir ferðalagið.“ Hún var
orðin þriggja ára, dökkhærð lagleg
hnáta – lík konunni sem henni var
sagt að væri móðir hennar.
Frá Íslandi til Vesturheims eftir Huldu
Sigurborgu Sigtryggsdóttur kemur út
hjá Hinu íslenska bókmenntafélagi og
Sögufélaginu. Bókin er 301 bls. að
lengd.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. DESEMBER 2002 B 11
Golfgræjur - um jólin
Smáralind - Glæsibæ
Simi 545 1550 og 545 1500
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
U
TI
1
94
42

11
/2
00
2
Ambassador kerrupoki 9.990 kr.
á›ur 14.990 kr.
Bite golfskór 6.990 kr.
á›ur 13.990 kr.
20 - 50% afsláttur
af öllum golfvörum
og fatna›i.
Klapparstíg 44, sími 562 3614
Cranberry sulta - Cumberland sósa
- Mintuhlaup
Ómissandi með hátíðarmatnum
alltaf á sunnudögumFERÐALÖG
Moggabúðin
Geisladiskahulstur, aðeins 700 kr.