Morgunblaðið - 15.12.2002, Qupperneq 14

14 B SUNNUDAGUR 15. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
MANST’ ekki eftir mér?syngja Stuðmenn íómótstæðilegum slag-ara Ragnhildar Gísla-dóttur sem opnar
nýja Stellufarsann hennar Guðnýjar
Halldórsdóttur. Allir sem sáu Stellu í
orlofi muna eftir henni og kyndugu
fylgdarliði hennar sem snýr nú aftur
sextán árum síðar. Svo mikil eftirspurn
var eftir Stellu að höfundurinn ákvað
að mæta henni með framboði í fleiri en
einum skilningi. Stella í orlofi var ein-
hver vinsælasta gamanmynd íslenskr-
ar kvikmyndasögu, enda smekkfull af
kostulegum fulltrúum íslensku þjóðar-
sálarinnar í túlkun landsliðsins í gam-
anleik.
Nú er Stella komin úr orlofi. Þau
Salomon Gustavsson reka saman eft-
irsótt fyrirtæki um „almannatengsl og
persónuleikahönnun“ sem heitir
Framkoma.is og koma fram sem slík í
samnefndum sjónvarpsþáttum. Út-
sending á einum þeirra er rofin þegar
forsætisráðherra ákveður að boða
skyndilega til kosninga. Salomon er þá
að takast á við „risaverkefni úti á
landi“ fyrir Anton Skúlason flugstjóra,
kvótamilla og athafnaskáld sem hyggst
m.a. sölsa undir sig jörð í eigu Stellu-
fjölskyldunnar og hefja stórbrotna túr-
istaútgerð. Stella hleypur því í skarðið
fyrir Salomon þegar blásið er til sókn-
ar í kosningabaráttunni og Centrum-
listinn vill kaupa góð ráð fyrir viður-
eignina við Miðflokkinn. Valda-
flokkurinn haggast hins vegar ekki.
Þegar óvænt afföll verða á framboðs-
listanum veit Stella ekki fyrr en hún er
sjálf komin þar í sæti. Á meðan lendir
Salomon í skelfilegum hremmingum
og hrakföllum í væntanlegri útivistar-
paradís í Hvalfirði. Og rekur nú hver
misskilningurinn annan, þótt stundum
sé reyndar óljós munurinn á misskiln-
ingi og réttum skilningi.
Vonir og væntingar
Guðný Halldórsdóttir er nokkuð
tætt og hrakin, rétt eins og persónur
hennar. Síðan á laugardag hefur hún
verið stödd úti í Ósló í brunakulda og
fannfergi. Hún er nú nýsloppin inná
hótelherbergi úr ýmsum hremmingum
á leiðinni frá Filmteknikk þar sem
myndin hefur verið í litgreiningu og
öðrum lokafrágangi fyrir frumsýn-
inguna á föstudag.
Hún hafði ætlað að taka leigubíl en
fann engan og stökk því uppí strætó.
Indverskur bílstjóri hans gerði sér lítið
fyrir og ók á sporvagn. Þá hófst ný leit
að leigubíl. Klukkutíma á eftir áætlun
situr hún nú á herbergi 602, sem hún
fékk að láni vegna þess að í hennar her-
bergi er enginn sími og segir það sitt
um flottræfilshátt íslenskra kvik-
myndagerðarmanna. Hún er klædd
lopapeysu, ullarsokkum og götuskóm,
vegna kuldans, og hefur bjórglas við
höndina, einnig vegna kuldans auðvit-
að.
Sýningu á endanlega frágengnu
filmueintaki af Stellu í framboði er ný-
lokið og Guðný segist vera mjög ánægð
með það sem hún sá. En er hún kvíðin
eða spennt fyrir frumsýninguna?
„Ég er rosalega spennt. Ég veit að
erfitt er að búa til framhald af mynd
sem varð vinsæl og að ég get átt eftir
að heyra að ekki hafi jafnvel tekist til
og allt það. Vinsældir Stellu í orlofi
skapa vitanlega miklar væntingar. Það
er ósköp eðlilegt.“
Og framhöld þykja yfirleitt standa
frumverkinu að baki?
„Já, ég er alveg meðvituð um það.
En þetta er önnur mynd, sem gerist
sextán árum síðar, bæði í lífi Stellu og
mínu eigin.“
Hvað heldurðu að hafi valdið vin-
sældum Stellu í orlofi?
„Að hún var fyrir alla fjölskylduna
og að börnin voru gáfaðri en foreldr-
arnir. Að vídeóið var nýtilkomið og
Stella hefur verið notuð sem barnapía
eftir að hún kom út á myndbandi. Í
myndinni er líka Íslandshúmor, rétt
eins og í Stellu í framboði; hún er bara
gerð fyrir okkur með okkar prívat-
húmor. Við þurfum líka að gera mynd-
ir fyrir okkur sjálf og búa til íslenskan
innanlandsmarkað en ekki hugsa sí-
fellt um heiminn allan og „how do you
like Iceland?“ tilfinninguna.“
Svartur og pínulítið kvikindislegur
Íslandshúmor segirðu. Þinn húmor
hefur reyndar verið kallaður Mosfells-
sveitarhúmor?
„Já, það má vel vera að þetta sé mos-
fellskur húmor, en hann nær þá til
venjulegs Íslendings þótt hann eigi
uppsprettu sína í Mosfellssveit.“
Hvernig geturðu lýst mosfellskum
húmor?
„Hann er svolítið svartur, pínulítið
kvikindislegur, en líka einhvern veginn
æðrulaus; allir eru alvarlegir í sinni
dellu.“
Þú leikstýrðir ekki sjálf Stellu í or-
lofi; það gerði Þórhildur Þorleifsdóttir.
Hvers vegna var það?
„Ég lét nægja að skrifa handritið og
standa í framkvæmdastjórninni og
framleiðslunni því ég var ekki tilbúin til
að leikstýra þá. Ég var upptekin við
svo margt annað, eins og að eignast
börn og buru, og svo held ég að full-
skapaðir leikstjórar verði ekki til fyrr
en fólk er komið eitthvað yfir þrítugt.
Maður hefur ekki orðið fyrir nægilegri
lífsreynslu til að geta sagt öðrum
hvernig þeir eiga að hegða sér.“
Varstu ánægð með útkomuna eða
hefðirðu sjálf gert eitthvað öðruvísi?
„Sjálfsagt hefði ég gert eitthvað
öðruvísi. Við Þórhildur höfum svipaðan
húmor en í hennar er kannski meiri
galsi; ég er alvarlegri við að koma út
bröndurum hjá leikurunum. Við Þór-
hildur ræddum auðvitað mikið saman
við gerð myndarinnar. Ég lærði leik-
stjórn af Þórhildi og hún kvikmynda-
gerð af mér. Við áttum gott samstarf
og vorum sammála með útkomuna.“
Frumsýningin of nálægt
alþingiskosningum?
Hvort finnst þér skemmtilegra að
semja handritin eða leikstýra?
„Mesta vinnan er að semja handrit-
in; hitt er handavinna. Þegar maður
hefur skrifað uppí jafngóða leikara og
eru t.d. í Stellu í framboði er lítið annað
eftir en að setjast niður og rabba sam-
an um hlutverkið. Svo bara gerist það;
handritið lifnar við á staðnum og
stundinni. Þá er mjög gaman að vera
viðstaddur. Handritsskrifin geta verið
einmanaleg og stundum veit ég ekkert
hvert ég er að fara og því er svo gott að
geta í félagsskap leikaranna breytt og
bætt og byggt, m.a. eftir þeirra ábend-
ingum og hugmyndum.“
Ertu fljót að skrifa handrit eða er
þetta langt ferli?
„Langt ferli. Handritið að Stellu í
framboði skrifaði ég fimm eða sex sinn-
um. Það var tilbúið fyrir tveimur árum
en þá fengum við ekki fjármagn til
framleiðslunnar. Mér finnst dálítið
leiðinlegt hversu nálægt frumsýningin
núna er næstu alþingiskosningum; það
er bara tilviljun.“
Af hverju finnst þér það leiðinlegt?
„Ja, myndin gæti kannski virkað
eins og Áramótaskaup. Sumt í handrit-
inu gerðist t.d. í raun og veru í sveit-
arstjórnarkosningunum í sumar.“
Nú? Hvað var var það?
„Svo margt. Ég vil ekki kjafta frá
því, ekki strax a.m.k. Hitt er annað að
ég átti sæti í bæjarstjórn Mosfellsbæj-
ar í átta ár og stundum voru pólitísku
fundirnir svo ofsalega leiðinlegir að ég
skrifaði margar af senunum á þessum
fundum til að lifa þá af. Kannski lang-
aði mig þá til að fundirnir yrðu eins og
fundirnir í myndinni.“
Sá ég hana systur mína …
Persónan Stella Löve – hvernig varð
hún til?
„Því er auðvelt að svara. Þegar
Stella í orlofi var í fæðingu stóðu Sig-
ríður systir mín og mágur, Jón Gunnar
Ottósson, í skilnaðarmáli sem ég tók
mjög nærri mér; þau höfðu verið gift
svo lengi og voru hluti af mér og mig
langaði svo til að þau yrðu aftur ham-
ingjusöm hjón. Stella á einnig í skiln-
aðarbasli en slampast út úr því. Stella
Löve er bara hún systir mín, sem ég
vildi að tæki kannski meira af skarið í
sínum málum. Það gerði ég að sumu
leyti fyrir hana með því að búa til
Stellu. Samt skildi hún auðvitað.“
Þannig að sú þerapía virkaði ekki?
„Nei, heil bíómynd dugði ekki til.“
Hvernig líður systur þinni með að
vera fyrirmyndin að Stellu?
„Henni líður, held ég, ágætlega með
það vegna þess að hún veit það ekki.“
Hún les það þá bara í Morgun-
blaðinu í dag?
„Já, það er ágætt, svona sextán ár-
um síðar.“
En Salomon – hver er sagan á bak
við hann?
„Það var afvötnunarstöð uppí Kolla-
firði sem einungis tók að sér sænska
róna. Á þessum tíma höfðum við þvílíkt
úrval af meðferðarmöguleikum að mér
fannst fyndið ef einn slíkur sænskur
róni myndi lenda í vitlausri meðferð.
Reyndar var það ekki fjarstæðukennd-
ari hugmynd en svo að haustið eftir að
myndin var frumsýnd gerðist einmitt
svipað atvik; sænskur maður, sem kom
til Íslands í meðferð í Kollafjarðarstöð-
inni, lenti á allt öðrum stað. Úr því varð
heilmikið mál því sænska ríkið var búið
að borga fyrir eina meðferð en ekki
aðra.
Ill meðferð kvenna í pólitík
Stella í orlofi fjallar auðvitað um eitt
og annað sem þá var að gerast í ís-
lensku þjóðlífi og mínu lífi. Stella í
framboði tekur að sínu leyti mið af því
sem er að gerast núna og því sem ég
hef verið að upplifa, eins og þessa
hörku og vonsku sem einkennir stjórn-
málabaráttu milli andstæðinga. Stella
slysast ævinlega inní atburðarásina í
lífi sínu og núna lendir hún óvart í
framboði til kosninga. Ég tek þarna
mið af þeirri þróun sem mér finnst ein-
kenna þátttöku kvenna í stjórnmálum.
Þar hefur orðið ótrúleg afturför. Sjáðu
t.d. hvernig farið er með konurnar í
Sjálfstæðisflokknum. Mér finnst það
alveg svakalegt. Þær virðast ekki
mega opna á sér kjaftinn þar. Eina
leiðin til frama í flokknum er að þegja
og vera undirgefin. Ég botna ekki í
þessari niðurstöðu, eftir alla kvenna-
baráttuna síðustu tvo áratugi. Ég nefni
bara hvernig flokkurinn fór með sveit-
unga minn Salome Þorkelsdóttur eða
hana Sigríði á Mosfelli eða hana Ingu
Jónu Þórðardóttur eða núna síðast
hana Katrínu Fjeldsted. Þessar ágætu
manneskjur, sem hafa aðeins gott til
málanna að leggja, eru settar út í kuld-
ann. Svo virðist sem íslenskar konur
þurfi að vera eitthvað skrýtnar eða
ofsafrekjur til að mark sé á þeim tak-
andi og þær uppskeri eitthvað. Mér
fannst því ágætt að láta Stellu slysast í
framboð og sigra, bara af því hún er
skvísa sem er fræg úr sjónvarpinu og
rekur fagurkerafyrirtæki en hefur
ekkert vit á pólitík.“
Ertu að segja að vinstri flokkarnir
séu saklausir af því að svína á konun-
um?
„Nei, en það er ekki svona gegnsætt.
Og við skulum tala um kalla, ekki
flokka. Ég hef það á tilfinningunni eftir
mitt stjórnmálavafstur að kallar þoli
ekki konur næst sér í pólitík. Þeir af-
bera ekki hreinskilni og hafa ímugust á
konum með skoðanir; þeim finnst þær
frekjur og, ef ekki það, skrýtnar. Þetta
er bara svona. Ef þú þegir, lítur vel út,
ert með frábært hár og í dragt, máttu
vera með. Annars ekki.“
Engar brennur á gamlárskvöld, takk
Sjálf fórstu í framboð fyrir Alþýðu-
bandalagið í Mosfellsbæ. Var það slys?
„Spurðu Ólaf Ragnar Grímsson.
Hann var þá þingmaðurinn okkar og
manaði mig í þetta. En ég sé alls ekk-
ert eftir því. Hafði unnið baksviðs með
vinstri mönnum í Mosfellsbæ í mörg
herrans ár svo þetta var svosem ekkert
út í hött og reynslumikill tími. Svo
hætti ég í þessari pólitík vegna þess að
komin eru frá alþingi allra handa lög
sem við sveitarstjórnarmenn verðum
að vinna eftir og standa fyrir en ganga
út á að gera fólki erfitt fyrir að lifa og
búa eins og það vill. Bæjarpólitík úti á
landi fjallar umfram allt um skipulags-
mál. Fólk á kannski jarðarskika og vill
byggja sér hús en lendir á eintómum
lagalegum hindrunum. Ef vinir mínir í
Frakklandi vilja byggja svalir á húsið
sitt er það ekkert mál en á Íslandi þarf
fólk að bíða í þrjú ár til þess að fá svar
sem oftast er neikvætt. Á endanum
fékk ég nóg þegar Mosfellsdalurinn
mátti ekki halda brennu á gamlárs-
kvöld af því að komin voru lög frá al-
þingi með uppruna hjá Evrópusam-
bandinu í Brüssel sem banna
útibrennur. Svo keyrir maður þvers og
kruss um Evrópu og þar er allt skíðlog-
andi í brennum og skemmtilegheitum.
Við erum alltaf heilagri en páfinn þeg-
ar kemur að svona reglugerðum og
lagabálkum, sem gera lífið bara leið-
inlegra og leiðinlegra. Við erum búin
að sanka að okkur einhverjum ströng-
ustu og ómanneskjulegustu skipulags-
og byggingarlögum sem til eru í heimi
og ég get ekki tekið að mér að sann-
færa fólk um að þau séu rétt og eðlileg
og sanngjörn.“
Var þetta þá umfram allt leiðinleg
reynsla?
„Nei, síður en svo. Það var gagnlegt
að setja sig inn í öll þessi mál og vinna
með góðu fólki. En ég verð líka að
Sextán ár eru nú liðin frá því að Stella Löve
húsmóðir þurrkaði með sínum sérstaka hætti upp
sænska alkóhólistann Salomon Gustavsson. Margt
hefur gerst í lífi þeirra síðan og enn fleira bætist við
á meðan nýja gamanmyndin um ævintýri Stellu í
framboði stendur yfir. Myndin verður frumsýnd í
vikulokin og Guðný Halldórsdóttir, höfundur og
leikstjóri, segir við Árna Þórarinsson að frumsýn-
ingin sé óþægilega nálægt næstu alþingiskosningum.
Manst’ ekki eftir S
Guðný á tökustað með Lionsklúbbnum Kidda: Fyrirmyndin að
Stellu Löve húsmóður í skilnaðarbasli var hún systir mín …