Morgunblaðið - 13.06.2003, Síða 28

28 FÖSTUDAGUR 13. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
VIKU eftir að George W.Bush Bandaríkjaforsetihóf friðarumleitanir sín-ar á fundi í Jórdaníu
með leiðtogum Ísraela og Palest-
ínumanna virðist svonefndur Veg-
vísir til friðar í Miðausturlöndum
vera að fara út um þúfur með
hörmulegum afleiðingum.
Hamas og aðrar herskáar hreyf-
ingar Palestínumanna hafa hafnað
Vegvísinum og slitið viðræðum við
Mahmud Abbas, forsætisráðherra
palestínsku heimastjórnarinnar,
sem vill binda enda á árásirnar á
Ísraela en kveðst ekki ætla að
beita valdi til að tryggja að hreyf-
ingarnar hlýði honum. Ísraelar
hafa hafið aftur flugskeytaárásir á
forystumenn palestínsku hreyfing-
anna þótt árásirnar valdi oft mann-
tjóni meðal saklausra Palestínu-
manna. Hamas hefur einnig staðið
fyrir blóðsúthellingum í Ísrael og
einn liðsmanna hreyfingarinnar
varð sextán Ísraelum að bana í
sjálfsmorðsárás í Jerúsalem á mið-
vikudag.
„Þurfum bandaríska
björgunaraðgerð“
Pólitísk staða Abbas er veik og
ólíklegt virðist að honum takist að
telja leiðtoga herskáu hreyfing-
anna á að láta af árásunum eða að
hann fallist á að beita valdi eins og
stjórn Ísraels krefst. Einnig er
ólíklegt að þeir láti bugast af árás-
um Ísraela sem hefur ekki tekist
að halda hreyfingunum í skefjum
með hernaði sínum síðustu 32 mán-
uði.
„Það sem við þurfum núna er
bandarísk björgunaraðgerð,“ sagði
Keren Neubach, fréttamaður ísr-
aelska ríkissjónvarpsins, og margir
fréttaskýrendur úr röðum Ísraela
og Palestínumanna eru á sama
máli. „Án gríðarlegs þrýstings
Bandaríkjastjórnar breytist ekk-
ert.“
Reyndar er búist við því að
bandarískir embættismenn fari til
Mið-Austurlanda á næstu dögum
til að fylgjast með því hvort Ísrael-
ar og Palestínumenn fari eftir
ákvæðum Vegvísisins. Árangurinn
af milligöngu sendimanna Banda-
ríkjanna hefur hins vegar verið
slakur til þessa. Nú þegar virðing
forsetaembættisins hefur verið
lögð að veði með yfirlýsingum
Bush um að hann sé staðráðinn í
að koma á friði ríður mikið á að
hann sýni það í verki að hann vilji
gera allt sem í valdi sínu stendur
til að binda enda á ofbeldið og
greiða fyrir því að stofnað verði
sjálfstætt Palestínuríki ekki síðar
en árið 2005, eins og gert er ráð
fyrir í Vegvísinum.
Hugmyndir um íhlutun
Bandaríkjahers
Í Bandaríkjunum hafa komið
fram ýmsar hugmyndir um hvern-
ig bregðast eigi við vandanum.
Öldungadeildarþingmaðurinn og
repúblikaninn John Warner hefur
til að mynda lagt til að Atlantshafs-
bandalagið sendi hersveitir á her-
numdu svæðin til að binda enda á
átökin. Aðrir hafa hvatt til þess að
Bandaríkjamenn sendi þangað her-
lið til að vernda Ísraela og gefa
palestínsku heimastjórninni færi á
að byggja upp nýjar öryggisstofn-
anir.
„Við höfum reynt að koma á friði
í Mið-Austurlöndum í rúm 40 ár.
Okkur hefur orðið nokkuð ágengt
með hefðbundnum aðferðum en við
höfum rekist á vegg síðustu þrjú
árin,“ sagði Kenneth Pollack, fyrr-
verandi ráðgjafi Þjóðaröryggisráðs
Bandaríkjanna. „Við þurfum að
skoða nokkrar óhefðbundnar leiðir
og nokkrar þeirra byggjast á því
að senda erlendar hersveitir á her-
teknu svæðin eða veita einhvers
konar sameiginlega tryggingu fyr-
ir öryggi nýs Palestínuríkis. Allar
þessar tillögur snúast um þá hug-
mynd að með því að aðskilja Ísr-
aela og Palestínumenn fái nýja pal-
estínska heimastjórnin svigrúm til
að reyna að binda enda á hryðju-
verkin og Ísraelar njóti verndar.“
Reynt til þrautar að
beita þrýstingi
Líklegra virðist þó að stjórn
Bush bregðist við vandanum með
því að leggja fast að Ísraelum að
hætta árásunum á Palestínumenn
og reyna að knýja palestínsku
heimastjórnina til að skera upp
herör gegn herskáu hreyfingunum.
Takist það verður þess vænst að
Ísraelar dragi herlið sitt frá her-
numdu svæðunum og stöðvi út-
þenslu byggða ísraelskra landtöku-
manna, eins og kveðið er á um í
Vegvísinum.
Ariel Sharon, forsætisráðherra
Ísraels, kveðst hins vegar enn vera
staðráðinn í því að halda áfram
hernaðaraðgerðunum gegn Ham-
as, sem sver þess dýran eið að
halda áfram árásunum á Ísraela.
Embættismenn palestínsku heima-
stjórnarinnar eru milli steins og
sleggju og gefa út árangurslausar
áskoranir um vopnahlé.
Eftir árásirnar í fyrradag hafði
vítahringur ofbeldisins kostað 24
Palestínumenn og 21 Ísraela lífið
frá leiðtogafundinum 4. júní. Báðar
þjóðirnar líta á sig sem fórnarlömb
og þær kenna hvor annarri um
blóðsúthellingarnar. Ólíklegt virð-
ist sem stendur að almenningsálit-
ið verði til þess að átökunum linni
á næstunni, þvert á móti er hætt
við að árásirnar kyndi undir kröf-
um um hefndir, þannig að víta-
hringurinn haldi áfram.
Tóku leiðtoga Hamas á orðinu
Ísraelar líta á Hamas sem svar-
inn óvin sinn og tóku leiðtoga
hreyfingarinnar á orðinu þegar
þeir lýstu því yfir á föstudaginn
var – tveimur dögum eftir leiðtoga-
fundinn – að þeir myndu slíta við-
ræðunum við Abbas sem hafði von-
ast til þess að þeir f
vopnahlé.
Herskáar yfirlýsingar
kynda undir ótta Ísraela.
ar hreyfingarinnar hafa
ustu daga að þeir unni
hvíldar fyrr en allir gyði
frá Palestínu og margir l
að þeir eigi ekki aðeins
teknu svæðin heldur einn
Hamas hafnar hugmynd
ríki gyðinga í Mið-Austu
af trúarlegum ástæðum.
Abbas og fleiri palestíns
ættismenn segjast ekki ge
upp herör gegn herskáu
unum, meðal annars vegn
Ísraelar hafi lamað öryg
anir þeirra. Umdeilanleg
hvort þetta samræmist V
um því þar er kveðið á um
andi, markvissar og árang
aðgerðir“ af hálfu Palestí
til að leysa upp og afvopna
ar hreyfingar.
Þótt fram hafi komið
merki meðal almennings
herskáu hreyfingarnar ek
fyrir ómótstæðilegum þrý
að hætta árásunum á Í
meðal annars vegna þess
Palestínumenn telja að Sh
aðeins áframhaldandi he
stríð.
Meirihluti Ísrael
styður banatilræð
Þrír Palestínumenn,
sem ísraelskir hermenn, la
inn í herstöð við mörk Ís
Gaza-svæðisins á sunnuda
og urðu fjórum hermön
bana áður en þeir voru
Einn Palestínumannanna
Hamas, annar í Jíhad og s
Fatah – hreyfingu Abbas
Daginn eftir hélt Abba
mannafund og áréttaði
sína um vopnahlé en lýsti
framt yfir að hann my
beita herskáu hreyfingar
þar sem hann óttast að
leitt til borgarastríðs.
virðast hafa litið á þetta se
um að þeir þyrftu sjálfir a
Grefur óljóst o
undan Vegvísi
R
Palestínumenn fjarlægja lík manns sem beið bana í árás herþyrlu
Gaza-borg í gær. Ísraelar voru að hefna fyrir sjálfsmorðsárás Ha
Óljóst orðalag á texta Vegvísisins t
friðar í Mið-Austurlöndum og niðurs
leiðtogafundarins í Jórdaníu kann
hafa stuðlað að því að friðaráætlunin
nú í uppnámi, aðeins viku eftir að
leiðtogar Ísraela og Palestínumanna
því að gera það sem í valdi sínu stæð
að binda enda á átökin.
MYNDBIRTING
Á forsíðu Morgunblaðsins í gærbirtist mynd frá vettvangisjálfsmorðsárásar í Jerúsalem
í gær, þegar 18 ára gamall liðsmaður
Hamas-samtakanna í Palestínu
sprengdi strætisvagn í loft upp með
þeim afleiðingum að sextán manns
létu lífið. Á myndinni mátti sjá lík lát-
ins manns.
Birting þessarar myndar vakti
snörp viðbrögð lesenda Morgunblaðs-
ins í gær og þau voru öll á einn veg.
Blaðið var gagnrýnt harðlega fyrir
birtingu myndarinnar.
Einn bréfritari sagði: „…þegar vel
er að gáð sést lík framarlega á mynd-
inni. Þetta er ekki eitthvað, sem ég
vil sjá fyrst á morgnana …“
Annar sagði: „…mér fannst myndin
á forsíðu blaðsins í dag ekki við hæfi.
Þar lá maður í blóði sínu eftir spreng-
ingu í Jerúsalem, höfuð hans alblóð-
ugt.“
Í einu bréfanna sagði: „…við …eig-
um ekki orð yfir forsíðumynd Mogga í
dag…“
Í öðru bréfi sagði bréfritari: „Ég
vil koma á framfæri mótmælum við
myndbirtingu ykkar á forsíðu Mbl. í
dag. Hún er í alla staði ósmekkleg og
viðbjóðsleg … Ég á tvö 4 ára gömul
börn og mér finnst það ófært að
svona myndefni liggi fyrir framan þau
er þau koma fram á morgnana … Það
er víst nóg af ofbeldinu í veröldinni
en að skella því svona framan í hvern
sem er, börn sem og fullorðna er í
alla staði óábyrgt og ógeðslegt …
Mér finnst að þið ættuð að sjá sóma
ykkar í að biðja alþjóð afsökunar á
svona óábyrgum fréttaflutningi án
nokkurrar viðvörunar.“
Einn af lesendum blaðsins hringdi
og sagði við blaðamann, að hún hefði
setið við morgunverðarborðið með
barni sínu, sem hafi spurt hvað þetta
væri á myndinni og að sér þætti það
algerlega óafsakanlegt að senda
þessa mynd inn á heimili fólks.
Það er afar mikilvægt fyrir Morg-
unblaðið að fá viðbrögð sem þessi frá
lesendum sínum. Þau eru bezta að-
haldið, sem blaðið getur fengið og af
viðbrögðum lesenda við efni í blaðinu
má mikið læra.
Hver eru rökin fyrir því að birta
svona mynd?
Eitt af meginhlutverkum dagblaðs
er að koma upplýsingum á framfæri
um atburði sem gerast nær eða fjær.
Veruleikinn í þeim efnum er oft mjög
grimmur. Á að fela þann veruleika?
Það er hægt að segja í orðum frá at-
burðum eins og þeim, sem urðu í
Jerúsalem í fyrradag án þess að
gengið sé of nærri fólki en með mynd-
um er hægt að fara yfir strikið og of-
bjóða þanþoli fólks. Augljóst er að
stórum hópi lesenda Morgunblaðsins
hefur þótt farið yfir slík mörk með
birtingu myndarinnar á forsíðu blaðs-
ins í gær.
Á hinn bóginn má líka líta svo á, að
það sé mikilvægt að fólk um allan
heim geri sér skýra grein fyrir þeim
ósköpum, sem ganga á í Mið-Aust-
urlöndum og víðar. Það er hægt að
færa rök fyrir því, að þá fyrst, þegar
heimsbyggðinni verður rækilega mis-
boðið vegna átakanna í Mið-Austur-
löndum, sé einhver von til þess að
hægt verði að ná tökum á þeim. Þá
muni þrýstingur almennings um allan
heim verða svo mikill á stjórnvöld
margra þjóða að þau taki höndum
saman um að stöðva þau linnulausu
manndráp, sem fram fara í átökum
Ísraelsmanna og Palestínumanna. Og
þá fyrst verði hægt að vekja upp þann
þrýsting umheimsins, sem leiði til
þess að deilur verði settar niður, þeg-
ar venjulegt fólk gerir sér grein fyrir
því hvað raunverulega er að gerast.
Að sumu leyti má segja að það hafi
gerzt á Balkanskaganum á síðasta
áratug. Fólk stóð agndofa frammi
fyrir hrikalegum atburðum þar og
ríkisstjórnir í Evrópu og Bandaríkj-
unum fundu að þær urðu að grípa til
aðgerða.
Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem
myndbirtingar í Morgunblaðinu eru
gagnrýndar. Ritstjórn Morgunblaðs-
ins gerir sér skýra grein fyrir því
vegna fenginnar reynslu hvað lesend-
ur blaðsins eru viðkvæmir fyrir
myndum af vettvangi slysa.
Hvað sem líður rökum með og á
móti birtingu umræddrar myndar fer
ekki á milli mála, að viðbrögð les-
enda, sem hér hefur verið greint frá,
eru afar lærdómsrík fyrir blaðið og
þá, sem starfa við útgáfu þess. Þau
ber því að þakka.
SPILAÐ MEÐ HJARTANU
Full ástæða er til að hrósa íslenskakarlalandsliðinu í knattspyrnu fyr-
ir glæstan sigur, 3-0, á Litháen í Kaun-
as í fyrradag. Þetta er stærsti sigur Ís-
lands á útivelli í Evrópukeppni
landsliða frá öndverðu. Sá stærsti í
mótsleik á útivelli var 4-0 gegn Liecht-
enstein í undankeppni HM árið 1997.
Það sem gerir sigurinn enn sætari er
að landslið Litháen hefur sýnt í keppn-
inni hvers það er megnugt með því að
ná jafntefli á útivelli gegn Þjóðverjum
og vinna sigur á Skotum á heimavelli.
Með sigrinum komst Ísland í annað
sæti riðilsins og á raunhæfan mögu-
leika á öðru sæti, sem gefur rétt á um-
spili um sæti í lokakeppninni í Portúgal.
Þó á það erfiða leiki fyrir höndum gegn
Þjóðverjum og Færeyingar eru sýnd
veiði en ekki gefin.
Landsliðsþjálfararnir Ásgeir Sigur-
vinsson og Logi Ólafsson hafa unnið
gott starf og þeim tekist að efla liðs-
heildina, ná upp samheldninni og bar-
áttuviljanum. Það hugarfar hefur ein-
kennt íslenska landsliðið í gegnum
tíðina þegar best hefur tekist til. Leik-
gleðin smitast út í samfélagið og brúnin
lyftist á Íslendingum.
„Ef íslenskt lið ætlar að geta eitthvað
í fótbolta þá verðum við að spila með
hjartanu. Um leið og við gleymum því
þá erum við ekki nógu góðir. Liðsheild-
in hér í kvöld var hreint frábær,“ sagði
Logi eftir leikinn.
Guðni Bergsson spilaði sinn síðasta
leik og gat varla óskað sér betri endi á
knattspyrnuferlinum, fyrst með Bolton
og síðan landsliðinu. Sigurinn var einn-
ig kærkominn Rúnari Kristinssyni, sem
náði þeim merka áfanga að spila sinn
100. landsleik. Þá var ánægjulegt að sjá
nýja fyrirliðann, Eið Smára Guðjohn-
sen, fara fyrir sínum mönnum, leggja
upp tvö mörk og skora eitt. Og menn
þurfa að hafa í huga brýningu fyrirlið-
ans fyrir leikinn gegn Færeyingum 20.
ágúst: „Ég vona samt að menn stökkvi
nú ekki upp í hæstu hæðir eftir þessi úr-
slit. Við verðum að halda okkur á jörð-
inni. Næst bíður okkar erfiður útileikur
á móti Færeyjum.“