Morgunblaðið - 22.09.2003, Blaðsíða 23

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 22. SEPTEMBER 2003 23
góðra gripa, t.d. minnismerki, sem
hann smíðaði og nefndi „Skref til
friðar“ í tilefni af fundi Regans og
Gorbachev í Reykjavík. Sá fundur
var stórt skref til sátta kalda stríðs-
ins og skráist sem heimsviðburður.
Félagsmálum sinnti Björgvin um
áratuga skeið, var mælskur og
áheyrilegur ræðumaður. Að tíunda
störf og smíðisgripi Björgvins væri
efni í stóra bók, vonandi tekur ein-
hver góður skrifari það verk að sér.
Við kveðjum hér í dag höfðingja
smiðjunnar, sælan lífdaga, hans mun
lengi verða minnst. Að norðan send-
um við Edda, börnum, tengdabörn-
um og öðrum aðstandendum okkar
hlýjustu kveðjur.
Andviðri oft æði ströngu
ungur mæta hlaut.
Lokið er nú lífsins göngu
ljúfri á sigur-braut.
Minningin lifir.
Pálmi Jónsson.
Íslenskur málmiðnaður hefur átt
því láni að fagna að hafa átt góða og
farsæla forystumenn. Einn þeirra
var Björgvin Frederiksen. Hann var
í stjórn Meistarafélags járniðnaðar-
manna, þar af formaður 1950 til 1953
og síðan aftur frá 1957 til 1958.
Björgvin var mjög vel að sér í sinni
faggrein og var til dæmis brautryðj-
andi í þróun kælitækninnar hér á
landi. Þar að auki hafði hann mjög
skýra heildarsýn yfir stöðu íslensks
iðnaðar í alþjóðlegu samhengi.
Framganga hans öll og hæfileikinn
til að tjá skoðanir sínar á hnitmiðuðu
og fögru máli réð þó úrslitum um
hversu frábær félagsmála- og bar-
áttumaður hann var. Í þeim efnum
stóð hann í fremstu röð. Oft mátti
heyra saumnál detta þegar Björgvin
kvaddi sér hljóðs og heillaði við-
stadda með orðgnótt sinni og sann-
færingarkrafti.
Gæfa íslensks málmiðnaðar er að
hafa átt slíkan málafylgjumann.
Hann var líka fljótt kosinn til trún-
aðarstarfa utan málmiðnaðarins og
var m.a. forseti Landssambands iðn-
aðarmanna, sem þá var heildarsam-
tök löggiltra iðngreina. Alls staðar
ávann hann sér hylli og traust sem
hann nýtti til að vinna að hugsjón
sinni sem var að efla íslenskan iðnað.
Að leiðarlokum eru Björgvini
Frederiksen færðar þakkir fyrir
ómetanlegt framlag hans til eflingar
íslenskum málmiðnaði. Nafn hans
verður ávallt tengt framfara- og
stórhug í þeirri iðngrein.
Málmur – samtök fyrirtækja í
málm- og skipaiðnaði.
Frumkvöðullinn Björgvin Freder-
iksen er fallinn frá en eftir hefur
hann skilið drjúgt og fjölbreytilegt
æviverk.
Björgvin var brautryðjandi í ís-
lenskum málm- og kælitækniiðnaði,
lærður bæði vestanhafs og austan.
Hann var í forystusveit þeirra sem
stóðu að iðnvæðingu Íslands, sem
eins og flestum er kunnugt var
seinna á ferðinni hér á landi en víðast
annars staðar í hinum vestræna
heimi. Frumkvöðlar í iðnaði á þess-
um tíma þurftu því að glíma við
margs konar heimatilbúinn vanda.
Þeir unnu hratt að uppbyggingu iðn-
aðarins til þess að ná sama iðnaðar-
stigi og önnur lönd en um leið þurftu
þeir að berjast gegn óvinveittu
haftaumhverfi þar sem lög og reglu-
gerðir þvinguðu athafnamenn til að
gera fátt og hugsa smátt. Á þessum
árum voru hagsmunir iðnaðarins
jafnan léttvægir fundnir miðað við
svokallaðar undirstöðuatvinnu-
greinar. Björgvin Frederiksen trúði
því að ný tækni og þekking væri sú
uppspretta auðs og velsældar sem ís-
lenska þjóðin þyrfti að byggja á í
framtíðinni.
Vera má að Björgvin Frederiksen
hafi af þessum sökum verið leiddur
til forustu í iðnaðinum. Meðal annars
var hann um árabil forseti Lands-
sambands iðnaðarmanna, eins for-
vera Samtaka iðnaðarins.
Samtök iðnaðarins eiga Björgvini
margt að þakka. Eitt skal nefnt hér.
Á þingi Landssambands iðnaðar-
manna 1993 var til umfjöllunar stofn-
un Samtaka iðnaðarins og kynnt að
sex verðandi stofnsamtök þeirra,
þ.m.t. Landssamband iðnaðar-
manna, yrðu lögð af og starfsemi
þeirra rynni inn í SI. Eins og vænta
mátti, þegar miklar breytingar eru
fyrirhugaðar, voru uppi mörg sjón-
armið. Á þessum fundi hélt Björgvin,
þá einn elstur félagsmanna, þrótt-
mikla ræðu og hvatti menn til að
sameinast um skýra framtíðarsýn
iðnaðarins. Stofnun heildarsamtaka í
iðnaði væri ekki sprottin af þörf til að
leggja af rótgróin félög heldur til
þess að gera iðnaðinum kleift að
mæta stærstu umbreytingum iðnað-
arins á Íslandi. Með aðild Íslands að
EES og hraðstækkandi markaði
Evrópu þyrfti íslenskur iðnaður að
standa þétt saman. Samtök iðnaðar-
ins væru stofnuð til að nýta betur
tækifæri sem breytt viðskiptaum-
hverfi byði upp á. Það er freistandi
að ætla að þessi ræða Björgvins hafi
valdið töluverðu um þann einhug
sem náðist meðal samtaka og meist-
arafélaga í iðnaði við stofnun nýrra
heildarsamtaka í iðnaði.
Allt fram undir það síðasta sýndi
Björgvin óbilandi áhuga á málefnum
og málflutningi Samtaka iðnaðarins.
Fyrir fáeinum árum sýndi Björgvin
hlýhug sinn í verki er hann gaf Sam-
tökunum forláta grip sem hann hafði
smíðað: borðfánastöng á stalli,
hárnákvæma smíði úr gljáfægðum
kopar.
Fyrir áhuga og mikilvægt framtak
standa Samtök iðnaðarins í þakkar-
skuld við Björgvin Frederiksen.
Fjölskyldu hans og ættingjum send-
um við innilegar samúðarkveðjur.
Vilmundur Jósefsson,
formaður Samtaka iðnaðarins.
Með Björgvin Frederiksen er fall-
inn frá áhrifamikill forustumaður
iðnaðarmanna. Hann var kjörinn for-
seti Landssambands iðnaðarmanna
árið 1952 og tók við því starfi af
Helga H. Eiríkssyni, sem verið hafði
einn af stofnendum Landssambands
iðnaðarmanna árið 1932 og forseti
sambandsins frá upphafi. Það var
vandasamt hlutskipti að taka við
starfi Helga H. Eiríkssonar, sem um
árabil hafði verið öflugasti forustu-
maður iðnaðarmanna, skólastjóri
Iðnskólans í Reykjavík og fyrsti
bankastjóri Iðnaðarbankans.
Björgvin var á þessum tíma for-
maður Meistarafélags járniðnaðar-
manna og virkur þátttakandi í fé-
lagsmálum iðnaðarmanna. Þá hafði
hann stundað framhaldsnám í iðn-
grein sinni í Danmörku og haft kynni
af iðnaðarmálum þar í landi. Hann
var fyrsti Íslendingurinn, sem stund-
aði frystivélanám og nam til hlítar
þau handbrögð, sem tengjast kæli-
tækni. Árið 1937 stofnaði hann vél-
smiðju, sem annaðist smíði og upp-
setningu frystikerfa og var það
brautryðjandastarf hér á landi á
þessu mikilvæga sviði matvælaiðn-
aðar. Hér kom að góðum notum,
hversu mikill völundur hann var, því
að smíða þurfti verkfæri og ýmsa
hluti í frystikerfin.
Starf Björgvins í þróun þessa þýð-
ingarmikla iðnaðar og kennsla nem-
enda í iðninni nægir eitt sér til þess
að framtaks hans og framsýni verður
lengi minnst.
Kynni okkar Björgvins hófust árið
1958, þegar ég var ráðinn fram-
kvæmdastjóri Landssambands iðn-
aðarmanna. Hann var þá borgar-
fulltrúi í Reykjavík og með honum
hafði ég fylgst í því starfi. Þótt sam-
starf okkar í Landssambandi iðnað-
armanna hafi aðeins verið í tvö ár
tókst með okkur vinátta, sem hélst
frá fyrstu kynnum.
Björgvin var öflugur forustumað-
ur iðnaðarmanna og hafði mikinn
metnað fyrir þeirra hönd. „Verkið
lofar meistarann“ voru orð, sem hon-
um voru hugleikin.
Þetta var markmið, sem hann vildi
að góður iðnaðarmaður keppti að og
ekki var á færi annarra að ná en úr-
vals fagmanna.
Það var mjög lærdósríkt að starfa
með Björgvini í Landssambandi iðn-
aðarmanna. Hann bjó yfir mikilli
þekkingu á málefnum iðnaðarins og
átti auðvelt með að gera grein fyrir
þeim í ræðu og riti. Það tók hann
stuttan tíma að setja sig inn í flókin
mál og mynda sér að því búnu skoð-
anir.
Heyra mátti í máli hans þá djúpu
öldu framfarasóknar, sem einkenndi
framvarðarsveit iðnaðarmanna á síð-
ustu öld, þar sem iðnnám og tækni-
menntun skipuðu öndvegið. Iðnskól-
ar höfðu verið stofnaðir og reknir af
iðnaðarmannafélögum og forstöðu
þeirra veittu um tíma hinir mikilhæf-
ustu menn eins og verkfræðingarnir
Jón Þorláksson, Emil Jónsson og
Helgi H. Eiríksson meginhluta
starfsævi sinnar. Það var iðnaðar-
mönnum mikil hvatning að hafa notið
starfa þessara manna í hinum ýmsu
málum iðnaðarins.
Þegar ég lít yfir farinn veg er at-
hyglisvert, hversu Björgvin hafði
mikil áhrif á starfsemi Landssam-
bands iðnaðarmanna, eftir að hann
hætti að gegna trúnaðarstörfum fyr-
ir sambandið. Sýnir það með öðru
traust það, sem til hans var borið af
þeim, sem til forustu völdust í
Landssambandinu og hversu mikils
þeir mátu viðhorf hans og tillögur.
Björgvin var mjög skemmtilegur
maður. Hann var hrókur alls fagn-
aðar í góðra vina hópi og þar sem
hann fór var gaman að vera. Hann
kunni þá list að fara með gamanmál,
þannig að engan meiddi.
Að leiðarlokum minnist ég góðs
vinar og félaga, sem greiddi götu
mína og veitti mér ávallt stuðning í
starfi mínu að málefnum iðnaðarins.
Við Ragnheiður sendum fjöl-
skyldu hans okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Bragi Hannesson.
Í dag kveðjum við Björgvin
Frederiksen vélvirkjameistara og
fyrrverandi forseta Landsambands
iðnaðarmanna.
Mig langar að minnast þessa heið-
ursmanns með nokkrum orðum.
Björgvin nam vélvirkjun við Iðn-
skólann í Reykjavík og lauk sveins-
prófi 1935. Hann fór síðan utan til
Danmerkur og stundaði nám í vél-
fræðiskóla 1935-36. Þar kynntist
hann smíði og uppsetningu frystivéla
og hlaut þar réttindi til að setja upp
slíkar vélar. Fljótlega eftir heim-
komuna stofnaði hann eigið fyrir-
tæki í Reykjavík, vélsmiðju og véla-
sölu sem hann rak til 1962.
Árið 1939 fór hann aftur til Dan-
merkur til að kynna sér byggingu og
rekstur dieselvéla. Meðan hann
dvaldist þar skall heimstyrjöldin á,
sem gerði allar ferðir milli landanna
nær óhugsandi. Björgvin var þó ráð-
inn í að komast sem fyrst heim og
tókst með ótrúlegum dugnaði og
seiglu, ásamt nokkrum öðrum valin-
kunnum Íslendingum, að brjótast
gegnum allar hindranir sem stríðs-
ástandið skapaði, yfir hafið og heim á
„Frekjunni“, litlum bát, sem frægt
varð.
Þrátt fyrir þær hindranir sem
styrjöldin skapaði fór Björgvin enn
til útlanda á stríðsárunum og nú til
Bandaríkjanna til að kynna sér kæli-
tækni og hraðfrystingu matvæla. Sú
ferð varð upphafið að byltingu hér á
landi í frystiiðnaði, en fyrirtæki
Björgvins sérhæfði sig í smíði og
uppsetningu frystivéla og setti upp
fjölda slíkra véla um allt land.
Framlag Björgvins til framþróun-
ar í kælitækni hér á landi verður
seint ofmetið. Hann kom ungur mað-
ur að utan með dýrmæta þekkingu í
þessum iðnaði sem gjörbreytti allri
aðstöðu okkar Íslendinga til að með-
höndla útflutningsverðmæti okkar á
þann hátt sem nútíminn krafðist.
Ljóst er að Björgvin hlaut í vöggu-
gjöf sérstaka leiðtogahæfileika.
Hann var því snemma kosinn til
margháttaðra trúnaðarstarfa. List-
inn er langur en það nægir að nefna
eftirtalið: Formaður Meistarafélags
járniðnaðarmanna, fulltrúi í Iðnráði
og á Iðnþingum, forseti Landssam-
bands iðnaðarmanna 1952-1960, í
skólanefnd Iðnskólans í Reykjavík
1954-1974, í stjórn Iðnaðarmála-
stofnunar Íslands og þar formaður
1967-1971, auk þess sem hann sat í
borgarstjórn Reykjavíkur 1954-’62.
Fyrir störf sín í þágu iðnaðarins
hlaut hann margskonar viðurkenn-
ingar. Hann var kosinn heiðursfélagi
Landssambands iðnaðarmanna 1960
og hlaut m.a. heiðursmerki Iðnaðar-
mannafélagsins í Reykjavík og gull-
merki Félags málmiðnaðarfyrir-
tækja. Björgvin var sæmdur
riddarakrossi Hinnar íslensku fálka-
orðu 1. janúar 1989.
Nú, að leiðarlokum kemur margt í
hugann. Það voru sannkölluð forrétt-
indi á sínum tíma fyrir ungan mann
eins og mig sem var að feta mín
fyrstu skref í félagsmálum að kynn-
ast Björgvin Frederiksen. Bjartsýni
hans, þekking og áhugi á öllu því sem
til framfara horfði á sér fáar hlið-
stæður. Þegar við bættist afburða
ræðumennska og einstök, en um leið
dálítið sérstök frásagnarlist, er ekki
að undra að hann hafi víða verið val-
inn til forustu. Íslenskt atvinnulíf og
þá ekki síst iðnaðurinn stendur í
mikilli þakkarskuld við Björgvin fyr-
ir þá leiðsögn sem hann veitti um
árabil. Persónulega vil ég að lokum
þakka margar ánægjulegar stundir
og alla þá vináttu sem hann sýndi
mér í gegnum árin.
Minningin um góðan dreng og
mikilhæfan foringja mun lengi lifa.
Ég færi börnum hans og öðrum
aðstandendum innilegar samúðar-
kveðjur.
Haraldur Sumarliðason.
Elskulegi drengurinn okkar, bróðir og barna-
barn,
ÁRNI ÁSBERG ALFREÐSSON,
Stuðlabergi 76,
Hafnarfirði,
sem lést sunnudaginn 14. september, verður
jarðsunginn frá Víðistaðakirkju í Hafnarfirði
þriðjudaginn 23. september kl. 15.00.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir, en þeim, sem vilja minnast
hans, er bent á Barnaspítala Hringsins.
Alfreð Ásberg Árnason, Magnea Snorradóttir,
Guðný Ásberg Alfreðsdóttir,
Árni Samúelsson, Guðný Ásberg Björnsdóttir,
Snorri Magnússon, Elísabet Hrefna Jónsdóttir.
Eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
JÓHANNA STEFÁNSDÓTTIR,
Vallargötu 17,
Keflavík,
verður jarðsungin frá Keflavíkurkirkju miðviku-
daginn 24. september kl. 14.00.
Hafsteinn Magnússon,
Guðrún Hildur Hafsteinsdóttir, Torfi Rúnar Kristjánsson,
Magnús Hafsteinsson, Hrefna Kristjánsdóttir,
Hafsteinn Hugi Hafsteinsson, Ástríður Emma Hjörleifsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
JÓNA ÞÓRUNN VIGFÚSDÓTTIR,
frá Stóru-Hvalsá,
síðar búsett á Selfossi,
lést föstudaginn 19. september. Jarðarförin
verður auglýst síðar.
Aðstandendur hinnar látnu.
MORGUNBLAÐIÐ birtir afmælis- og minningargreinar endurgjalds-
laust alla daga vikunnar. Greinunum má skila í tölvupósti (netfangið er
minning@mbl.is - svar er sent sjálfvirkt um leið og grein hefur borist)
eða á disklingi og þarf útprentun þá að fylgja. Nauðsynlegt er að til-
greina símanúmer höfundar og/eða sendanda (vinnusíma og heima-
síma). Tekið er á móti afmælis- og minningargreinum á 1. hæð í húsi
Morgunblaðsins, Kringlunni 1 í Reykjavík, og á skrifstofu Morgun-
blaðsins Kaupvangsstræti 1 á Akureyri. Ekki er tekið við handskrif-
uðum greinum.
Minningargreinum þarf að fylgja formáli með upplýsingum um hvar
og hvenær sá sem fjallað er um er fæddur, hvar og hvenær dáinn, um
foreldra hans, systkini, maka og börn og loks hvaðan útförin verður gerð
og klukkan hvað. Ætlast er til að þetta komi aðeins fram í formálanum,
sem er feitletraður, en ekki í greinunum sjálfum. Um hvern látinn ein-
stakling birtist ein aðalgrein af hæfilegri lengd á útfarardegi, en aðrar
greinar séu um 300 orð eða 1.500 slög (með bilum) en það eru um 50 línur
í blaðinu (17 dálksentimetrar). Tilvitnanir í sálma eða ljóð takmarkast
við eitt til þrjú erindi. Einnig er hægt að senda örstutta kveðju,
HINSTU KVEÐJU, 5–15 línur, og votta virðingu án þess að það sé gert
með langri grein. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en
ekki stuttnefni undir greinunum.
Birting afmælis- og
minningargreina