Vísir - 02.12.1980, Blaðsíða 8

8
Þriöjudagur 2. desember 1980
VISIR

utgefandi: Reykjaprent h.t.
Framkvæmdastjóri: Davlð Guðmundsson.
Ritstjórar:
Olafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson. Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra Irétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Frlða Astvaldsdóttlr, Gylfl Krlstjánsson, lllugi Jökulsson, Kristln Þor-
steinsdóttir. Páll Magnússon. Svelnn Guðjónsson, Sæmundur- Guðvinsson, Þórunn
Gestsdóttlr. Blaðamaður á Akureyri: Glsll Slgurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L.
Pálsson, Sigmundur O. Stelnarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Elln Ell-
.ertsdóttir, Gunnar V. Andrésson, Kristján Ari Einarsson. Útlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson. Magnús Olafsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúli 14, slmi 86611 7 llnur. Auglysingar og skrifstafur: Siðumúla 8,
slmar 86611 og82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2—4, slmi 86611.
Askriftargjald kr. 7.000 á mánuði innanlands og verð i lausasölu 350 krónur eintak-,
ið. Visir er prentaður i Blaðaprenti hf,,Siðumúla 14.
FLOKKSRMSFUNDI
Flokksráöfundur Sjálfstcöismanna var haldinn um helglna. Þar tdkust engar scttlr,
sem ekki var von. Þar var heldur ekki rætt um forystumál, og stdö ekki til. Flokksráös-
fundurinn markar engin timamót, aöeins leikur i biöstööu.
Það kemur engum á óvart, þótt
flokksráðsfundur sjálfstæðis-
manna lýsi yfir andstöðu gagn-
vart ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsen. Það kemur heldur
ekki flatt upp á neinn, þótt orða-
lag á slíkum yfirlýsingum valdi
ágreiningi. Það gat engin búist
við því, að hin stríðandi öfl, sem
myndast hafa i Sjálfstæðis-
flokknum vegna stjórnarmynd-
unarinnar, féilust í faðma á
þessum fundi. Stjórnarsinnar
þurfa lengri tíma til að viður-
kenna mistök sín, og stjórnar-
andstæðingar innan Sjálfstæðis-
flokksins hafa ekki fengið ráð-
rúm til að græða sár sín.
Ríkisstjórnin hefur því miður
litið aðhafst sjálfstæðisfólki að
skapi. Efnahagsráðstafanir hafa
engar orðið skattbyrði eykst at-
vinnurekstur á undir högg að
sækja og völd Alþýðubandalags-
ins eru meiri en hver góður sjálf-
stæðismaður getur sætt sig við.
Ef sættir eiga að takast meðan
núverandi ríkisstjórn situr, þarf
flokkurinn sjálfur að eiga aðild
að sfjórnarsamstarf i, og þá þarf
að endurmeta verkaskiptingu og
stefnumótun rikisstjórnarinnar.
Sjálfstæðisráðherrarnir og
stuðningsmenn þeirra eru ekki
svo bláeygir að loka augunum
fyrirþeim pólitíska veruleika, að«,
allur hinn stóri Sjálfstæðis-
flokkur getur ekki gleypt í einu
lagi þá stjórnarstef nu, sem nú er
ríkjandi og sætt sig við aukahlut-
verk í þeim efnum.
Minnihluti f lokksráðstef n-
unnar vildi hlífa ríkisstjórninni í
nafni sáttargerðar. Það er
barnaleg afstaða. Stærsti f lokkur
þjóðarinnar getur ekki dregið sig
út úr pólitík og verið meiningar-
la^us um ríkisstjórn af umhyggju
fýrir sálarheill nokkurra
mjanna. Ef núverandi ríkisstjórn
stjarfar í andstöðu við hugsjónir
og meginstef nu Sjálfstæðis-
flokksins, þá á flokkurinn að
álykta um það, hvað sem liður
framtiðarvonum um sættir og
samstarf innan flokksins.
Sá slítur sundur friðinn, sem í
upphafi rýfur griðin.
Sú tíð er liðin, að menn séu
teymdir í bandi til atkvæða-
greiðslu af klíkum eða flokks-
eigendaf élagi. I Sjálfstæðis-
flokknum svellur mönnum móð-
ur, og þeir láta skoðanir sínar
ráða en ekki foringjatryggð.
Enginn vafi er á því, að þær at-
kvæðatölur sem fram komu
varðandi afgreiðslu stjórnmála-
ályktunar þar sem aðeins fjórð-
ungur fundarmanna vildi draga
ur gagnrýni á ríkisstjórnina,
segir sina sögu um afstöðu sjálf-
stæðismanna yfirleitt. Þær eru
ekki próf kosningar um styrk
Geirs eða Gunnars. Þær eru
aftur á móti ótvíræð vísbending
til sjálfstæðisráðherranna um,
að stjórnarþátttaka þeirra njóti
takmarkaðs fylgis hjá kjósend-
um Sjálfstæðisflokksins.
Hitt er annað, að sú stjórn-
málaályktun sem fundurinn
sendi frá sér, markar engin
tímamót.
Þar er að finna sömu góðu
klisjurnar og áður, áferöarfal-
legar en innihaldslitlar, háleitar
en hetðbundnar. Ríkisstjórnin er
gagnrýnd fyrir aðgerðarleysi í
efnahagsmálum án þess þó að
bent sé á leið út úr ógöngunum.
Ef til vill er f undur sjálfstæðis-
manna ef tirtektarverðastur
fyrir það, að framtíð f lokksins er
enn í biðstöðu varðandi forystu
hans. Enn er beðið átekta. Enn
hafa engar dyr verið opnaðar.
Enn eru menn of uppteknir af
vopnaburði, hver gegn öðrum til
að uppgötva, að þeir sjálfir eru
leiksoppar örlaga og atburða-
rásar.
I lok ályktunarinnar standa
þessi réttmætu orð: Ráðstefnan
harmar hið tímabundna ástand í
innanf lokksmálum Sjálfstæðis-
flokksins. Þjóðarheill krefst
þess, að endir verði bundinn á þá
sundrungu."
Það er táknrænt um öngþveit-
ið, að þeir sem töldu sig vera |
sáttamenn á fundinum, greiddu
atkvæði gegn þessum ályktunar-
orðum.
Haustslldveiöin inni á fjörö-
um austanlands hefir veriö á
allra vitoröi aö undanförnu. Þaö
er sumargotssildin okkar sem
hefir fært sig noröur meö fjörö-
unum og gæti allt eins haft þar
vetursetu næstu árin. En þaö er
nýtt fyrir mörgum aö sjá sild-
veiðiflota aö veiöum inni i
fjaröarbotnum. Fjölmiölar hafa
upplýst landslýðinn um svo
margt af þvf sem skeö hefir á
þessu hausti, aö ekki er ástæöa
til aö bæta þar um. Vist er aö
sildin hleypir ólgu i blóö þeirra
sem nálægt koma og veröur
fróölegt aö fylgjast meö hvaöa
áhrif þessi haustvertiö
hefir, — á allan undirbiining aö
þeirri næstu.
Fyrir eitt hundrað ár-
um
SU var og tiöin aö haustsildin
var nokkurnvegin árviss I fjörö-
unum hér eystra. Norömenn
hófu veiöarnar á Seyöisfiröi 1867
meö lagnetum en siöan I vax-
andi mæli þar og á suöurfjörö-
unum, meö landnót. Um þetta
er viöa fróöleik aö finna, svo
sem 1 Sildarsögu Islands eftir
Matthias Þóröarson. Norsk
kona, KARI SHETELIG HOV-
LAND, er ættingi eins þess
norska Utgeröarmanns, er hvaö
mestu umsvif haföi hér á landi.
Frúin hefir margsinnis komiö til
Islands, aflaö sér upplýsinga
um veiöiskap Norömanna og
feröast á söguslóöir. Ot eru
komin tvö rit hennar, „FIRMA
J.E. LEMKUHLS IS-
LANDS — FORRETNING”
1978 og „NORSKE SEIL-
SKUTER PÁ ISLANDSFISKE”
1980. Hvemig var svo lifiö hér á
fjöröunum fyrir eitt hundraö
árum — 1880? Um þaö hefir frú
L
Hovland mikiö meira aö segja
en hægt er aö hafa eftir I stuttri
blaðagrein.
„Allt sem sagt var um haust-
sfldina viölsland benti til.aö þar
væri um mikiö magn aö ræöa
sem engum kæmi aö gagni”
1880' Jóma iún'riu]
vantar salt” - 1980 ;
skrifar hún, „Hver vill ekki
vera meö og afla sins hlutar”?
Júekkistóö á þvi. Hún telur upp
fjölda útgerðarmanna og skipa,
m.a. ætluöu 41 skip frá Hauga-
sundi. en alls ætluöu 75 norskar
skútur meö 28 nótalögum og 578
mönnum til veiöa viö Island.
Þar með var Torvald Imsland
meö fjölskyldu, sem selt haföi
eignir allar i Noregi til aö flytj-
ast á Seyöisfjörö frá Stafangri.
Sorgmæddur kvaddi tengda-
faöir Torvalds dóttur sfna og
sagöi: ,,Veslings Kristin, sem
þarft aö feröast svona langt til
hins hrjóstuga og kalda ts-
lands”.
Mögur millisild
Skipin leggja úr heimahöfn I
maí og þann 17. kemur þaö
fyrsta til Seyöisfjaröar, sföan
hvert af ööru en flest til Seyöis-
fjaröar og Eskifjaröar en á öll-
um fjöröunum eiga Norömenn
hús og aöstööu i landi. Flest
Haugasundaskipin fara til
Eskifjaröar og þar liggja 15 skip,
þegar sumarsildveiöin hefst.
Fyrsta sildin er send til Noregs I
júlfbyrjun, — mögur millisild.
Þeirsem skrifa heim láta vel af
fólkinu á f jöröunum en eru ekki
yfir sig hrifnir af landslaginu.
En þaö aflaöist sæmilega, sér-
staklega á Eskifiröi og Reyöar-
firöi, samtals þar 10 þúsund
tunnur um miöjan ágúst. Þetta
var lfka betri sild. I byrjun
september kemur mikil sildar-
ganga inn Seyðisfjörö. Eitt
nótalagiö veiddi á einni viku um
9.500 tunnur, — þaö er saltaö
dag hvern.svo Wathne og fleiri
vantar tunnur, salt.matvæli og
peninga til að greiöa vinnulaun.
Nielsen hefur 5 Islendinga i
vinnu, daglaun eru 3 krónur og
fæði. Griðarleg laun, segir sá
sami Nielsen.
Hvaðan kom stór-
sildin?
En stóra feita haustsildin kom
fyrstinnáEyjafjörð þetta haust
sem oftar, eða um 10. septem-
ber. Nielsen á Seyöisfiröi er að
veröa órólegur I lok september.
Hannsiturvið bréfaskriftirhinn
30. Aöur en þeim er lokiö fær
hann fréttir um, aö einn nóta-
bassinn hafi kastað. Hann lofar
Guö og telur horfur á að þeirra
timi sé kominn. Sú varö á
raunin. Allt haustiö var mok-
veiöi á fjöröunum, — sjálfsagt
ekki minna um að vera en
nú, — 100 árum siöar. Dugleg
sildarstúlka gat þá haft 10
krónur eftir daginn, — eflaust
langan dag. Sfldin var upp á þaö
besta, stórog feit 33-35 cm löng.
Veiðunum lauk seint i nóvember
og sfðustu skipin komu heim til
Noregs 9. desember. Frú Hov-
land telur, aö þetta ár hafi
heildarafli Norðmanna hér viö
land numiö 115 þúsund tunnum,
þar af 70 þilsund á Seyöisfirði og
25 þilsund á Eskifiröi. (Matthfas
Þórðarson gefur upp nokkuö
aörar tölur).
1 minu ungdæmi heyröi ég oft
gamla menn tala um sildarárin
fyrir aldamót. „Þegar haust-
sildin kom. þá var það alltaf
stórsild”, sögöu þeir. En hvaöan
kom þessi stórsfld? Stæröin, 33-
35 cm gæti raunar bæöi átt viö
hina ísl. sildarstofna og norsk-
islenska sildarstofninn, sem
einmitt á þessum árum hvarf
frá venjulegum gönguslóöum
viö vesturströnd Noregs. Hver
veit?
Jóhann Clausen.