Morgunblaðið - 05.03.2004, Blaðsíða 16

ERLENT
16 FÖSTUDAGUR 5. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FULLTRÚUM í framkvæmdaráði
Íraks, sem skipað er fulltrúum
helstu trúarhópa og þjóðarbrota,
tókst loks á mánudag að ná sam-
komulagi um bráðabirgðastjórnar-
skrá sem mun verða í gildi a.m.k.
til ársloka 2005. Fyrirhugað er að
allir 25 liðsmenn ráðsins undirriti
skjalið í Bagdad í dag og ríkti í gær
ótti við að hermdarverkamenn
myndu enn minna á sig í tilefni af
því.
Kveðið er á um tvö opinber
tungumál í væntanlegu sam-
bandsríki, arabísku og kúrdísku og
mannréttindaákvæði er alls 13 af
60 greinum í skjalinu. Írakar eiga
að njóta tjáningarfrelsis og reglur
réttarríkisins verða lögfestar.
„Næstu 100 árin munu menn
minnast þessa dags sem eins hins
mikilvægasta í sögu Íraks,“ sagði
einn af ráðsmönnum, Samir Sha-
ker Mahmoud. „Í annálum sögunn-
ar verður hans minnst sem þátta-
skila í samskiptum ríkis og
borgara í landinu og á svæðinu
öllu.“
Væntanlegt þing, sem kjósa á
fyrir 1. febrúar 2005, mun velja
forseta og tvo varaforseta, einnig
forsætisráðherra sem mun annast
daglega stjórnsýslu. Forsetinn
mun þó fá æðsta vald yfir land-
vörnum og hann fær neitunarvald
gagnvart lögum þingsins. Hann
verður að ráðfæra sig við varafor-
setana tvo áður en hann tekur
ákvarðanir.
„Enginn verður einráður“
„Enginn verður einráður. Eftir
allt sem við höfum gengið í gegnum
hræðumst við slíkt,“ sagði Enti-
fadh Qanbar, talsmaður eins af
ráðsmönnunum, Ahmads Chalabi.
Lýðræðislega kjörið þing mun
semja tillögu að varanlegri stjórn-
arskrá og er gert ráð fyrir að kosið
verði um hana seint á árinu 2005.
Einn af virtustu liðsmönnum fram-
kvæmdaráðsins, Adnan Pachachi,
sagðist viss um að grundvallarat-
riði bráðabirgðastjórnarskrárinn-
ar yrðu einnig lögfest í endanlegri
skrá. Ekki er kveðið á um hvers
konar ríkisstjórn taki við af Banda-
ríkjamönnum 30. júní nk. en það
verður að sögn Pachachis gert með
sérstökum viðauka við bráða-
birgðaskjalið. Bandarískir her-
menn verða áfram í landinu eftri
30. júní en fækkað verður í liðinu.
Hart deilt um íslam og sharia
Erfiðast reyndist að leysa deil-
urnar um stöðu íslams en heittrú-
aðir sjítar og bókstafstrúarmenn
vildu að lög íslams, sharia, yrðu
meginundirstaða stjórnarskrár-
innar. Sjítar er um 60% íbúa lands-
ins og meirihluti þeirra fylgir bók-
stafstrúuðum klerkum að málum.
Hvorki Bandaríkjamenn né ver-
aldlega sinnaðir fulltrúar í ráðinu
um stöðu Kúrda og heldur ekki um
landamörk svæðis þeirra. Málinu
var vísað til umfjöllunar á vænt-
anlegu, lýðræðislega kjörnu þingi
2005.
Konum tryggð 25% þingsæta
Konur hafa ekki notið réttinda á
við karla í Írak fremur en í öðrum
arabaríkjum, reyndar voru form-
leg réttindi þeirra meiri í Írak und-
ir Saddam-stjórninni en víðast
annars staðar í arabaheiminum.
Sharia-lög myndu skerða mjög
réttindi kvenna en þau tímamót
náðust í bráðabirgðastjórnar-
skránni að konum verða tryggð
minnst 25% af þingsætum. Verða
þær því öflugri á þingi en í nokkru
öðru arabaríki og reyndar eru
ákvæði af þessu tagi ekki í lögum í
grónum lýðræðisríkjum. Hlutur
kvenna á Bandaríkjaþingi er t.d.
langt undir 25%. Samtök íraskra
kvenna vildu hins vegar að hlut-
fallið yrði 40% en það náðist ekki
fram.
gátu sætt sig við að sharia yrði
sjálfur grundvöllurinn. Var fundin
sú málamiðlun að engin lög mega
ganga gegn íslam sem verður „ein
af undirstöðum“ lagasetningar í
landinu.
Írak verður sem fyrr segir sam-
bandsríki í líkingu við Kanada eða
Brasilíu. En hvorki Kúrdar sem
eru um fimmtungur þjóðarinnar,
né Túrkmenar, sem eru mun færri,
eru sáttir við málamiðlunina.
Kúrdar byggja aðallega nyrstu
héruð landsins og hafa notið þar
sjálfstæðis í reynd síðustu 13 árin.
Þeir eru flestir súnní-múslímar en
á hinn bóginn ekki arabar og marg-
ir þeirra tala ekki einu sinni málið.
Sumir þeirra vilja fá sjálfstæði en
helstu leiðtogarnir hafa þó fallist á
þau rök Bandaríkjamanna að halda
verði Írak saman og sjálfstætt ríki
íraskra Kúrda yrði of veikt. Hyggj-
ast þeir sætta sig við að Kúrdar fái
verulegt sjálfræði í eigin málum í
írösku sambandslýðveldi.
Ekki tókst að leysa þessar deilur
Stjórnarskrá Íraka sögð
vera tímamótaverk
Reuters
Nokkrir liðsmenn framkvæmdaráðsins í Bagdad skýra frá samkomulaginu um bráðabirgðastjórnarskrá.
Bagdad, Sulaimaniyah. AP.
Lög íslams aðeins ein af undirstöðunum og konur verða öflugar á þingi
PÓLSK nunna komst nýverið í kast við lög-
in eftir að hún settist drukkin undir stýri á
dráttarvél einni og ók henni á kyrrstæða
bifreið fyrir utan nunnuklaustur Benedikt-
ínareglunnar, sem hún tilheyrir.
Talsmaður lögreglunnar í Krzeszow í
suðausturhluta Póllands, Dariusz Waluch,
sagði nunnuna hafa verið svo drukkna að
„hún var ekki einu sinni fær um að blása í
áfengismæli“.
Waluch sagði að beðið væri niðurstaðna
á rannsókn á áfengismagninu í blóði nunn-
unnar, sem er hálffimmtug, en í kjölfarið
mætti vænta þess að hún yrði ákærð. Sagði
hann líklegt að hún missti ökuleyfið sökum
brotsins.
Vírus í stað
vírusvarnar
ÞÚSUNDIR breskra viðskiptavina fengu
nýverið óvæntan „glaðning“ frá finnska
tölvufyrirtækinu F-Secure, sem sérhæfir sig
í netþjónustu og vírusvörnum. Um var að
ræða tölvupóst sem sýktur var af tölvuvírus.
Litlum sögum fer af ánægju viðskiptavin-
anna með þjónustuna.
Talsmenn F-Secure segja að um mannleg
mistök hafi verið að ræða.
Þótti of heppinn
LÖGMAÐUR í Los Angeles hefur stefnt
fyrirtækjasamsteypunni MGM Mirage, sem
rekur fjölmörg spilavíti í Las Vegas, en
hann segir að hann fái ekki lengur aðgang
að spilavítum MGM sökum þess hversu
heppinn hann er í spilum.
Ernest Franseschi yngri segir að full-
trúar MGM hafi tekið af honum ljósmyndir,
án þess að hann vissi af því, þar sem hann
sat og spilaði 21 í New York, New York-
spilavítinu í Las Vegas. Hann heldur því
fram að MGM hafi síðan dreift myndum af
honum til annarra spilavíta í borginni í
kjölfar þess að hann stóð upp frá spilaborð-
inu með vinning upp á mörg þúsund doll-
ara. Máli sínu til stuðnings bendir hann á
að þegar hann kom aftur um klukkustund
síðar að borðinu í New York, New York
hafi fulltrúar spilavítisins fylgt honum til
dyra og sagt honum að láta aldrei sjá sig
þar aftur, að hann væri kominn í ævilangt
bann í spilavítum MGM. Sama dag hafi
hann verið rekinn á dyr í þremur öðrum
spilavítum, fáeinum mínútum eftir að hann
settist við spilaborðið.
Sendi keppinautn-
um fingurgóm
FIMMTÍU og fjögurra ára gamall Japani
var nýverið handtekinn fyrir að senda kjúku
af litla fingri hægri handar sinnar til kær-
asta ungrar stúlku sem maðurinn ann hug-
ástum. Lögreglan handtók manninn, Yutaka
Miyahama, á grundvelli þess að hann hefði
haft uppi „ógnandi“ framferði. Miyahama
krafðist þess í bréfi sem fylgdi kjúkunni að
pilturinn hætti að vera með stúlkunni.
ÞETTA GERÐIST LÍKA
Drukkin nunna
undir stýri
Reuters
MÖNNUM getur leiðst í endalausum
flugferðum – jafnvel þó að þeir séu á
fullu í framboði til embættis forseta
Bandaríkjanna. John Kerry, væntan-
legur frambjóðandi demókrata, hef-
ur fundið leið til að stytta sér stundir í
flugvél sinni, sem hann þeytist með
um öll Bandaríkin, en hann notar
gangveg flugvélarbúksins sem keilu-
braut. Og svo bregður hann sér í
keilu – vopnaður appelsínu.
Framboðskeila
YVON Neptune, forsætisráðherra á Haítí, lýsti
í gær yfir neyðarástandi í landinu, en uppreisn-
armenn sem hröktu Jean-Bertrand Aristide
forseta úr landi féllust á að leggja niður vopn í
kjölfar mannskæðra átaka.
Að minnsta kosti þrír féllu á miðvikudaginn í
miðborg Port-au-Prince, höfuðborgar Haítí,
þegar lögregla reyndi að stilla til friðar í La
Saline, fátækrahverfi sem er eitt helsta vígi
gengja sem voru hliðholl forsetanum.
Bandarískir og franskir hermenn fóru síðan
um götur borgarinnar á brynvörðum bílum til
að stemma stigu við frekari manndrápum, grip-
deildum og íkveikjum eins og fylgdu í kjölfar
þess að Aristide flýði til Afríku á sunnudaginn.
Leiðtogi uppreisnarmanna, Guy Philippe, lét
undan þrýstingi og féllst á að afvopna menn
sína eftir að hafa átt fund með yfirmanni
bandarísku og frönsku hermannanna, banda-
ríska landgönguliðsofurstanum Mark Gurg-
anus. Kvaðst Philippe hafa fengið loforð fyrir
því, að öryggi yrði tryggt í landinu.
Á þriðjudaginn hafði Philippe neitað að
leggja niður vopn fyrr en öll gengi, sem fylgt
höfðu Aristide að málum, hefðu verið afvopnuð.
Ennfremur höfðu uppreisnarmennirnir hótað
að handtaka Neptune, sem var náinn stuðnings-
maður forsetans, og situr nú tímabundið áfram
í embætti uns mynduð hefur verið ný stjórn
samkvæmt alþjóðlegu friðarsamkomulagi.
Bandarískir landgönguliðar hafa gætt Nept-
unes síðan uppreisnarmennirnir hótuðu að
handtaka hann.
Reuters
Haítímanni sem grunaður er um að hafa framið fjöldamorð á vegum Lavalas-flokks Aristides, fyrrverandi forseta, haldið föngnum í bíl í Petit
Goave, skammt suður af Port-au-Prince. Hann var síðar grýttur og brenndur lifandi. Erlent friðargæzlulið reynir nú að hindra frekari manndráp.
Neyðarástandi lýst yfir á Haítí
Port-au-Prince. AFP.