Vísir - 16.05.1981, Blaðsíða 9

Láiigardagur 16. mai 1981
VÍSIR
r,
ritstjórnar
pistill
Eílert B. Schram
jritstjóri skrilar
Nú hefur veriö ákveöiö aö
þingi veröi slitiö 23. mai næst-
komandi, þrátt fyrir langa lista
yfir óafgreidd frumvörp og til-
lögur. Hver skyldi nú vera
ástæöan fyrir þessum mikla
flýti? Jú, þingforsetar eru á leið
til Sovétrikjanna i kurteisis-
heimsókn, og þegar slikar lysti-
reisur eru annarsvegar, verður
auövitaö að slita hinu háa Al-
þingi og skilja málin eftir óaf-
greidd. Ekki má móðga Kreml-
verja.
Lotið fyrir valdníðslu
Sú hugmynd var sett fram i
þessum pistli fyrir nokkru
siöan, aö islensk stjórnvöld ættu
aö sýna Sovétmönnum hug sinn
varöandi mannréttindabaráttu
Kortsnojs, með þvi aö tilkynna
sendiherra Sovétrikjanna, aö
héöan færi enginn þingmaöur,
ekki einn einasti viröulegur for-
seti úr deildum Alþingis, nema
borist hefði jákvætt svar við
beiöni skákmannsins varöandi
fjölskyldu hans.
Það hefði veriö veröugt svar
og afdráttarlaus skilaboö frá Is-
lensku þjóöinni um hug hennar
til þess niöingsskapar sem
sovétstjórnin sýnir Kortsnoj.
En þaö er greinilegt aö hæst-
virtir forsetar Alþingis leggja
meira upp úr skálaveislum á
Volgubökkum heldur en
virðingu fyrir mannréttinda-
baráttu.
Þeir sýnast jafnvel trúa þvi,
aðdindlarMoskvuvaldsins, sem
fá það hlutverk aö brosa framan
I Islendingana, veröi þeim auö-
sveipir og samþykkir þegar
Kortsnoj máliö berst I tal.
Halda þeir virkilega að
Kremlbúar lyppist niöur þegar
bóndinn frá Seglbúöum byrstir
sig i þakkarræöunum? Ekki
hefur sá góöi maöur, hæverskur
og hógvær eins og hann er, haft
á sér snið vlgamannsins.
Nei, nú skal þingið sent heim,
þvi forsetarnir veröa aö sýna
Moskvuvaldinu kurteisi. Menn
lúta valdinu og valdniöslunni af
diplomatiskri undirgefni, hafa
sjaldnast reisn eöa þor til aö
standa upp og bjóöa þvi byrg-
inn. Þaö er lágkúran I lifinu —
ástæöan fyrir þvi, aö ein-
staklingsréttur og lýöræöislegar
leikreglur eru fótum troönar um
allan heim.
Harðar deilur
Virkjanafrumvarp Hjörleifs
Guttormssonar hefur valdið
miklu fjaörafoki i vikunni.
Stjórnarandstaöan hefur deilt
hart á ráöherra fyrir innihalds-
litið frumvarp og einstakir
þingmenn hafa haft i hótunum
um vantrauststillögur á
iönaöarráðherra. f sjónvarps-
fréttum á miðvikudaginn rök-
studdi Sverrir Hermannsson þá
hugmynd á þann veg, að fá
þyrfti fram, hvort tillögur
ráðherrans nytu stuðnings ann-
arra og þá hverra. Spjótinu er
sem sagt beint að Hjörlelfi, til
aö kanna hverjir aðrir kunni að
liggja i valnum.
Þetta er ekki út i bláinn.
Vitað er að haröar deilur hafa
verið uppi innan rikisstjórnar-
innar og stjórnarliðsins um
frumvarpiö og einstök ákvæði
þess. Fullyrt er aö Pálmi Jóns-
Spjótalög
í allar áttir
son hafi mjög ákveðiö lagt til að
kveöið yröi á um það i frum-
varpinu að Blönduvirkjun veröi
virkjuö fyrst. Þaö hefur Hjör-
leifur ekki getaö fallist á vegna
áhuga sins á Fljótsdalsvirkjun.
Pólitiskt lif hans i Austfjarða-
kjördæmi liggur viö. Niður-
staöan varö þvi sú, aö rööun var
ekki ákveöin milli þessara
tveggja valkosta.
Hyggur á hefndir
Hinsvegar hefur Sultartanga
veriöýtt til hliðar. Sú fyrirætlan
er ekki allskostar að skapi Egg-
erts Haukdals, sem hefur hótaö
aö leggjast alfariö gegn rikis-
stjórninni, ef Sultartangi vérður
ekki fyrstur fyrir valinu. Eggert
hefur nú þegar boöaö
breytingartillögur viö frum-
varpiö og hyggur á hefndir.
Þá hefur ágreiningur varö-
andi afstööu til orkukaupenda
og stóriöju kraumaö undir. Sagt
er aö Hjörleifur hafi lengi ljáö
máls á þvi aö stóriöja veröi reist
i Reyöarfiröi og svokölluð orku-
sölunefnd haföi gert ráö fyrir
þeim möguleika I greinargerð
sinni meö frumvarpinu. Þær
hugmyndir voru hinsvegar kaf-
færöar i þingflokki Alþýöu-
bandalagsins, þar sem ekkert
kemst aö, annaö en „islensk at-
vinnustefna, virk islensk yfir-
ráö, smá i sniöum og viöráöan-
leg”, eins og segir i greinargerö
með frumvarpinu.
Stórum bita kyngt
En spjótunum er einnig beint
aö framsóknarmönnum. Þrir
þingmenn úr þeirra hópi hafa
lýst yfir stuðningi meö frum-
varpinu, en athygli hefur vakið
að Timinn hefur ennþá látið
undir höfuö leggjast aö gera
frumvarpiö aö sinu og forysta
Framsóknarflokksins hefur
fram aö þessu lýst öörum
skoðunum en þeim sem fram
koma I frumvarpi ráöherrans.
Er þá átt viö röðun virkjana og
afstöðuna til stóriöjunnar.
Ef þaö er rétt, sem fram kem-
ur i málflutningi iðnaöar-
ráöherra, aö frumvarp hans
marki framtiöarstefnu i orku-
málum til næstu 10-15 ára, þá
eru framsóknarmenn jafnt sem
sjálfstæöismennirnir I rikis-
stjórn aö kyngja stórum bita.
Þá eru þeir aö lýsa yfir stuðn-
ingi viö stefnu Alþýöubanda-
lagsins i máli, sem aö allra mati
er stærsta hagsmunamál
þjóðarinnar um næstu framtiö.
1 sliku máli geta ráðherrar og
stjórnmálamenn sem þykjast
hafa skoöanir og hugsjónir til aö
berjast fyrir, ekki kært sig
kollótta og svaraö þvi til, aö
annaö náist ekki fram i rikis-
stjórn.
Þá verður brosið
gleiðast
Þá hegöan hafa sumir
ráöherranna hinsvegar tamiö
sér i alltof mörgum málum.
Þeir hafa kyngt þvi aö Alþýöu-
bandalagiö hafi neitunarvald 1
varnarmálum og sama virðist
upp á teningnum i verðlagsmál-
um. Tómas Arnason fer létt meö
þáö i hvert skipti sem hann
kemur fram opinberlega, aö
lýsa þvi yfir aö hann sé fylgj-
andi frjálslegri verölagslöggjöf.
En bros hans verður hvað
gleiöast, þegar hann bætir þvi
jafnframt viö aö um þaö sé ekki
samstaöa i rikisstjórn. Og svo
heldur hann áfram ab telja
niöur.
Nú skal það ekki fordæmt af
óbilgirni þegar viöleitni er höfð i
frammi til að halda niöri verð-
hækkunum. Ljóst er aö viönám
gegn verðbólgu ber litinn
árangur ef verðlag hækkar
skefjalaust upp úr öllu valdi.
Allir aöilar i þjóðfélaginu,
vinnuveitendur jafnt sem aörir
veröa aö taka á sig byröar, og
fórna nokkru til i stuttan tima til
að árangurs sé aö vænta, þegar
til léngri tima er litið. Þetta
verða menn að skilja.
Dómgreindin borin
ofurliði
Stjórnarandstaða sem ham-
ast gegn skynsamlegum og
óhjákvæmilegum ráðstöfun-
um, þvert gegn þvi sem hún
sjálf mundi beita sér fyrir, fær
ekki hijómgrunn. óábyrg og
ósvifin andstaöa af þvi taginu er
bæöi blind og sjónlaus gagnvart
almenningsáliti og heilbrigöri
hugsun
Hér er ekki verib aö halda þvi
fram aö núverandi stjórnarand-
staöa sé þessu markinu brennd,
en aöstæöur I islenskum stjórn-
málum er óvanalegar um þess-
ar mundir, og öllum ljóst, aö i
vopnaskaki umræðunnar eru
menn aö hefna persónulegra
harma sinna. Slikur tilfinninga-
hiti getur leitt menn á villigötur
og boriö dómgreind hinna bestu
ofurliöi
Þetta á reyndar viö, hvort
sem talað er um stjórnarsinna
eða stjórnarandstæöinga og
ekki er þvi aö neita, að þess hafi
gætt i umræöum um nýjustu
verðstöðvunarlög rikisstjórnar-
innar.
Þau eru ýmist dæmd af hörku
eða lofuð af mærö. Sannleiks-
gildiö liggur sennilega ein-
hversstaðar mitt þar á milii.
íslendingar hafa séö þaö svart-
ara I verölagsmálum, svo
„örgustu verðlagshöft” og tal
um „lögregluriki” eru ýktar
lýsingar.
Yfirlýsingar um aö lögin
stefni i frjálsræðisátt eru jafn-
fráleitar og ekki til annars en aö
brosa aö þeim.
Verðstöövun getur veriö rétt-
lætanleg i stuttan tima, en
varanleg stöövun er ófram-
kvæmanleg, einfaldlega af þvi,
að atvinnurekstur getur ekki
borið sig ár eftir ár, ef ekki fæst
leyfi til þess aö selja fram-
leiðsluna eöa veita þjónustuna
þannig aö kostnaöur fáist
greiddur.
Það getur ekki staöist til
lengdar aö setja tilbúin þök á
verölag langt fram i tlmann og
righalda sig i þau, hvaö sem
liður stööu atvinnurekstursins
og kostnaöarhækkunum.
Órafjarlægð frá raun-
veruleikanum
Þaö hefur reyndar sannast að
slik einstefna dugar skammt.
Niðurtalningaráform gufuöu
upp á siöasta ári af þessum sök-
um, og sá neytandi finnst ekki á
Islandi, sem veröur var viö
verðstöövun i innkaupum sin-
um, þaö sem af er þessu ári.
Hagstofan hefur sent frá sér
útreikning á nýrri framfærslu-
visitölu. Okkur er sagt aö hún
hafi hækkað um 8.1% frá ára-
mótum.
Ekki er viö Hagstofuna aö
sakast þótt hún fái þessa út-
komu. Hún hefur vísitölugrund-
völlinn til aö fara eftir. Ósköp er
ég þó hræddur um aö sú mæli-
stika sé i órafjarlægð frá þeim
útgjöldum sem venjuleg fjöl-
skylda býr viö. Er þá ekki
minnst á niöurgreiöslur á land-
búnaöarvörum, sem endast á
meöan á útreikningnum
stendur, og blessaö bensiniö
sem biöur bak viö næsta horn
meö sina hækkun.
Ellert B. Schram