Vísir - 12.08.1981, Blaðsíða 8

8
Miðvikudagur 12. ágúst 1981

Útgefandi: Reykjaprent h.f.
Ritstjdri: Ellert B. Schram.
Fréttastjóri: Sæmundur Guðvinsson. Aðstoðarfréttastjóri: Kjartan Stetansson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammen-
drup, Árni Sigfússon, Friða Ástvaldsdóttir, Herbert Guðmundsson, Jóhanna
Birgisdóttir, Jóhanna Sigþórsdóttir, Kristin Þorsteinsdóttir, Magdalena.
Schram, Sigurjón Valdimarsson, Sveinn Guðjónsson, Þórunn Gestsdóttir.•
Blaöamaðurá Akureyri: Gísli Sigurgeirsson. iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sig-
mundur 0. Steinarsson. Ljósmyndir: Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V. Andrés-
son. utlitsteiknun: Magnús Olafsson, Þröstur Haraldsson, Safnvörður: Eirikur
Jónsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14, sími 86611, 7 linur.
Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8, simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Áskriftargjald kr. 80 á mánuði innanlands og verð i lausasölu
5 krónur eintakið.
Visir er prentaður i Blaðaprenti, Siðumúla 14.
Svo iengi sem elstu menn muna
hafa þær kjarakröfur hljómað í
eyrum, að bæta þyrfti kjör hinna
lægst launuðu. Þar er sama hver
átt hef ur i hlut, virðulegir stjórn-
málaf oringjar ellegar hátt-
stemmdir verkalýðsforingjar.
Allir hafa hrópað í kór að
smánarlaun þyrfti að afnema, að
minnka þyrfti bilið milli þeirra
hæstu og lægstu, og að
verðbólgan væri helsti óvinur
láglaunafólksins.
Allt hef ur þetta hljómað vel og
manngæskulega, og launafólkið
sjálft hefur beðið þolinmótt og
þrautseigt af einstöku lang-
lundargeði. Það hefur treyst á
viljayfirlýsingar stjórnmála-
flokkanna og skilning verkalýðs-
forystunnar.
En hver er svo niðurstaðan?
Hvar er árangurinn? Verðbólgan
geisar með mismunandi miklum
hraða á bilinu 45—60%, aðilar
vinnumarkaðarins gef ast upp við
að setja þak á verðbætur launa og
lægstu launahóparnir sitja uppi
með vikulaun, sem aðrar fjöl-
skyldur verja til helgarinnkaupa.
Það er eitt af kraftaverkum
nútímans, hvernig láglaunafólk
skrimtir, fleytir fram lífinu við
þau launakjör, sem boðið er upp
á. Það kraftaverk kemur ekki til
af góðu. Það berst fyrir lífi sínu
og telst gott ef það hefur fyrir
nauðþurftum — til hnífs og skeið-
ar. Ekki er það stjórnmálamönn-
um eða verkalýðsforystu að
þakka, að þetta fólk hefur ekki
sagt sig til sveitar. Það er þrá-
kelkni, stolt hins fátæka manns
sem þar ræður mestu. Sultar-
launin eru látin duga — verða að
duga, ef endar eiga að nást sam-
an.
íslenskir stjórnmálaf lokkar
þykjast allir ala önn fyrir lág-
launaf ólkinu. Tveir þessara
flokka kenna sig meira að segja
við verkalýðinn og alþýðuna.
Þeir þykjast rétt kjörnir til að
leiða lýðinn.
Undir kjörorðinu, „samning-
a ia í gildi”, tókst Alþýðuflokki
03 Alþýðubandalagi að velta
stjórn Geirs Hallgrímssonar úr
sessi. Nú áttu sólstöðusamning-
arnir að ná fram að ganga og
launafólkið fagnaði nýjum herr-
um, sem boðuðu betri tíð með
blóm í haga. I september 1978 var
ríkisstjórn þessara verkalýðs-
vina mynduð.
Síðan hefur mikið vatn til
sjávar runnið. Ríkisstjórnir hafa
komið og f arið, en Alþýðubanda-
lagið hef ur þó nánast óslitið setið
við stjórnvölinn. En hvað hefur
gerst? AAeð hverjum mánuðinum
sem líður hafa kjörin færst f jær
sólstöðusamningunum. Við höf-
um fengið félgsmálapakka,
fylgst með skattakúnstum og les-
ið um slétt skipti, en aldrei hafa
sólstöðusamningarnir verið jafn
víðs fjarri gildi sínu sem þessa
dagana.
Það sem segir meir um þessa
þróun en f lest annað, er að fyrsta
verkalýðssambandið, Alþýðu-
samband Vestfjarða, hefur sett
fram kjarakröfur sínar, og þær
eru í því fólgnar, að heimta aftur
kaupmátt sólstöðusamninganna.
Er hægt að rassskella verkalýðs-
foringja Alþýðubandalagsins
rækilegar? Er unnt að opinbera
svikin við „samningana í gildi"
öllu betur?
Kosningaloforðið frá 1978, er
orðið að helstu kjarakröfunni
1981! Það er ekki beðið um hærri
laun eða meiri kaupmátt. Eina
sem farið er fram á, er að kom-
ast í sama farið af tur, ná því upp
sem verkalýðsvinirnir í ríkis-
stjórn hafa glutrað niður á valda-
tíma sínum.
Og hvað hafast hinir verka-
lýðsvinirnir að, þeir í Alþýðu-
flokknum? Jú, Vilmundur hefur
upplýstalþjóð um, að þegar hann
hugðist ræða um launakjörin í
Alþýðublaðinu, þá hafi flokks-
forystan læðst að næturþeli og
stöðvað útgáfu blaðsins. Sjálfur
kastar Vilmundur steinum úr
glerhúsi, því hann stóð einkum
fyrir því, að Alþýðuflokkurinn
gekk úr stjórnarsænginni, þegar
samstarfsflokkarnir vildu ekki
skerða launakjörin jafn mikið og
kratarnir í einum og sama
áfanga. Þetta er myndin sem
blasir við launafólkinu. Þetta er
verkalýðs- og alþýðuvináttan í
reynd.
Fólksfjöldi í Klna
; Skömmu eftir frelsunina svo-
kölluöu i Kina 1949, þegar
kommiinistar höfðu tekið völdin
þar, voru samskipti Kínverja
við Rússa úkaflega mikil. Rúss-
ar veitlu Kinverjum á þessum
fyrstu árum ýmislega aðstoð og
Kínverjar kepptust við að læra
af Rússum á sem flestum svið-
um, m.a. töku Kínverjar undir
hvatningar Rússa til mæðra að
þær skyldu fæða sem flest börn.
Voru sérstaklega frjósamar
mæður heiöraðar og þeim gefiö
heitið „hetjumóðir”. Féll þessi
pólitík í ákaflega góðan jarðveg
hjá þorra almennings, enda
hafa kínverskar bændafjöl-
skyldur langa hefð margra
barna.
Maóvill fleiri Kinverja
Þó voru þeir til sem vöruðu
við afleiðingum örrar fjölgunar
kínversku þjóðarinnar. Einna
fremstur i þeirra f lokki var hinn
aldraöi háskólaprófessor, Ma
Yinchu, sem var forseti Peking
háskóla i um áratug til ársins
1961, en þá var hann hrakinn úr
þvi starfi fyrir skoðanir sínar á
fólksfjölgun i Kina.
Ma, sem nýlega hélt upp á
hundrað ára afmæli sitt (99 ára
afmæli ef talið er á vestræna
visu), byrjaði starfsferil sinn
árið 1916, sem kennari við Pek-
ing háskóla eftir að hafa stund-
að nám i Bandarikjunum. Hann
kenndi hagfræði frá 1927 til 1937
auk þess að vera fulltrúi áiög-
gjafaþingi þjóðernissinna-
stjórnarinnar i Najing (Nan-
king). A tima andjapanska
striðsins fluttist hann til Chong-
qing en si'ðar á árabilinu
1940—45 var hann i stofufangelsi
fyrir andstöðu sina við Chiang
Kai-shek.
Tveimur árum eftir frelsun
var hann svo kominn aftur til
Pekingháskóla sem skólalor-
seti. t
Ný fólksf.iölgunar-
kenning
1957 skrifaði Ma Yinchu ritgerð
sem bar nafnið „Ný fólksfjölg-
unarkenning”. 1 henni hélt
hann þvi fram að það myndi
vera uppbyggingu sósialisma i
Kina fjötur um fót ef þjóðinni
héldi áfram að fjölga með sama
hraða. Hann hélt þvi fram að
höfuðmóthverfan i Kina lægi á
milli of örrar fólksfjölfunar og
of hægrar upphleöslu verðmæta
eða auðmagns. Þetta leiddi tii
þess að ekki væri hægt að
tryggja almenna efnahagslega
og menningarlega velmegun
nema fólksf jölguninni yrði hald-
ið i skefjum.
„Ný-malthusismi”
Þessi kenning Ma var mikiö
gagnrýnd og ktaiuð „ný-malt-
husismi” en Malthus héít þvi
meðal annars fram að eymd og
hungursneyö væru óhjákvæmi-
leg þvi' aö fólki fjölgaði alltaf
hraðar en nauðþurftum, þar til
það byrjaði að falla úr hor. 1
raun og veru voru kenningar
Austurlanda-
pistill:
Ragnar
Baidursson.
Mas þó allmiklu öðruvisi þvi að
hann áleit ekki að skprtur á
nauðsynjum væri óhjákvæmi-
legur heldur myndi hröð fólks-
fjölgun hægja á þróun
þjóðfélagsins og þvi, að almenn-
ingur næði fram bættum
lifskjörum, auk þessa hélt hann
þvi fram að hægt væri, ef rétt
væri að unnið, aðhægja á fólks-
fjölgun i ákveðnu þjóðfélagi og
jafnvel snúa henni við.
Mavillfærri
nýja Kinverja
Þar sem skoðanir Mas stöng-
uðust algerlega á við viðteknar
skoðanir i Kina og öðrum
sósialiskum löndum, var
kannski ekki nema von að mikil
andstaöa við þær kæmu fram.
Mao Zedong og fleiri félagar i
miðstjóm Kommúnistaflokks
Kina snérust öndveröir gegn
öllum hugmyndum um að
nauðsynlegt væri að hafa hemil
á fæðingum. Þvert á móti hélt
Maóþvifram aö mannfjöldinn i
Kina væri meðal mikilvægustu
auðæfa landsins sem bæri að
rækta og þróa. Aukinn mann-
fjöldi gæti aöeins styrkt Kina:
„Gott er að hafa mikinn fdlks-
fjölda. Þegar fdlksfjölgunin
verður orðin margföld munum
við hafa fullnægjandi lausn.
Lausnin er fólgin i framleiðsl-
unni....” Þetta var opinber af-
staða kinverskra leiötoga i
menningarbyltingunni og að
einhverju leyti fyrir hana þósvo
að hætt væri við þann sið að tala
um hetjumæður.
Ma, sem féll i dnáð 1961,
nokkrum árum fyrir upphaf
menningarbyltingarinnar, hef-
ur vegna þess stundum verið
kallaður fyrsta fórnarlamb
herinar.
Eignist aðeins eittbarn!
Við lok menningarbyltingar-
innar i' Kina fyrir nokkrum
árum tók afstaða manna þar að
breytast til mmannfjölgunar-
vandamálsins eins og reyndar
til flestra annarra mála.
Augljóst var orðið að þrátt fyrir
miklar framfarir á sviði
framleiðslu, menningar og
menntunarmála hafði hagur
almennings ekki batnað jafn
hratt og komrministarnir höfðu
búist við. Orsakimar fyrir þvi
eru að sjálfsögðu margvislegar
t. d. stöðnun i iðnþrdun i menn-
ingarbyltingunni, einhæf fram-
leiðsla til sveita og einangrun
landsins, en tvöföldun Ibúa-
fjöldansupp I yfir900 miljónir á
um þrjátiu árum hefur án efa
haft sitt aö segja. Þannig hefur
tvö og þreföldun landbúnaðar-
framleiðslunnar ekki nægt til
meira en að gera Ki'na aðeins
nokkurn veginn sjálfu sér nægt i
matvælum.
Eftir miklar og ýtarlegar
umræður var síðan ákveðið á
miðju ári 1979 að hefja stór-
felldan áróður fyrir takmörkun
barnaeigna og fjölskylduskipu-
lagningu. Eitt barn skyldi nú
vera nóg fyrir hverja f jölskyldu,
i mesta lagi tvö.
Skattur fyrir
þriðja barn
Svo mikilvægt þykir nú að
hafa hemil á fólksfjölguninni, að
þeir sem skrifa undir skjal sem
skuldbindur þá til að eignast
aðeins eitt barn fá launahækkun
i bónusformi sem svarar til
u. þ.b. 6—10% launahækkunar I
borgum ogmeiratilsveita. Þeir
* sem brjóta þennan samning
verða að endurgreiða rikinu
bónusinn, ef þeir eignast annað
barn (tviburar að sjálfsögðu
undanskildir). Af þriðja barni
verður svo að greiða skatt til
borga, en enn sem komið er
sleppa sveitabúar við það. Þessi
skattur er stundum óbeinn, eins
og t.d. verður erfitt að fá dag-
heimilispláss fyrir þriðja barn,
nema fyrir riflega greiðslu.
Þrátt fyrir þessi að þvi er
virðist ströngu kjör, hafa 57%
allra kinverskra fjölskyldna
skrifað undir einsbamssamn-
inginn og búist er við að við
árslok 1981 hafi 75—85% allra
fjölskyldna f borgum skrifað
undir hann, en allt að 60% til
sveita.
1,2 miljarðar Kinverja
um aldamótin
Þó svo að allt bendi til að
Kinverjum muni ganga vel að
hægja á fólksfjölgun hjá sér, þá
er útilokað annað en að þeim
haldi áfram aö fjölga enn um
sinn nokkuð ört, þó ekki væri
vegna annars en þess, aö meiri-
hluti þjóðarinnar er á eða undir
giftingaraldri. Sé gert ráð fyrir
2 börnum aö meöaltali á hverja
fjölskyldu, sem þykir nokkuð
llklegur árangur, verða Kin-
verjar 1,22 miljarðar um alda-
mótin.
Hvernig Kinverjum tekst I
þessum áætlunum sinum kemur
til með aö hafa alþjóðlega
þýðingu þvi að nú sem stendur
er tæplega fjórði hver ibúi
jarðarinnar I Kina og fólksf jölg-
un þar hefur mikil áhrif á fólks-
fjölgun i öllum heiminum. Enn
fremur verður reynsla Kinverja
af þessari einstæðu áætlún ákaf-
lega mikilvæg fyrir önnur lönd,
sem hafa vandamál vegna of
mikils fólksfjölda. Þaö er þvi
ekki nema von að fylgst sé af
miklum áhuga með herferöinni
miklu I Kina, til að stjórna
fólksfjölgun viðs vegar um
heiminn.