Vísir - 03.09.1981, Blaðsíða 8

8
vtsm
■■■■BHHaHHMHBaBHBMHnHMMBnWHBHBHBBíMiIkUHaBBaK
Fimmtudagur 3. september 1981
'otgefandi: Reykjaprent h.f.
Ritstjóri: Ellert 8. Schram.'
Útgefandi: Reykjaprenth.f.
Ritstjóri: Eltert B. Schram.
Fréttastjóri: Sæmundur Guövinsson. Aöstoöarfréttastjóri: Kjartan Stefánsson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guömundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammen-
drup, Arni Sigfússon, Herbert Guömundsson, Jóhanna Birgisdóttir, Jóhanna
Sigþórsdóttir, Kristín Þorsteinsdóttir, Magdalena Schram, Sigurjón Valdi-
marsson, Sveinn Guðjónsson, Þórunn Gestsdóttir. Blaöamaður á Akureyri: Gisli
Sigurgeirsson. iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur O. Steinarsson. Ljósmynd-
ir: Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V. Andrésson.
Utlítsteiknun: Magnús Olafsson, Þröstur Haraldsson.
Safnvörður: Eirikur Jónsson.
Augiýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Ritstjórn: Síðumúli 14, simi 86611, 7 línur.
Auglýsingar og skrifstofur: Síðumúla8, símar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2—4, sími 86611.
Áskriftargjald kr. 85 á mánuði innanlands
og verð í lausasölu 6 krónur eintakið.
Vísir er prentaður i Blaðaprenti, Síðumúla 14.
KJARNAVOPN A EYSTRASALTI
Nú er saman kominn á
Eystrasalti mesti floti sovéskra
herskipa sem þar hefur sést.
5um þeirra risaskipa,er taka þátt
í heræfingunum sem þarna fara
fram, eru komin úr f jarlægum
heimshornum og Danir geta
fylgst með siglingum þessara
vigdreka úr lítilli f jarlægð, sem
og Svíar.
Meðan sovéski sjóherinn, sem
er sá öf lugasti í veröldinni, dund-
ar sér við innrásaræf ingar þarna
á Eystrasalti heldur Þjóðviljinn
áfram að hamra á nauðsyn þess
að Norðurlönd verði kjarnorku-
vopnalaust svæði og raunar öll
Evrópa. Er þessi málflutningur
Þjóðviljans bergmál af hrópum
svonefndra friðarsinna,sem hafa
kraf ist þess.að NATO ríkin dragi
úr varnarmætti sínum. En það er
athyglisvert, að á meðan sovéski
flotinn mundar byssurnar á
Eystrasalti þá láta friðarsinnar
ónotað það tækifæri.sem gefst til
að vekja athygli á þeirri hættu,
sem Norðurlöndunum og allri
Vestur-Evrópu stafar af árásar-
vopnum Sovétmanna. Það vita
allir sem til þekkja, að í her-
skipunum og kafbátunum sem
æfa á Eystrasalti eru geymd,
kjarnorkuvopn og þarna er verið
að æfa notkun þeirra. Friðar-
sinnar í D^nmörku og Svíþjóð
eiga þess kost að horfa í gínandi
byssukjafta sovéskra herskipa,
sem eru hlaðin kjarnorkuvopnum,
en þeir kjósa að snúa sér undan
og láta sem þeir viti ekki af þess-
um æfingum. Þess í stað er
haldið áfram að hrópa og heimta
að engin atómvopn skuli vera til
varnar frjálsri Evrópu. Svona
tvískinnungsháttur er fyrirlitleg-
ur og til þess einsfallinnað gera
að engu baráttu þeirra sem vilja
raunverulega afvopnun bæði í
austri og vestri.
Varsjárbandalagslöndin eru
búin fullkomnu kerfi árásar-
flauga með kjarnorkuoddum,
svonefndum SS-20- flaugum.
Þessum kjarnorkuvopnum hefur
verið plantað niður í hundraða-
tali án þess að f riðarsinnar æmtu
né skræmtu. Þegar Vesturveldin
vilja mæta þessari ógnun á við-
eigandi hátt. er rekið upp rama-
kvein og krafist afvopnunar í
Evrópu — vestanverðri. Hvers
vegna er ekki vakin athygli á
mesta kjarnorkubúri veraldar,
sem Sovétmenn hafa komið upp
á Kolaskaga, rétt við
Norður-Noreg? Eru þau vopn
sem merkt eru hamri og sigð,
kannski hættuminni en önnur
vopn?
Aukin barátta fyrir friði á ekki
aðeins rétt á sér heldur kann svo
aðfara, aðeina leiðin til að koma
í veg fyrir gereyðingarstyrjöld
verði skýlaus krafa almennings í
öllum löndum um frið í heimin-
um. Það eitt gæti komið í veg
fyrir, að þeim ægilegu vopnum
sem stórveldin hafa komið sér
upp.verði beitt. En þegar friðar-
barátta er bönnuð í Sovétríkjun-
um og öðrum ríkjum kommún-
ista er fásinna að krefjast ein-
hliða afvopnunar Vesturveld-
anna og bandalagsríkja þeirra.
Kommúnistum og útsendurum
þeirra hefur hins vegar tekist að
telja mörgum trú um, að krafa
um afvopnun Vestur-Evrópu sé
krafa um frið. Þetta jafngildir
kröfu urn að Sovétríkjunum verði
í sjálfsvald sett,hvenær þau kjósa
að innlima alla Evrópu.
Þjóðviljinn hefur hneykslast
mjög á því, að íslenskir f jölmiðl-
ar skuli ekki taka undir kröfur
um frið af þessu tagi. íslending-
ar sjá hins vegar í gegnum blekk-
ingarvefinn og því verður Þjóð-
viljinn að spila sóló í þessu máli.
Almenningur hérlendis væri
reiðubúinn til að taka undir kröf-
ur um raunverulega afvopnun
bæði í austri og vestri. En kröfur
um einhliða afvopnun frjálsra
ríkja fær engan hljómgrunn hér á
landi.
Llklega er Vilmundur Gylfa-
son mesti lukkuriddari ís-
lenskra stjórnmála i sögu fs-
lenska lýöveldisins. Ekki skal
ég fullyröa hve mikinn þátt Vil-
mundur átti i hinum gifurlega
kosningasigri Alþýöuflokksins
árió 1978, en stór var hann.
Frdöir menn hafa giskaö á aö
hann gæti meö sæmilegri sam-
visku eignaö sér tvo þriöju fylg-
isins ogekkierég frá þviaö þaö
sérétt. Hafaber þóihuga aöviö
þaö naut hann dyggilegs stuön-
ings margra mætra manna,
sem nú hafa snúiö viö honum
baki. Varla veröur þó af honum
skafiö aö hannvar potturinn og
pannan i öllu saman, i senn
skipuleggjandi og fram-
kvæmdamaöur.
Maður nýrrar tækni —
og gamallar lika
Vilmundur er vel menntaöur
maöur, ekki sist i sagnfræöi.
Hún geymir frásögur af mörg-
um snjöllum mönnum, sem hóf-
ust til vegs og viröingar aö eigin
frumkvæði. Raunar segir hún
okkur lfka frá þvi aö sumir
þeirra heföu betur aldrei fengiö
þá hugmynd, sem varö til þess
aö gera þá ódauölega i mann-
kynssögunni. Þaö skiptir hins
vegar minna máli i augum
metnaöargjarnra manna, enda
eru þeir f flestum tilfellum viss-
ir um aö þeir séu aö breyta
heiminum til hins betra og þvi
helgi tilgangurinn meöaliö.
Hér skal aö sinni ekki fariö út
iaö rekja baráttu Vilmundar og
félaga hans fyrir kosningarnar
1978. Hann veröur aö sæta þvi
eins og aörir menn aö sagnfræö-
ingar framtiöarinnar munu
vega hann og meta, og raunar
hæpiö aö þaö biöi sagnfræöinga
aö gera ilttekt á þeim áhrifum,
sem buslugangur hans og félaga
hans haföi á lff fjölda fólks á
þeim árum.
Barátta Vilmundar & Co
byggöist bæöi á nýrri og gamalli
tækni.Hingamla tækni var hug-
HINN SNJALLI
LUKKURIDDARI
læg. Hrópaöu nógu hátt og mik-
iö, þá veröurum siöir tekiö eftir
þér. Kryddaöu hrópin meö hæfi-
legri illmælgi um aöra, fólki
finnst alltaf gaman aö niöi um
náungann. Bregstu ókvæöa viö,
ef einhver andmælir þér, ekki
sistef hann hallmælir þér. Þótt
hann geri þaö i sjálfsvöm ber aö
lita á þaö sem tilhæfulausar,
fruntalegar og móögandi árásir,
þvi þú ert hinn engilhreini
endurlausnari þjóöar þinnar,
sem enginn blettur má falla á.
Þessi áróöurstækni hefur oft
verið notuö meö góöum árángri,
einsog dæmin sanna. Hún er þvi
gömul og þekkt. En Vilmundur
og félagar voru ekki bara menn
gömlu tækninnar, heldur einnig
hinnar nýju. Þeir voru klókir
fjölmiölamenn og gátu hagnýtt
fjölmiölana meö aödáunarverð-
um árangri fyrir baráttu slna.
Tildæmiserenginnvafiáþviaö
ef Vilmundur heföi ekki jafn oft
fengið tækifæri til þess aö aö
sitja bæöi í sæti ákæranda og
dómara i sjónvarpinu sem
„hlutlaus fréttaskýrandi”, þá
heföi uppskeran oröiö rýrari.
Ný krossferð hafin
Þaö sem á eftir fór þekkja all-
ir. Sigurinn glopraöist Ur hönd-
um Vilmundar og félaga ahns
og skoöanakannanir sýna sára-
litiö fylgi Alþýöuflokksins. Jafn
snjall og Vilmundur var I áróöri
sinum var honum fyrirmunaö
aö hagnýta sér sigurinn. Þar
„Margt er þyngra fyrir
Vilmundi nú en 1978.
Hann getur ekki villt á sér
himildir að þessu sinni í
f jölmiðlum. Hann er
stjórnmálamaður að
berjast fyrir lífi sínu og
ekkert annað", segir
Magnús Bjarnfreðsson
meðal annars f grein
sinni.
geröi hann hvert giappaskotiö á
fætur ööru og þó mest, þegar
hann álpaðist i sæti dómsmála-
ráöherra af þráhyggju einni
saman.
Laun heimsins eru vanþakk-
læti, segir máltækiö. Svo mjög
sem íélagar Vilmundar hömp-
uöu honum og allt aö þvl dýrk-
uöu hann eftir sigurinn 1978,
vilja þeir nú margir kenna hon-
um hversu illa hefur til tekist.
Hann var þvi orðinn næsta fylg-
isrýr meöal áhrifamanna i
flokki sinum. Eitthvaö varð þvi
til bragös aö taka, ef hann ætti
ekki aö þurfa aö kveöja leiksviö
stjórnmálanna. Fátt var honum
fjær skapi. Þvi hefur hann nú
hafið nýja krossferö og að þessu
sinni gegn ráöamönnum i
verkalýðshreyfingunni, „verka-
lýösrekendunum”, sem svo eru
stundum nefndir. Brátta þessi
er háö I nafni lýðræðisins, eins
og hin fyrri, og þvi óspart haldið
fram að mikið skorti á að lýð-
ræði riki i verkalýðshreyfing-
unni.
Þaö hefur lengi veriö hugs-
andi mönnum ljóst aö lýöræöi er
af skornum skammti á þeim bæ.
Sumpartstafar þaö af hinum al-
maina félagsiega doöa, sem
einkennir þjóöfélag okkar nú á
timum en einnig af þvi að eftir
miklu er aö slægjast aö vera viö
völd i verkalýösfélögum.
Verkalýösforkólfar hafa yfir-
leitt góö laun og þaö sem meira
er: Þeir geta „möndlaö” meö
óheyrilegt fjámagn llfeyrissjóð-
anna, sem eru nU yfirfullir af
pæningum.
Nýr sigur
framundan?
Hvernig tekst svo hin nýja
krossferð? öllum, sem ég hefi
talað viö um þetta mál, ber
saman um aö hUn endi annað
hvort meö sigri eöa algerum
ósigri, þar sé ekkert millistig.
Margt er þyngra fyrir Vilmundi
nú en 1978. Hann getur ekki villt
á sér heimildir aö þessu sinni I
fjölmiölum. Hann er stjórn-
málamaöur aö berjast fyrir lifi
sinu og ekkert annaö. Hann er
kominn upp á kant viö marga
þá, sem reyijdust honum best
1978, og þeirþekkja baráttuaö-
feröir hans til hlitar. En hann
skorti hvorki áræöiö né baráttu-
gleöina nU, fremur en þá, og
viröist óstöövandi aö hverju
sem hann gengur. Þaö kann aö
reynasthonum veganestiö, sem
hann þarfnast.
Mörgum fannst vist Vilmund-
ur fara óskaplega halloka i ný-
legum sjónvarpsþætti. Hann
varö algerlega undir i rökræö-
unni sjálfri og hinir reyndu
verkalýösforingjar hrósuöu þar
sigri. En þar meö er ekki sagt
aö háttvirtir kjósendur séu allir
á sama máli. Raunar veit ég
fyrir vist aö gamla aöferöin: aö
li-ópa aö andstæöingunum og
ber þeim vammir og skammir á
brýn, féll vel ikramiöhjá mörg-
um.
E n þ ótt Vilm undu r kunni m eö
hávaöa aökomastaö nýjuá tind
stjónmálanna, er óvist hver
eftirleikurinn veröur. Menn
geta upphafið sjálfan sig meö
hávaöa, en þeir breyta ekki
þjóöfélaginu meö honum einum
saman. Þar verður annaö aö
koma til, og ósagt skal látiö
hvort Vilmundur hefur til þess
bolmagn.
En einn ágætur læknir, sem
nýlega er kominn heim eftir
langa útivist, sagöi eftir aö hafa
horft á þáttinn um daginn:
„Mikiö assgoti er þetta hressi-
legur og skörulegur strákur.
Hann lifgar upp á þjóöfélagiö.
En þiö skuluö passa ykkur á
honum, þegar hann veröur
kominn meölúörasveitir og ein-
kennisbúninga...”