Pressan - 14.10.1988, Blaðsíða 17

Föstudagur 14. október 1988
hangir saman. íslenskri
tungu og islenskri ímynd er
hætta búin ef viö vanrækjum
myndmálið og látum útlent
myndefni flæöa hömiulaust
yfir börnin okkar.
K
■ mannski hafa Svíar fyrstir
Norðurlandaþjóöanna áttaö
sig á því hvaö getur gerst ef
viö reynum ekki aö varðveita
okkar eigin ímynd gagnvart
fjölþjóðakúltúrnum. Viö eig-
um ekkert í þennan tröllslega
risa sem æöir yfir álfuna ef
viö tökum ekki höndum sam-
an með nágrönnum okkar,
Dönum, Norömönnum og
Svíum. Svíar leggja ofurkapp
á að skapa samnorræna kvik
myndaframleiðslu. Líklega
hefur Ingmar Bergman haft
áhrif þarna eins og víðar.
Bergman fór aldrei til Holly-
wood. Hann sagöist ekki
kunna annað en að yrkja um
sænska sögu og Svía í sínu
umhverfi. Ef hann færi til
Hollywood yröi hann að búa
til umbúðir utan um eitthvað
sem aörir hefðu hugsað.
Hann hafði hreinlega ekki
áhuga á því. Hver þjóð verður
sjálf að segja sína sögu, það
gerir það enginn fyrir hana.
Hins vegar er það oft þannig
----7
JS
A
Æ
Æ
Æm
að þeir sem horta á hlutina
utanífrá geta bent okkur á
það hvers vegna við erum
sérstök. Svíarnir hafa ekki
ve.rið að seilast inn á þennan
markað okkar, heldur hafa
þeir skilið manna best að hér
hefur norrænn menningararf-
ur dýpstar rætur. Það er
margt sameiginlegt í blðð-
mergnum hjá okkur, þótt ann-
að skilji okkur að. Við eigum
ennþá þessa gömlu tungu,
sagnahefðina, og hér eimir
ennþá eftir af gömlu bænda-
anarkíi. Svíarnir hafa skilið að
það eru helst íslendingar
sjálfir sem geta blásið lifi í
þessa sagnahefð. Það er ekki
Wg
w
sænska mafían sem hér er
að seilast til valda. Þegar
Tinna systir mín var 14 ára
kom einhver vinur minn i
heimsókn og sagði við mig:
Mikið áttu fallega systur. Eg
tapaði gersamlega áttum
vegna þess að ég hafði aldrei
séð hana í þessu samhengi.
Ég vissi ekki hvort þessi vin-
ur minn væri að hæla henni
eða gera grín að mér. Ég fór
að glápa á Tinnu til að reyna
að komast að því hvort hún
væri falleg eða Ijót, en komst
ekki að neinni niðurstöðu.
Hún stóð alltof nálægt mér
og ég var í rauninni ódóm-
bær. Þannig upplifa þjóðir oft
sinn eigin menningararf.
Blinda nálægðarinnar truflar.
Wlér hefur liðið vel hérna
á sjónvarpinu. Að visu höfum
við haft úr mjög litlu fé að
spila og ég hef ekki getaö
gert nema brot af því sem
mig hefur langað til. í upp-
hafi ætlaði ég mér að stuðla
að því að ný kynslóð kæmist
hér inn fyrir dyr. Það eru
komnir hingað nýir menn
sem hafa reynst mjög vel,
nýjar vinnuaðferðir og ný
hugsun. Stofnunin hefur opn-
ast fyrir hinum frjálsa mark-
aði, um það bil 30 prósent af
dagskrárgerðinni eru komin í
útboð, sem verður aftur til
þess að íslensk kvikmynda-
gerð styrkist. Ég er anarkisti
og trúi að best væri ef meira
og minna öll dagskrárgerð
yrði unnin af einkaaöilum.
Bókasafn á ekki að skrifa
bækur, heldur kaupa bækur
og lána þær út. Eins eiga
sjónvarpsstöðvar ekki að
framleiða nema sáralitið efni
sjálfar, heldur fjárfesta í efni
og stuðla að þvi að fá fram
gott efni. Ég er afskaplega
tortrygginn á hús. Ég hefði
viljað sjá allt það fé sem var
lagt i Listasafn íslands breyt-
ast í málverk. Ég vildi sjá alla
peningana sem hafa verið
settir í húsið i Efstaleiti
breytast í leiknar myndir og
dagskrá. En hér ræð ég ekki
ferðinni. Á þessu ári fékk ég
jafnmikið til innlendrar dag-
skrárgerðar og ég fékk til að
gera I skugga hrafnsins. Fyrir
það erum við að gera sex
leikin verk, óteljandi þætti,
barnaefni, allt milli himins og
jarðar. Ef við værum að vinna
samkvæmt þeim gjaldskrám
sem eru notaðar hjá kolleg-
um okkar í útlöndum væri ís-
lenskt efni kannski svona
tuttugu klukkutímar á ári.
Samt hefur innlent efni þre-
faldast síðan ég tók við fyrir
rúmum þremur árum.
#
Eg hef í rauninni aldrei tek-
iö leyfi á ævinni nema þá til
þess að fara út í eitthvað
ennþá erfiðara. Ég hef beðið
um frí frá einum slag til að
fara í annan stærri. En nú
ætla ég að ná andanum og
draga hann djúpt. Mest lang-
ar mig til að fara til Venesú-
ela, læra spænsku og lesa
Garcia Lorca á frummálinu.
Það er góður tími í vændum.
Ég fer að hlaöa batteriið og
ég er á þvi að ég komi full-
komlega endurnærður til
baka eítir þessi fjögur ár.
Þetta er eins og kjörtímabil.
Alveg passlegt. Menn þurfa
ekki að sitja lengur en fjögur
ár í senn, ég er búinn að vera
þrjú og hálft. Nú kemur hing-
að inn annar maður og ef
honum tekst ekki að gera
það sem hann ætlar sér á
fjórum árum, þá tekst honum
það heldur ekki á tuttugu. Ég
held áfram að vinna í kring-
um norrænt sjónvarp og kvik-
myndir. En hvort ég fer sjálf-
ur að gera mynd — það veit
ég ekki. Það er meira en að
segja það. Kvikmynd er órjúf-
anleg skuldbinding. Þú geng-
ur nýrri sýn á hönd og sú sýn
teymir þig yfir fjöll og firnindi
án þess að þú fáir rönd við
reist — þú ert allt ( einu kom-
inn i forareðjuna ( Náma-
skarði eða í víkingaskip i
snarbrjáluðu veöri undan
Stokksnesi. Þetta gerist allt
svo hratt. Mér finnst ég
stundum hafa byrjað á þessu
í gær. Þetta er búið að vera
eins og tryllt drykkja. Þegar
rennur af manni fer maöur að
reyna að hugsa um hvað
gerðist: Skemmti ég mér, eða
hvað?

,„sM»w’a*m !.*».****
Frumrli
Gr*lt$lu$kjn
EINDAGI
. SKILA .
A STAÐGREÐSLUFE
J
Launagreiðendum ber að skila afdreg-
inni staðgreiðslu af launum og reiknuðu
endurgjaldi mánaðariega. Skilin skulu
gerð eigi síðar en 15. hvers mánaðar.
Ekki skiptir máli í þessu
sambandi hversu oft í mánuði laun eru
greidd né hvort þau eru greidd fyrirfram
eðaeftirá.
Með skilunum skal fylgja greinargerð á
sérstökum eyðublöðum „skilagreinum",
blátt eyðublað fyrir greidd laun og rautt
fyrir reiknað endurgjald. Skilagrein ber
ávallt að skila einnig þó svo að engin
staðgreiðsla hafi verið dregin af
í mánuðinum.
Allar Ijárhæðir skulu vera í
heilum krónum.
Allir launagreiðendur og sjálfstæðir
rekstraraðilar eiga að hafa fengið send
eyðublöð fyrir skilagrein. Þeirsem
einhverra hluta vegna hafa ekki fengið
þau snúi sértil skattstjóra, gjaldheimtna
eða innheimtumanna ríkissjóðs.
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI