Pressan - 10.08.1989, Síða 28

28
Fimmtudagur 10. ágúst 1989
Umdeildir læknar í Danmörku og Bretlandi gefa
körlum hormónasprautur til að halda þeim
unglegum og hressum og minnka líkur ó hjarta- og
æðasjúkdómum
KÖRLUM LOFAÐ
LENGRA
Geta hormónaqjaffir haldið karlmönn-
um yffir mið|um aldri unglegum og haldið
hjarta- og æðasjúkdómum i skefjum?
Það ólita tveir læknar i Danmörku 09
Bretlandi, sem stunda slika meðferð, þo
kollegar þeirra hristi höfuðið. En mið-
aldra karlmenn streyma til læknanna
tveggja i von um kraftaverk.
GREIN: JÓNÍNA LEÓSDÓTTIR
Á undanförnum árum hefur tölu-
vert verið rætt og ritað um kosti
þess að gefa konum hormóna-
sprautur (eða hor mónagjöf i plástr-
um) eftir tíðahvörfin. Hormónagjöf-
in kemur i veg fyrir ýmis óþægileg
einkenni breytingaskeiðsins, en hún
er þar að auki talin hafa mjög já-
kvæð áhrif á útlit kvennanna — t.d.
á húðina og hárið.
Hingað til hefur lítið borið á um-
ræðu um hormónameðferð fyrir
karla og ekki að ástæðulausu.
Líkamsstarfsemi karla tekur nefni-
lega ekki róttækum breytingum um
miðjan aldur, eins og hjá konum,
þrátt fyrir allt tal um miðaldurs-
kreppu karlmanna, gráan fiðring og
annað í þeim dúr. Það eru andleg
einkenni, ekki líkamleg. Þó eru
a.m.k. tveir læknar í heiminum
sannfærðir um að halda megi körl-
um unglegum, hressum og hraust-
um eftir miðjan aldur með því að
gefa þeim hormónasprautur. Og
þetta telja þeir sig hafa sannað við
meðferð sjúklinga sinna.
Þakklátir sjúklingar
fjármagna starfið
Sá læknir, sem fyrstur hóf að
sprauta miðaldra menn með karl-
hormón, er Daninn Jens Moller.
Hann lenti í miklum útistöðum við
kollega sina fyrir vikið og reynt var
með öllum tiltækum ráðum að
stöðva hann. Það tókst ekki og nú
rekur Moller sína eigin sjúkrastofn-
un í Kaupmannahöfn, sem m.a. var
stofnuð fyrir fé frá þakklátum sjúk-
lingum, en þeir hafa með sér sam-
tök. Þessi samtök hafa síðan einnig
veitt breskum lækni fjárstuðning.
Hann heitir Malcolm Carruthers og
hefur nýverið opnað læknastofu við
Harley Street í Lundúnum, hinni
frægu götu þar sem allir dýrustu
sérfræðingarnir starfa.
Það er karlhormóninn, testóster-
ón, sem læknarnir tveir nota við
meðferð miðaldra karla. Þessi
hormón er raunar notaður af lækn-
um um allan heim, en eingöngu
þegar um er að ræða karlmenn,
sem ekki framleiða sjálfir eðlilegt
magn af honum. Skortur á testóster-
ón lýsir sér t.d. í getuleysi og í slíkum
tilvikum eru áhrif sprautumeðferð-
ar almennt viðurkennd. Moller og
Carruthers nota hormóninn hins
vegar við ýmsum öðrum kvillum og
það er ástæða ágreinings þeirra við
aðra lækna.
Prófessor á
faraldsfæti og
alsæll leigubílstjóri
Carruthers nefndi í blaðagrein
fyrir skemmstu tvö dæmi um menn,
sem hann hefði hjálpað með horm-
ónagjöf. Sá fyrri var heimspekipró-
fessor, sem var orðinn rúmliggjandi
vegna verkja í brjóstholi og fótleggj-
um. Eftir hormónameðferðina varð
prófessorinn svo sprækur að hann
gat farið í fyrirlestraferð um gjörvöll
Bandaríkin. Hinn sjúklingurinn var
leigubílstjóri í Lundúnum, sem átti
við miklar geðsveiflur að stríða.
Hann hefur fengið sprautur í tvö ár
og segist nú vera í mun betra jafn-
vægi en áður.
Moller og Carruthers segja horm-
ónameðferð gagnlega fyrir menn,
sem eiga í vandræðum með kynlíf-
ið, en einnig fyrir menn undir miklu
andlegu eða líkamlegu álagi og fyr-
ir hjarta- og æðasjúklinga. Þetta
rökstyðja þeir á eftirfarandi hátt:
Þegar menn eru lengi mjög stress-
aðir sitja fita ogsykur eftir í blóðinu
og stuðla að of háum blóðþrýstingi
og síðan að æðastíflum og hjarta-
sjúkdómum. Karlhormóninn vinnur
á móti þessari þróun með því að
breyta fitu og sykri í efni, sem við
þurfum á að halda. Ef menn eru
undir álagi myndast ekki nægilegt
magn karlhormóns í líkamanum og
hætta á sjúkdómum eykst. Sjúk-
dómum, sem leitt geta til dauða.
Menn, sem svona er ástatt fyrir,
verða að læra að slaka á. En dugi
það ekki til má gefa þeim hormóna-
sprautur.
Einir á báti, en gera
það gott
Carruthers mælir með sérstakri
slökunaraðferð við sjúklinga sína.
Hann kynntist þessari aðferð í
Þýskalandi og segist nota hana með
góðum árangri. Hún felst í stuttu
máli í því að sjúklingurinn ímyndar
sér að hann fari í nokkurs konar frí
innra með sér; sama á hverju geng-
ur í umhverfinu. Þetta segir læknir-
inn að hægt sé að framkvæma hvar
sem er, t.d. í strætó eða uppi í rúmi,
en aðalatriðið er að einbeita sér og
upplifa þyngslatilfinningu i útlimun-
um.
Svipaðar slökunaraðferðir eru
víða kenndar, bæði á íslandi og ann-
ars staðar, og enginn vafi á að þær
geta gert fólki mikið gagn. Það þyk-
ir aftur á móti algjörlega ósannað að
hormónagjafir Mollers og Carruth-
ers hafi eitthvert gildi nema fyrir
karla, sem þjást af greinilegum
skorti á testósterón. Þeir félagar
halda hins vegar sínu striki, hvor í
sínu landi, enda hafa þeir nóg að
gera við að sprauta miðaldra karla.
kynliffsdálkurinn
Bréf til kynlífsdálksins má skrifa undir dulnefni.
Utanáskriftin er: PRESSAN — kynlífsdálkurinn, Ár-
múla 36, 108 Reykjavík.
NÁND
skrímslið ógurlega?
Hugrekki. Það er það fyrsta, sem
mér dettur í hug, þegar ég hugsa um
nánd. Það þarf nefnilega heilmikið
hugrekki og vilja til að þróa þann
eiginleika hjá sjálfum sér og í nán-
um samböndum. Yfirskrift pistilsins
bendir til þess að nánd sé í hugum
sumra einsog dreki, sem spúi eldi
komi maður of nálægt honum. í
þessum pistli langar mig að tína til
örfáa punkta um ástæður þess að
fólk hræðist nánd.
,,Á milli okkar er
strengur. . . “
En fyrst, hvað er nánd eiginlega?
Enn einu sinni er íslenskan frekar
fátækleg, þegar kemur að því að
finna gott orð yfir þetta hugtak. í
nánd felst það að finna til nálægðar
og/eða samkenndar með viðkom-
andi, hvort sem það er maki, vinur,
kunningi eða vinnufélagi. Til er
margskonar nánd; líkamleg, tilfinn-
ingaieg, andleg, félagsleg og vits-
munaleg nánd. Nánd felst í því að
deila sjáifum sér með öðrum á þess-
um sviðum. Tilfinningaleg nánd
krefst þess að þú þorir að opna þig
fyrir öðrum. Leyfir öðrum að
þekkja þig eins og þú ert, með öllum
þínum kostum og göllum. Þessi
hegðun kallar á hugrekki, sjálfsvið-
urkenningu og sjálfstraust. Ef okkur
tekst að þroska hinar ýmsu tegundir
nándar með öðrum finnst okkur líf-
ið miklu frekar þess virði að lifa því,
innri ánægja og vellíðan eykst að
sama skapi. Þróun náins sambands
á milli tveggja einstaklinga er ekki
alltaf dans á rósum, heldur liggur í
því mikil vinna, ef svo má að orði
komast frá beggja hálfu. Alltof
margir virðast gera ráð fyrir því að
ánægjulegt, gefandi og náið sam-
band verði bara sjálfkrafa til.
Hœnuskref
Hvað hræðist það fólk, sem flýr af
hólmi þegar sambönd fara að verða
náin (þ.e. nándin að aukast)? Það
getur verið ýmislegt. Sumir hafa
tekið þá stefnu í lífinu að hætta sem
minnst á að opna sig fyrir öðrum.
Þeir hugsa sem svo: ,,Það er vita
gagnslaust að reyna að opna sig fyr-
ir henni/honum. Það eina, sem ég
fæ út úr því, er sársauki." Ef mann-
eskja, sem hugsar svona, á síðan
samskipti við aðra einstaklinga litar
þetta lífsviðhorf öll þau samskipti.
Ef viðkomandi trúir því að aðrir
muni eingöngu særa sig er bæði
mun líklegra að það gerist og einnig
að lítið fari fyrir nándinni. Þeir sem
trúa þessu hafa hent því sem við
nefnum „traust" út í hafsauga. Góð
leið til að brjótast út úr þessu tak-
markandi viðhorfi er að taka fyrst
lítil skref; einskonar hænuskref í að
treysta. Ef þú finnur að þú getur
treyst manneskju í fyrsta skrefinu er
hægt að taka annað. Ef sumum er
ekki treystandi fyrir sjálfum sér er
ekkert meira við því að gera nema
að viðurkenna þá staðreynd.
Höfnunarótti
Önnur algeng nándarhræðsla er
óttinn við höfnun. „Ef annað fólk
vissi hver ég er í raun og veru myndi
það ekkert vilja með mig hafa."
Reynslan hefur hins vegar oft leitt
hið gagnstæða í ljós. Við erum öll
mannleg, með okkar leyndarmál og
sektarkénnd yfir hinu og þessu. Ef
við sýnum okkur eins og við raun-
verulega erum verðum við betur í
stakk búin til að þróa ýmiss konar
nánd. Að þykjast vera fullkominn er
pottþétt leið til að „berja" á sjálfum
sér og loka sig af gagnvart öðrum.
Mundu, að þér þarf ekki að líka við
aila og öllum þarf ekki að líka við
þig. í þessari viðurkenningu felst
léttir og frelsi til að velja hverja mað-
ur vill umgangast.
Kynlíf og kynfræðsla snýst aðal-
iega um náin samskipti og heilbrigð
nánd er einn stærsti þátturinn í góð-
um, nánum samböndum. Mér finnst
alltaf merkilegra og merkilegra að
sjá hversu mikilvæg nándin er í
mínu eigin lífi og lífi annarra. Hlut-
verk kynfræðslu er ekki síst það að
stuðla að því að einstaklingar efli
með sér hæfileikann til að upplifa
nánd. Lífið væri innantómt, ef við
fyndum ekki til samkenndar með
öðrum manneskjum.