Pressan - 17.05.1990, Page 8

8
Fimmtudagur 17. maí 1990
VIKUBLAÐ Á FIMMTUDÖGUM
Útgefandi:
Kramkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Blaóamenn:
Ljósmyndari:
Útlit:
Krófarkalestur:
Auglýsingastjóri:
Blaó hf.
Hákon Hákonarson
Jónína Leósdóttir
Omar Krióriksson
Anna Kristine Magnúsdóttir
Bjórg Eva Krlendsdóttir
Kriórik Bór Ciuómundsson
Kinar Olason
Anna Th. Kögnvaldsdóttir
Sigríóur H. (iunnarsdóttir
Hinrik (iunnar Hilmarsson
Ritstjórn og skrifstofur: Ármúla 36, simi: 68 18 66. Auglýsingasími: 68 18 66.
Áskrift og dreifing: Ármúla 36, simi 68 18 66. Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuði. Áskriftargjald: Pressan og Alþýðublaðid:
1000 kr. á mánuði. Verð i lausasolu: 150 kr. eintakið.
BREYTTIR TÍMAR
Ömmur og afar eru ekki lengur söm og áður. Þaö er
ekki sjálfgefiö, eins og fyrr á árum, aö þau séu þessi
klassísku gráhærðu gamalmenni, sem sitja í ruggustól
meö prjónana sína eða tottandi pípu.
Þær gífurlegu breytingar, sem orðið hafa í þjóðfélag-
inu á síöustu áratugum, hafa ekki síður liaft áhrif á líf afa
og ömmu en pabba og mömmu. Eins og allir vita eru
langflestar mömmur nú úti á vinnumarkaðinum, en það
eru fleiri. Ömmur jafnt sem afar leggja sitt af mörkum
í atvinnulífinu og þykja raunar síst verri vinnukraftur en
yngra fólk.
Áróöur fyrir betra mataræði og aukinni líkamsrækt
hefur heldur ekkert farið framhjá eldra fólki, svo það er
ekki lengur sjálfgefiö að líkamar þess séu hrumir og
óþjálfaðir. Ömmur og afar skokka, hjóla og synda engu
síöur en yngri kynslóðir. Þau hafa m.a.s. oft mun betri
tíma til að slaka á og stunda líkamsrækt en barnafólk,
sem vinna þarf myrkranna á milli til aö koma þaki yfir
börnin og eiga í þau og á.
En svo er líka til heilmikiö af ömmum og öfum, sem
eru alls ekkert gömul, eins og fram kemur í PRESSUNNI
í dag. Fólki, sem hlotið hefur ömmu — eða afatitilinn rétt
upp úr þrítugu. Fólki, sem oft stendur sjálft enn í barn-
eignum. ()g þá skekkist gamla ímyndin heldur betur og
fjölskyldumunstrið verður skrautlegt.
Þetta er nýi tíminn og það þýðir ekkert að horfa um
öxl með eftirsjá eftir þeirri tíð, þegar amma sat á peysu-
fötum við að prjóna hosur, baka lummur og segja sögur
um lífið í „gamla daga“. Afi og amma eru stokkin upp úr
ruggustólunum og út í hringiðu lífsins.
hin pressan
„Davíð skyldi þó aldrei vera
Frammari inn við beinið?"
— Kynning á greininni „Galdrakarl-
inn í Kvos" í Alþýðublaðinu.
„Yfirleitt höfum við samúð
með því fólki sem tekið er fyrir
smáhnupl og ber sig illa."
— Omar Smári Ármannsson lög-
reglumaður í DV.
„Sem betur fer hafa flestir
tekjur til að borga af lán-
um, einstaklingar í formi
launa en sveitarfélög i
formi skatta og greiðslu
eldri skulda/7
— Ellert Eiriksson, efsti maður á lista Sjálfstæðisflokksins i Keflavík, í mál-
gagninu Reykjanesi.
þankabrot
Þankabrot skrifa: Bolli Héðinsson, efna-
bagsrúöujafi forsœlisráöherra, Einar Karl
Haraldsson, ritstjóri Nordisk Kontakt, Jón
Ormur Halldórsson stjórnmálafrwöiniiur
og Lára V. Júlíusdóttir, framkvœmdustjóri
Alþýöusambands íslands.
Vantaldir menn og vanmetinn flótti
„Þórarinn giskaði ó, að við værum í það
minnsta þrjór milljónir talsins, og byggði
þó óætlun ó heimildum um tíðni þess að
menn höfðu eygt landa sína ó fjarlægum
stöðum. Mmar eigin athuganir benda til
að þessi tala sé ekki fjarri lagi."
Þórarinn Eldjárn er eini
maðurinn sem skýrt hefur
með sennilegum hætti nokk-
uð sem undraði mig í mörg ár,
en það var útbreiðsla íslend-
inga í heiminum. Ég hafði
tekið eftir því á ferðalögum
um heiminn að hvorki fjar-
lægð frá Islandi né undarleg-
heit staða voru nokkur trygg-
ing fyrir því að þar rækist
maður ekki á landa sína.
Þórarinn hafði tekið eftir
þessu líka. Hann skýrði þetta
þannig, að fyrir mörgum ár-
um hefði orðið meinleg villa
í gerð manntals og siðan
Itefði þjóðin verið gróflega
vantalin. Þórarinn giskaði á,
að við værum í það minnsta
þrjár milljónir talsins, og
hyggöi þá áætlun á heimild-
um um tíöni þess að menn
höfðu eygt landa sína á fjar-
lægum stöðum. Mínar eigin
athuganir benda til að þessi
tala sé ekki fjarri lagi.
Áður en Þórarinn skýrði
þetta allt fyrir mér leit ég á
það sem röð af undarlegum
og jafnvel kaldhæðnislegum
tilviljunum að ég þyrfti alltaf
að rekast á íslendinga, hvort
sem ferðinni var heitiö um
eyðimerkur Afríku eða á kaf
i mannhaf Austurlanda. Þess
vegna varö ég mjög hissa
þegar maður ávarpaði mig
með nafni á kaffihúsi í Addis
Ababa og ekki síöur þegar
svipað var upp á teningnum á
götu í Casablanca, þar sem
landinn var að selja liass, og í
öngstræti í Aþenu, þar sem
maöur vildi smálán, og í búð
í Singapore, þar sem ég rakst
á mann fæddan á sömu torfu
og faöir minn. Það var líka
sama hvert ég var að fara, ef
menn höfðu veöur af því á ís-
landi var alltaf bent á að ég
ætti nú að hafa samband við
þennari eöa htlin landann í
Malasíu, Indónesíu, Indlandi.
Kenýa eöa á Baliama. Ég var
stundum hissa þegar ég kom
hingað hvað margir voru þó
heima.
-o-o-o-
Ástæðan fyrir því að ég er
að nefna þetta núna er sú, að
í síðustu tveim heimsóknum
hingað heim hef ég hitt tals-
vert marga menn sem hafa
sagt mér að þeir séu aö gefast
upp á þessu öllu saman
heima á íslandi og ætli út í
heim. Um leið veröur maður
var viö miklar áhyggjur af því
að fólk sé aö leita til útlanda
í þeim mæli að landið beri
skaða af. Kreppunni er kennt
um en enginn af þeim sem ég
hef hitt er þó að fara út af því
að hann hafi misst vinnuna.
Það er eiginlega frekar eins
og menn séu að fara af því að
þeir hafa of mikiö að gera.
Þetta er öfugt viö þaö sem
gerist annars staðar. Menn
fara út af atvinnuleysi og þeir
sem fara frá tiltölulega þróuð-
um þjóðfélögum eins og Is-
landi eru fyrst og fremst
sæmilega menntað fólk sem
finnur enga vinnu í sínu fagi.
Þannig streyma háskóla-
menntaðir menn til að
mynda frá Irlandi til Bret-
lands og Bandarikjanna. Hér
eru væntanlegir útflytjendur
hins vegar oft fólk í tveimur
störfum. Við slíkar aöstæöur
er eðlilegt að tala um land-
flótta eða atgervisflótta og
líta á þetta sem vandamál.
Hér er líka jafnan rætt um
aukinn útflutning fólks sem
landflótta, þó menn fari flest-
ir til skemmri tíma, og yfir-
leitt er þetta rætt sem vanda-
mál og það stundum vanda-
mál aí hættulegu tagi.
Það er raunar til nokkur
hliöstæða við ísland, að
þessu leyti, hinum megin á
hnettinum, á Nýja-Sjálandi.
Eg hitti mann þaðan rétt um
daginn sem sagði mér aö
hvar sem hann færi um heim-
inn hitti hann Nýsjálendinga.
Hann sagöist löngu vera
hættur að kippa sér upp við
að rekast á sitt fólk við vinnu
og leik út og suöur um allan
heiminn. Ég haföi raunar tek-
iö eftir því sjálfur, að Nýsjá-
lendingar eru fjölmennari en
ílestir aörir þjóðflokkar
hvítra manna í borgum Asíu
og þeir eru áberandi í Lond-
on, langt umfram þaö sem
ætla mætti af stærö þjóðar-
innar. Þessi Nýsjálendingur
sagöi að flestir gætu fundiö
sér sæmilega vinnu á
Nýja-Sjálandi og flestir aí
þessum útflytjendum sneru
heim aftur, nema kannski
þeir sem settust aö á næsta
bæ viö, í Ástralíu. Hann sagði
hins vegar að Nýja-Sjáland
væri svo langt i burtu frá öllu
ööru en þó í tengslum við
heimsmenninguna, að fólk
þar fyndi hjá sér sterka hvöt
til aö búa nær miðstöövum
menningarinnar bluta úr æv-
inni. Hann sagði að þetta
kæmi frekar illa út efnahags-
lega fyrir þjóðfélagið en væri
gersamlega ómetanlegt
menningarlega.
-o-o-o-
Vafalaust á það sama viö
hér hvað menninguna varðar
en ekki er hins vegar víst að
þessi tímabundni útflutning-
ur sé óhagstæður efnahags-
lega, því margir íslendingar
erlendis hafa lagt fyrir sig
viðskipti af því tagi sem geta
hagnast fólki hér heima.
Hvort sem það er svo krepp-
an eða þá almennari tilfinn-
ing en áður um einangrun
þessa litla samfélags sem ýtir
viö fólki aö hreyfa sig um
tíma, þá sýnist þetta ekki
endilega vond þróun sem
þarf að ræða um eins og
vandamál væri, eöa undir
fyrirsögnum um landflótta.
Þvert á móti gæti þetta verið
þróun sem ætti eftir aö gera
íslenskt samfélag betra,
skemmtilegra og síður upp-
tekið af sínum eigin litlu mál-
um, sem á endanum skipta
engu.
JÓN ORMUR
HALLDÓRSSON
,,Paö var Edvard
Eriksen sem skóp
Litlu hafmeyjuna.
Hann hefur verid
sagöur af íslensk-
um œttum og hef
ég jafnvel heyrt
aö móöir hans
hafi veriö íslensk.
Gaman vœri aö
fá aö vita meira
um œttir hans.“
— „Victoria" i lesendadálki Morg-
unblaðsins.
„Gárungarnir í Grindavik voru
ekki lengi að finna nafn á fram-
boöslista íhaldsins í Grinda-
vík. Hann er einfaldlega kall-
aður SÍF-listinn. Enda ekki að
undra því forystan tengist svo
til öll forystu Sambands ís-
lenskra fiskframleiðenda,
annaðhvort beint eða þá að
um makatengsl er aö ræöa."
— Úr molum Víkurfrétta.
„Viðhorfsbreytingar taka hins
vegar langan tima og fólk hef-
ur veriö hikandi viö að halda
þessu á lofti."
— Nanna K. Sigurðardóttir, formað-
ur Kynfræðafélags íslands, i Timan-
um, um kynfræðinámskeið.
„Ég get ekki betur séð en í
þessu tilviki séu tvö lönd jöfn
að stigum í ööru sæti og síðan
komum við íslendingar i
þriðja sæti."
— „Lóa" i lesendabréfi i DV um
árangur íslands í Júróvisjón.
„Má ég svo í allri
hógværö endur-
taka þaö aö ég tel
A Iþýöubandalagiö
eina flokkinn sem
enn á þrátt fyrir
allt innri styrk til
þess aö takast á
viö vandamál
sem eru flókin og
ekki einföld.“
, — Svavar Gestsson menntamála-
ráðherra í Þjóðvijanum.