Pressan - 21.04.1993, Blaðsíða 8

U TT E KT
S PRESSAN
Miðvikudagurinn 21. aprií 7993
Ferill Heimis
Steinssonar
1937
Fæddur l.júlí á Seyðis-
firði, sonur Steins Stef-
ánssonar skólastjóra og
Arnþrúðar Ingólfsdótt-
ur. Elstur íröð systkina
sem eru rithöfundarnir
Iðunn og Kristín, Ingólf-
ur kennari og tónlistar-
maður og Stefán læknir
í Búðardal.
1957
Útskrifast sem stúdent
frá Menntaskólanum á
Akureyri með fyrstu ein-
kunn. Kennir við barna-
og gagnfræðaskólann á
Seyðisfirði einn vetur.
1958- 1959
Nemur fornieifafræði
við Kaupmannahafnar-
háskóla.
1959- 1960
Stundar nám i istensk-
um fræðum við Háskóla
Islands.
1961
Fæddur sonurinn Þór-
hallur30.júlí. Heimir
kvænist Dóru Þórhalls-
dóttur 9. september.
1966
Útskrifast guðfræðingur
frá Háskóla Islands með
fyrstu ágætiseinkunn
27. mai. Samstundis
settur sóknarprestur á
Seyðisfirði. Formaður
Prestafélags Austur-
lands um eins árs skeið
og formaðurskóla-
nefndar Seyðisfjarðar.
HeimirSteinsson útvarpsstjóri
1968
Stundar framhaldsnám í
guðfræði i Skotlandi í
eitt ár. Kennir við
danska og norska lýð-
háskóla íþrjú ár. Fædd
dóttirin Arnþrúður 6.
september.
1972
Frumkvöðull að stofnun
lýðháskóla í Skálholti og
verður fyrsti rektor
hans.
1975 ■
Vekur athygli í harðri rit-
deilu um spíritisma þar
sem láta tilsín taka i
andstöðu við hann
menn á borð við séra
Þóri Stephensen.
1982
Flytursig til Þingvalla
sem þjóðgarðsvörður,
prestur og fram-
kvæmdastjóri Þing-
vallanefndar.
1986
Út kemur Ijóðabókin
Haustregn með safni
Ijóða ortum á árunum
1956 til 1983.
1989
Verður næsthæstur af
fjórum frambjóðendum
í biskupskjöri.
1991
Ólafur G. Einarsson
skipar Heimi óvænt út-
varpsstjóra frá og með
1. október í andstöðu
við óskir flokksfor-
mannsins, Davíðs Odds-
sonar.
1993
Víkur Hrafni Gunnlaugs-
syni úr embætti dag-
skrárstjóra gegn mót-
bárum menntamála- og
forsætisráðherra.
ErHeimirSteinsson einangraður, ómannblend-
innf skapmikill og forn í skapi? Bendir Hrafns-
málið tilað hann ráði ekki við starfsitt?Er
hann íhaldssamur sveitaprestur sem ætti ekki
að stjórna stórri ríkisstofnun? Þessar skoðanir
og margar fleiri heyrastþegar spurt erhvern
mann Heimir Steinsson hefur að geyma.
Haft var eftir einum vina for-
sætisráðherra hér í blaðinu fyrir
nokkru að Heimis Steinsson-
ar yrði minnst fyrir tvennt sem
útvarpsstjóra: að láta flagga fyrir
útvarpsráði og að hafa vikið
Hrafni Gunnlaugssyni úr
starfi. Það hefur nefnilega farið
lítið fyrir Heimi að öðru leyti
sem útvarpsstjóra og reyndar
ekki margt sem almennt er vit-
að um hann. Sjálfur hefur hann
ekki viljað skýra gerðir sínar op-
inberlega og kveðst ekki ætla að
rjúfa þá þögn enn um sinn. Inn-
an Ríkisútvarpsins líta sumir á
hann sem vandamál, aðrir
verða h'tið varir við hann og vilja
hafa það svoleiðis. Eitt eru þeir
þó sammála um: hann er ein-
angraður frá daglegu amstri,
óútreiknanlegur og hefur enn
ekki sýnt í hverju stefnumörkun
hans í starfi á að felast. Hann
hefur hins vegar gefið næg til-
efni til að efast megi um hvort
hann ráði við starf sitt.
Heimir er seyðfirskur skóla-
stjórasonur sem vikið var úr
síðasta bekk menntaskóla fyrir
drykkjuskap, útskrifaðist þó
með glans, nam fornleifafræði,
íslensku og loks guðfræði,
kynnti sér starfsemi lýðháskóla
á Norðurlöndum og varð fyrsti
rektor lýðháskólans í Skálholti.
Því starfi gegndi hann í ára-
tug og tókst í leiðinni að hleypa
þjóðkirkjunni upp um miðjan
áttunda áratuginn með snarpri
ádeilu á spíritisma innan henn-
ar. Þar átti hann í höggi við
marga guðffæðinga, en lenti þó
í hörðustu rispunni gegn séra
Þóri Stephensen, nú staðar-
haldara í Viðey. Auk þess að
verða til þess að hreyfa við-
kvæmu máli vakti Heimir þarna
athygli fyrir tvennt: ákveðnar,
harðar skoðanir og málsnilld.
Þeir sem til þekktu vissu líka að
þarna fór geðríkur maður, sem
hafði ekki alltaf stjórn á miklu
skapi.
Sigldi hressilega
fram úr fjárlögum
Heimir tók við sem þjóð-
garðsvörður á Þingvöllum árið
1982. Jafhframt var hann prest-
ur í Þingvallaprestakalli og
framkvæmdastjóri Þingvalla-
nefndar, sem hefur yfirstjórn
þjóðgarðsins með höndum.
Þetta var nýbreytni með ráðn-
ingu Heimis, en áður hafði
húsameistari ríkisins sinnt
þessu starfi. Þetta fyrirkomulag
BOGIÁGÚSTSSON
Upp með barmmerkin,
sagði í bréfi frá Heimi.
HalldórV.Sigurðsson
Ríkisendurskoðun krafðist
breytinga á rekstri Þing-
valla.
þýddi að sem framkvæmda-
stjóri nefndarinnar fór Heimir
sjálfur yfir alla reikninga sem
hann sendi frá sér sem þjóð-
garðsvörður, bæði fyrir útlögð-
um kostnaði og launum sínum
og eiginkonu sinnar, frú Dóru
Þórhallsdóttur, sem gegndi
störfum matráðskonu og að-
stoðarmanns þjóðgarðsvarðar.
Þetta breyttist ekki fyrr en ár-
ið 1987 að kröfu Ríkisendur-
skoðunar, en þá hafði Heimir
farið að meðaltali 90 prósent
fram úr fjárlögum á hverju ári
fyrstu fimm ár sín í starfi. Árið
eftir, 1988, var ffamúraksturinn
yfir 20 prósent, en minni árin
sem á eftir íylgdu.
Einstakir þættir í rekstri
þjóðgarðsins vöktu einnig at-
hygli á sínum tíma, til dæmis
rekstur mötuneytis. Á Þingvöll-
um hafði verið rekið mötuneyti
fyrir starfsmenn garðsins, sem
eðli málsins samkvæmt eru
flestir á sumrin, en tveir til þrír á
veturna. Mötuneytið var áður
aðeins rekið að sumri til, en árið
um kring eftir að Heimir tók til
starfa. Þá var mötuneytið starf-
rækt að vetrinum að því er virt-
ist fyrir gesti og gangandi og að
sögn Heimis treysti frú Dóra sér
ekki til að reka mötuneytið
„nema hafa fæði fyrir um það
bil tíu manns til reiðu á hverjum
tíma“, þótt starfsmenn væru að-
eins þrír. Skýringin var sú að
mörgum hlekktist á í þjóðgarð-
inum og væri nauðsynlegt að
bera komumönnum góðgerðir
þegar þá bæri að garði.
Það kom í hlut Heimis sem
framkvæmdastjóra Þingvalla-
nefndar að „fylgjast með rekstri
mötuneytis þjóðgarðsins á
Þingvöllum og afgreiða reikn-
inga vegna þeirrar starfsemi",
eins og sagði í erindisbréfi hans.
Samkvæmt heimildum Helgar-
póstsins i sínum tíma nam
mánaðarlegur hráefniskostnað-
ur mötuneytisins hjá Kaupfélagi
Árnesinga haustið 1987 um 170
þúsund krónum að núvirði.
Hefði orðið óbliður
biskup
Það má vera að á Þingvöllum
hafi Heimir öðlast þá þjálfun og
það geðslag embættismannsins
sem hann segir sjálfur að ráði
nú miklu um verk sín. Heimir
flutti margar hátimbraðar há-
tíðarræður á Þingvöllum, enda
bauð prestsstarfið þar yfirleitt
ekki upp á mikið af venju-
bundnum prestsverkum. Við
þetta þótti að minnsta kosti
sumum prestum, sem PRESS-
AN ræddi við, að hátíðleiki
Heimis yrði fullmikill og að af
þjóðgarðsvistinni hefði spillst
eitthvað af þeirri beinskeytni
sem Heimir bjó yfir á yngri ár-
Frú Dóra treysti sér
ekki til að reka
mötuneytið nema
hafa fœði fyrir um
það bil tíu manns
til reiðu, þótt
starfsmenn vœru
aðeins þrír.
um og sýndi sig meðal annars í
ritdeilunni við séra Þóri og aðra
um spíritismann.
Það kom þó ekki í veg fyrir að
nokkur fjöldi þeirra styddi
Heimi í biskupskosningum árið
1989. Stuðningsmenn hans
voru einkum úr hópi yngri
presta sem hneigðust til „félags-
legrar kristni“ og sáu í Heimi
gáfumann sem gæti öðrum bet-
ur orðið talsmaður þeirra sjón-
armiða. Meðal stuðningsmanna
Heimis úr þessum flokki má
nefha séra Gunnþór Ingason,
Jakob Hjálmarsson og Vig-
fus Ingvar Ingvarsson.
Nokkrir ungir „félagslega
kristnir" prestar studdu Heimi
þó ekki og þótti sem Þingvalla-
vistin hefði ekki einasta gert
hann of skrúðmæltan, heldur of
íhaldssaman líka. Hann væri
farinn að hneigjast meira til
„andlegs kristindóms" eða
„hlutlausrar trúar“, þ.e. trúar
sem léti sig ekki nógu miklu
skipta þjóðfélagsgerðina og
þróun samfélagsins.
Meðal jafnaldra sinna átti
Heimir mun minna fylgi, þótt af
öðrum ástæðum væri. Þeir létu í
ljósi þá skoðun að hann hefði
ekki þá skaphöfn sem hentaði
biskupsembættinu — hann
væri sumsé of skapstór og ætti
erfitt með að hemja það. Heimir
varð annar í biskupskjörinu, á
eftir Ólafi Skúlasyni, en ofar
þeim Sigurði Sigurðarsyni og
Jóni Bjarman,
Ólafur hrekkir Davíð
Einhverjir prestar létu það út
úr sér á sínum tíma að þótt þeir
styddu Heimi ekki í biskups-
kosningu þá skyldu þeir taka
þátt í að senda hann til Bessa-
staða. Nafn Heimis kom nefni-
lega ítrekað upp í bollalegging-
um snemmsumars 1991, þegar
Vigdís Finnbogadóttir dró
nokkuð að lýsa yfir hvort hún
gæfi kost á sér til endurkjörs ár-
ið 1992. í viðtali við PRESSUNA
INGA JÓNA ÞÓRÐARDÓTTIR
Taldi sig hafa stöðuna
trygga þegar Heimir fékk
hana óvænt.
á þessum tíma tók Heimir þess-
ari hugmynd ekki fjarri, en
sagði ekki tímabært að ræða
hana fyrr en Vigdís hefði rætt
um fyrirætlanir sínar.
En Vigdís sóttist eftir endur-
kjöri og í ágúst 1991 var búið að
skipa Heimi Steinsson sem út-
varpsstjóra. Það kom öllum í
opna skjöldu, ekki síst sam-
starfsmönnum Ólafs G. Ein-
arssonar í Sjálfstæðisflokkn-
um. Auk Heimis sóttu þrettán
manns um stöðuna, þeirra á
meðal Pétur Guðfinnsson,
Gísli Alfreðsson, Stefán Jón
Hafstein og þáverandi formað-
ur útvarpsráðs, Inga Jóna
Þórðardóttir.
Innan Sjálfstæðisflokksins lék
enginn vafi á að Davíð Odds-
son vildi að Inga Jóna yrði út-
varpsstjóri og sjálf mun hún
hafa talið sig eiga stöðuna vísa
ef hún sækti um. Ólafur hefur
hins vegar verið „Þorsteinsmeg-
in“ í Sjálfstæðisflokknum og
hafði aðrar hugmyndir. Þeir
Heimir þekktust úr Þingvalla-
nefnd og sagt er að Ólafur hafi
beðið hann að sækja um. Þegar
ákvörðun Ólafs lá fyrir sprakk
lítil sprengja innan flokksins.
Inga Jóna hætti samstundis sem
formaður útvarpsráðs og annar
útvarpsráðsmaður og stuðn-