Pressan - 21.04.1993, Blaðsíða 23

ÞÆTTIR Ú R NÚTÍMASÖGU
Miðvikudagurinn 21. apríl 1993
PKfSSAM 23
S
s
skipti sér stað í forystuliði Sjálf-
stæðisflokksins. Þorsteinn
Pálsson var kjörinn formaður
og Friðrik Sophusson vara-
formaður; ungir og sætir menn
á uppleið? Jón Baldvin
Hannibalsson afhausaði for-
ystu Alþýðuflokksins ári síðar
og tók við formennsku hans.
Fyrsti kvenflugmaðurinn, Sig-
ríður Einarsdóttir, þá 27 ára,
réðst til starfa hjá Flugleiðum.
Hún þótti mjög meðvituð um
BMW Þessir reyklit-
uðu voru uppabílar
númer eitt. Nú selj-
astjjölskyldubílar
eins og Toyota
hraðar en nokkru
sinni.
starf sitt og sjálfsörugg. Og Ein-
ar Sveinsson, þá 35 ára, var
gerður að forstjóra Sjóvár/Al-
mennra.
Miklar hræringar áttu sér stað í
fjölmiðlaheiminum. Fyrsta
uppatímaritið, Mannlíf, leit
dagsins ljós árið 1984, Nútím-
anum — óneitanlega uppalegur
miðað við gamla Tímann —
var komið á laggirnar og rit-
stjóri hans, Magnús Ólafsson
hagffæðingur, lagði doktors-
námið á hilluna til að sinna
starfinu. Eitthvert uppalegasta
tímarit allra tíma; glanstímaritið
Lúxus, var stofnað 1984, en
reisti sér hurðarás um öxl líkt
og Nútíminn. í BSRB-verkfall-
inu 1984 reyndi Frjáls íjölmiðl-
un við frjálst útvarp, Rás 2
blómstraði og stjórn íslenska
útvarpsfélagsins var kjörin.
Bylgjan var stofnuð 1984 og
Stöð 2 ári síðar. Nýju fjölmiðl-
unum fylgdu vægast sagt marg-
ir uppar; fjölmiðlafræðin sló í
gegn og allir vildu vekja á sér
eftirtekt í fjölmiðlum. En mark-
aðurinn ofmettaðist, líkt og
myndbanda- og sólbaðsstofu-
markaðurinn.
í lok ársins 1984 voru tveir
verðbréfasjóðir stofnaðir; ann-
ars vegar Avöxtunarfélagið og
hins vegar hliðstæður sjóður hjá
HÓLMFRÍÐUR KARLSDÓTTIR Það kvarnaðist -
út úr uppaímyndinniþegar Hólmfríður
var kjörin alheimsfegurðardrottning árið
1986. Hún vildi gerast fóstra og eignast
börn.
ir fýrirlitu skort á faglegum
kröfum hippanna. í dag eru
hippar hins vegar mun betur
liðnir en uppar ef marka má
klæðaburð, tónlist og reyndar
vonleysishugarfar þeirrar kyn-
slóðar sem nú er að vaxa úr
grasi. Davíð Oddsson og félagar
mega ekki gleyma sér! Reyndar
er það svo að ímyndin er orðin
það flókin nú á dögum að það
er með engu móti hægt að segja
til um hvort menn eru uppar
eða hippar í eðli sínu; til hægri
eða vinstri. Vissulega eru þó til
eftirlegu-uppar, líkt og eftir-
legu-hippar. Þá má greina á
aldri. Menn virðast aldrei losna
úr viðjum kynslóðar sinnar.
Þegar upp er staðið er með engu
móti hægt að segja til um hvaða
hugsjón upprennandi kynslóð
aðhyllist. Ef það sama á við um
lífið almennt og klæðaburð
fólks — að allt sé inni — þá
getur hippi í klæðaburði eins
verið uppi í eðli sínu og öfugt,
og allt þar á milli. Það er í lagi að
eignast börn, stunda verðbréfa-
viðskipti, stunda þolfimi, eta
pasta, skvetta í sig, slappa af...
Allt má.
Guðrún Kristjánsdóttir
stóðust flestir
þessara at-
hafnamanna
prófið — en ekki
ímyndina. Fleiri
höfðu á sér uppa-
stimpilinn. Til dæmis
Sigurður Gísli
Pálmason í Hagkaup,
jafnvel Páll Magnússon,
sjónvarpstjóri Stöðvar 2, og
Tryggvi Pálsson, banka-
stjóri íslandsbanka, sem
Landsbankinn hafhaði.
Margir aðrir og óþekktari höfðu
á sér uppavörunterkið. Dæmi
um það eru míní-uppar úr lægri
millistétt sem gerðu og gera enn
lítið annað en að káfa á pening-
um. Þeir komust ekki ofar í
metorðastiganum og gátu því
uppalegasta íslenska
tímaritið. Það, líkt og Nútíminn, átti ekki
marga lífdaga.
Fjárfestingarfélagi íslands.
Hrafnhildur Valbjömsdóttir
var hvað eftir annað kjörin
vaxtarræktarkroppur ársins á
þessum árum. Ogþótt Sigrún
Stefánsdóttir fféttamaður
muni seint teljast til uppa sendi
hún á þessum árum frá sér bók
um lfkamsrækt. Það var nokkru
áður en fýrsta „trendf heilsu-
ræktarstúdíóið reis; Stúdíó Jón-
ínu og Ágústu, sem stofnað
var í febrúar árið 1985. Strax ár-
ið 1986 fór að kvarnast upp úr
íslensku uppaímyndinni þegar
Hólmfríður Karlsdóttir al-
heimsfegurðardís fór að hafa
áhrif á íslenskar kynsystur sín-
ar. Hún markaði tímamót sem
áttu eftir að hafa afdrifarfkar af-
leiðingar fyrir uppaímyndina.
Hólmfríður var síður en svo
uppi í eðli sínu; vildi bara gerast
fóstra, eignast börn og vera eig-
inmanni sínum trú.
íslenskir uppar
Fáir íslenskir uppar stóðust
prófið. Flestir urðu ímyndinni
að bráð. í áðurnefndri uppa-
grein sem birtist í Mannlífi hið
merka ár 1984 — árið sem Or-
son Welles tileinkaði framtíð-
arútópíu sína — komu fjórir
uppar ffam í dagsljósið:
Tryggvi Tryggvason arkitekt,
þá 28 ára, sem hafði á orði að
hippakynslóðin væri hundleið-
inleg og hefði ekki fagleg sjónar-
mið í heiðri; Friðrik Friðriks-
son, fhamkvæmdastjóri AB og
PRESSUNNAR, þá fjármála-
stjóri IBM, kleif upp atvinnu-
stjórnendametorðastigann án
eignarhluta, ólíkt því sem hann
hefst að í dag; Lilja Ólafsdóttir
lögff æðingur, sem hafði verið
við ffamhaldsnám við Yale-
háskólann og því dæmigerður
mennta-uppi; og Ársæll Harð-
arson viðskiptafræðingur, þá
framkvæmdastjóri Félagsstofn-
unar stúdenta. Sigurðin- Páls-
son leikstjóri tjáði sig í sömu
grein sem fulltrúi hippanna;
’68- kynslóðarinnar. Hann taldi
uppamenninguna ekkert annað
en ameríska drauminn í
hnotskurn. Nefndir á nafh í
sömu grein voru Sigurjón Sig-
hvatsson hjá Propaganda og
Páll Baldvin Baldvinsson
leikstjóri sem uppar úr lista- og
menningarlífinu. Þótt uppa-
ímyndin sé löngu fallin í valinn
JÓN ÓTTAR RAGN-
ARSSON -þegar
hann var kjörinn
markaðsmaður
Norðurlanda ár-
ið 1989. Fallið
var hátt.
með engu móti safnað eigin
auði, hvað þá lifað eftir kröfum
uppahandbókarinnar, nema ef
til vill í fáeinum efnum. Þeir
reyndu þó að klóra í ímyndina.
Fjölmiðla-upparnir hafa verið
nefndir, en sú sem hefur verið
hvað mest áberandi þar er
skólasystir og stalla Herdísar
Þorgeirsdóttur, Valgerður
Matthíasdóttir, arkitekt og
sjónvarps-uppi. Hún hefur
nokkrum sinnum birst í opin-
skáum viðtölum á síðum glans-
tímaritanna, sem dægurhetja,
ný og breytt og svo mætti áff am
telja.
Kollegar hennar Jón Óttar
Ragnarsson og Hans Kristján
Ámason voru hins vegar upp-
ar sem kolféllu. Það gerðu einn-
ig Sigurður Kolbeinsson og
Ármann Reynisson í Ávöxtun
og hundruð annarra íslenskra
uppa. Mesta fallið átti þó að öll-
um líkindum spútnikkinn og
síðasti íslenski uppinn Svavar
Egilsson. Þó að hann væri ekki
dæmigerður uppi samkvæmt
bókinni hafði hann svo margt til
að bera í þá átt að hann verður
að teljast með. Árið 1989, sama
ár og Jón Óttar var kjörinn
markaðsmaður ársins á Norð-
urlöndum, birtist viðtal við
Svavar í Heimsmynd þar sem
honum var lýst sem fertugum
hagfræðingi sem klæddist
vönduðum ítölskum jakkaföt-
um og angaði af dýrum rak-
spíra. Hann bjó í 22 milljóna
króna húsi, var áskrifandi að
Financial Times og Economist.
Sjálfur líkti hann sér við anier-
íska viðskiptajöfurinn Donald
Trump. Svavar fékk síðar á sig
titilinn pappírstígurinn.
Huppar, uppar og
hippar
Flestir uppar eiga það sam-
merkt að vera illa við hippa og
hippunum er illa við uppana.
Uppa hryllti við mörgum hug-
sjónum hippanna, til að mynda
frjálslegu viðhorfi þeirra til kyn-
ferðismála og eilífum hugleið-
ingum þeirra um ónytsamlega
og óskynsamlega hluti. Upparn-
m
í'it'r tsetUsLwvL’
tillfvoímuix
:
<
:
:
:
i