Pressan - 01.07.1993, Blaðsíða 22

ERLENT
22 PRESSAN
Fimmtudagurinn 1. júlí 1993
MAÐUR VIKUNNAR
Youssef Hajir
Bjargvættur
stríðshrjáðra
Hann er kallaður „bjarg-
vætturin" í heimabæ sínum
Dobrínja, úthverfi Sarajevo i
Bosníu, enda engin furða.
Skurðlækninum Youssef
Hajir tókst með einstökum
dugnaði og hörku að koma á
fót sjúkrahúsi í Dobrinja,
mitt í öllum hörmungunum
og einmitt þegar þörfin var
mest. Síðastliðna fjórtán
mánuði hefur Hajir með-
höndlað meira en sex þús-
und sjúklinga sem særst hafa
í blóðugri styijöldinni í fyrr-
um Júgóslavíu. Hann er
stoltastur af því að hafa ekki
misst einn einasta sjúkling úr
sýkingu og skyldi engan
undra, eins og aðstaðan til
læknisstarfa hefur verið.
Hajir fæddist í Palestínu
1945. Þremur áður síðar
flúði hann ásamt móður
sinni og sex systkinum til
Sýrlands, eftir að faðir hans
og bróðir höfðu verið
drepnir af ísraelsmönnum.
Hajir var snjall námsmaður
og fékk afburðagóðar ein-
kunnir í skólum styrktum af
Sameinuðu þjóðunum.
Hann hlaut styrk til fram-
haldsnáms í læknisfræði,
ákvað að leggja skurðlækn-
ingar fyrir sig og valdi há-
skólann í Sarajevo í Júgó-
slavíu, þar sem hann hóf
nám 1964. Síðar kvæntist
hans múslímskri konu frá
Sarajevo, Jasmin að nafni, og
eignaðist með henni þrjár
dætur.
Hajir fékk stöðu við Kose-
vo-spítalann í Sarajevo og
fjölskyldan undi glöð við sitt
í nágrannabænum Vraca.
Þegar Vraca féll í hendur
Serbum í apríl á síðasta ári
hjálpuðu vinir Hajirs, þar af
margir Serbar, honum að
flýja til Dobrinja. Þar hefur
hann búið síðan, örskammt
ffá fjölskyldunni, sem er
óhult í höfuðborginni
Sarajevo og hann hefur tök á
að heimsækja á tíu daga
ffesti.
Þegar Hajir kom til Do-
brinja var enginn spítali í
bænum og göturnar voru
fullar af líkum. Læknirinn
sat ekki aðgerðarlaus heldur
hóf læknisstörf einn síns liðs
í einu herbergi. Og honum
tókst að bjarga mannslífum
og græða sár, þótt aðstaðan
væri elcki fullkomin; skurð-
aðgerðir framkvæmdar á
gólfinu, oft við kertaljós, og
tólin eldhúshnífar og sníða-
skæri
Hajir var ljóst að við slíkt
yrði ekki unað og að þremur
mánuðum liðnum hóf hann
að reisa sjúkrahús í Do-
brinja. Með hjálp íbúanna
tókst honum á örskömmum
tíma að breyta yfirgefnu
vöruhúsi í eigu ríkisins í
þokkalegasta spítala. Starfs-
menn Sameinuðu þjóðanna
lögðu til eldsneyti til upphit-
unar og franskur hershöfð-
ingi, sem varð uppnuminn
af framtaki læknisins, lét
senda eftir læknistækjum og
lyfjum til Frakklands. Þótt
enn skorti mikið á að birgðir
séu nægar af verkja-, deyfi-
og svæfingalyfjum er víst að
það skortir ekki sérmenntað
starfsfólk á sjúkrahúsinu í
Dobrinja. Hægt og rólega
bættust fleiri læknar og
hjúkrunarfólk í hópinn og
nú eru alls þrettán sérffæð-
ingar starfandi á spítalanum.
Hajir er sannkölluð hetja í
augum íbúa Dobrinja, sem
hafa mestan hug á að nefha
bæinn upp á nýtt eftir hon-
um, „Hajir Mahala“. Víst er
að tæknirinn hefur verið
óþreytandi og staðið við
skurðarborðið nótt sem nýt-
an dag. Hann hefur þó ekki
aðeins unnið hug og hjörtu
bæjarbúa með dugnaði sín-
um og störftim í þágu sjúkra.
Takmarkalaus bjartsýni hans
og þor hafa orðið til að sam-
eina bæjarbúa og gefa stríðs-
hrjáðu fólkinu von.
Að skaða eigin málstað
Kúrdarnir sem tóku gísla í tyrkneskum sendiráðum og fyrir-
tækjum í fimm Evrópulöndum voru sjálfúm sér verstir. Þeir öfl-
uðu sér engra vina með því að hóta að myrða tuttugu gísla í
Munchen ef Helmut KoJiI færi ekki að kröfum þeirra. KoJtl lét
sig hvergi og gíslunum var sleppt. Það er kaldhæðnislegt að
Kúrdar, sem ráðast á Tyrki vegna þjóðernis þeirra, eru í engu
betri en þýsku snoðinkollarnir sem ráðast á tyrkneska farand-
verlcamenn af þeirri ástæðu einni að þeir eru Tyrkir. Þetta tvö-
falda siðferði Kúrda má að einhverju leyti rekja til kúrdíska
verkamannaflokksins, marxískra samtalca sem hafa átt í blóðug-
um deilum við yfirvöld í Tyrldandi.
Sá flokkur viíl frekar víg en vopnahlé og slík stefna skilar kúg-
uðum Kúrdum litlu.
Með aðstoð umsvifamikilla kínverskra glæpasamtaka hafa ólöglegir innflytjendur frá Kína
flykkst til Bandaríkjanna í leit að lífshamingjunni, sem þó reynist vandfundin, enda fyrirheitna
landið öðruvísi en í draumnum. Ríkisstjórn Bills Clinton boðar nú hertar aðgerðir og hyggst
skera upp herör gegn flóðbylgjunni úr Asturheimi.
Úr frelsi í fjötra
Straumur ólöglegra inn-
flytjenda frá Kína til Banda-
ríkjanna hefur vaxið svo ört
síðustu ár að í óefni stefnir.
Ameríka er fyrirheitna landið
í hugum margra Kínverja ffá
suðurhéruðum landsins, eink-
um Fujian, þar sem eymdin
og fátæktin er hvað mest. Æ
fleiri Kínveijar eru tilbúnir að
leggja allt í sölurnar, snúa bald
við eymdinni og volæðinu
heima fyrir og halda á vit æv-
intýranna í Vesturheimi.
Með hjálp Idnverskra
glæpahringja, sem skipuleggja
ólöglega fólksflutninga til
Bandaríkjanna, gefst ævin-
týragjörnum Kínverjum tæki-
færi til að láta ameríska
drauminn rætast. Menn láta
það ekki aftra sér þótt þeir
þurfi að greiða milljónir fyrir
fargjaldið til fýrirheitna lands-
ins. Mörgum hefúr þó reynst
erfitt að inna greiðslur af
hendi og hafa þeir fyrir vikið
endað í þrælavinnu fyrir
glæpasamtökin í Bandaríkj-
unum, sem svífast einskis þeg-
ar peningar eru annars vegar.
Eitt klósett og engin
sturta um borð
Fyrir skemmstu strandaði
skipið Golden Venture
skammt fyrir utan New York-
borg. Um borð í skipinu
reyndust vera um 300 Kín-
verjar, sem biðu óþreyjufullir
eftir að komast á þurrt og
berja Ameríku hinna gullnu
tækifæra augum. Sex menn
druklcnuðu þegar þeir misstu
þolinmæðina og freistuðu
þess að synda í land, en hin-
um tókst að bjarga köldum og
blautum um borð í þyrlur og
björgunarbáta. Kínverjarnir
höfðu gert sér glæstar vonir
um að höndla lífshamingjuna
í vestri, en þær vonir urðu
fljótt að engu þegar bandarísk
innflytjendayfirvöld skárust í
leikinn og komu ferðalöngun-
um ólöglegu á bak við lás og
slá.
Kínverjarnir höfðu velkst
um á rúmsjó í hvorki meira
né minna en rúma þijá mán-
uði, en í upphafi farar '/ar
þeim sagt að siglingin tæld að-
eins um tuttugu daga. Ferðin
var skipulögð af kínverskum
glæpasamtökum og því ef til
vill engin furða að elcki slcyldi
staðið við gefin loforð og allt
færi á annan veg en í upphafi
var ætlað. Skipið lagði upp ffá
Bangkok með 100 Kínverja
innanborðs og sigldi til Ke-
nýu, þar sem 200 tfl viðbótar
voru teknir um borð.
Aðbúnaðurinn um borð
var vægast sagt ömurlegur og
ferðin einna líkust helvíti.
Kínverjarnir lágu allir í kös í
köldu lestarfarrýminu og
nægði plássið rétt tfl að menn
gætu lagst fyrir. Engin sturta
reyndist vera í skipinu og má
nærri geta hvernig lyktin var
um borð eftir þriggja mánaða
siglingu um heimsins höf.
Ekki var nóg með að menn
gætu ekki þvegið sér, heldur
var aðeins eitt salerni á öllu
slcipinu og gat biðin á klósett-
ið því orðið ansi löng þegar
300 manns í einu varð mál!
Hnepptir í þrælkun
sem geta ekki borgað
Kínverjarnir um borð í
Golden Venture komust til
Bandaríkjanna með aðstoð
gífurlega umsvifamikilla kín-
verskra glæpamanna, sem
taldir eru hafa milligöngu um
ólöglegan innflutning rúm-
lega 100 þúsund Kínverja til
Bandaríkjanna á ári hverju.
Skúrkunum tekst að smygla
fólkinu inn í landð með ýmsu
móti; þeir, sem heppnast að
komast yfir fölsuð vegabréf,
ferðast með flugvélum, aðrir
með slcipum og enn aðrir fara
fótgangandi yfir mexíkósku
landamærin.
Glæpakóngarnir, sem
ganga undir nafninu „Snáka-
höfuð“, fara fram á 1 til 3
milljónir fyrir ferðalagið til
fyrirheitna landsins og hefur
fégræðgi þeirra og miskunn-
arleysi komið mörgum lands-
manna þeirra á kaldan klaka.
Fæstir innflytjendanna hafa
tök á að greiða smyglurunum
ferðina fyrirffam og þeir sem
elcki eru heppnir og fá atvinnu
þegar til Bandaríkjanna kem-
ur lenda í stökustu vandræð-
um. Smyglararnir eru harðs-
víraðir og ganga fast eftir
greiðslum og þegar skuldarar
þeirra geta ekki staðið í skflum
eru þeir hnepptir í þræla-
vinnu.
Þannig eru fjölmargir
neyddir tfl að vinna auvirðfleg
störf átján tíma á dag fyrir
smánarleg laun og búa við
stöðugar hótanir um að þeim
verði vísað aftur úr landi ef
þeir standi ekki í skilum. Aðrir
neyðast til að stunda vændi,
veðmál og glæpi. Fyrir hálfum
mánuði tókst lögreglunni í
New York-borg að frelsa tólf
ólöglega Kínverja sem slíkir
skúrlcar höfðu haldið nauðug-
um í „þrælabúðum“ í Brook-
lyn í marga mánuði vegna
vangoldinna skulda. Síðustu
sex mánuði hefúr lögreglunni
í New York einni tekist að
þefa uppi tólf slíkar þrælabúð-
ir, þar sem ólöglegir lcínversk-
ir innflytjendur voru hafðir í
haldi vegna þess að þeim tókst
ekki að greiða fargjaldið til
fýrirheitna landsins.
I stað nýrra og gullinna
tækifæra í Vesturheimi bíður
margra Kínverja því ekki ann-
að en áralöng þrælavinna í
stórborgum AÍmeríku, stund-
um jafnvel kvalafullur dauði.
Snáícahöfuðin svífast einskis
og í sumum tilfellum, þegar
þeim finnst þeir ekki hafa
hefnt sín nægilega á skuldur-
um sínum, grípa þeir til þess
ráðs að refsa sárasaldausum
ættingjum þeirra heima í Kína
með skelfilegum pyntingum.
Hertar aðgerðir Bills
Clinton
Bandarísk innflytjendayfir-
völd hafa staðið ráðþrota
ffammi fyrir „kínversku flóð-
bylgjunni“, einkum hefur
strandgæslan staðið í ströngu
síðustu ár í að því er virðist
vonlausri baráttunni gegn
innflytjendum úr austri. Frá
1991 hefur strandgæslan lagt
hald á 24 slcip drelckhlaðin
ólöglegum innflytjendum ffá
Kína og allt bendir til að
vandamálið fari ört vaxandi.
Árið 1992 tókst að hafa hend-
ur í hári 2.200 Kínverja, en
það sem af er þessu ári hefur
þegar náðst til 2.000 manns.
En allt er þetta aðeins dropi í
hafið, því enda þótt nokkuð
hafi áunnist óttast innflytj-
endayfirvöld að aðeins náist tfl
um fimm prósenta allra þeirra
Kínveija sem tekst að komast
ólöglega inn í landið.
Fyrir þrjátíu árum voru um
sjötíu þúsund Kínverjar í
Kínahverfi New York-borgar
en nú eru þeir að minnsta
kosti hálf milljón. Á níunda
áratugnum fjölgaði Kínverj-
um í Bandaríkjunum um
meira en helming. Fyrir að-
eins tveimur árum flugu kín-
verskir innflytjendur mest-
megnis í litlum hópum til
Bandaríkjanna, en nú er svo
komið að heilu skipsförmun-
um af fólki er landað við
strendumar, oft við lífshættu-
legar aðstæður.
Sem fyrr segir voru Kínveij-
arnir 300 um borð í Golden
Venture þegar í stað hnepptir
í gæsluvarðhald og ætlunin er
að láta þá dúsa þar uns mál
hvers og eins hefur verið tekið
fyrir. Aðgerðir bandarískra
yfirvalda koma nokkuð á
óvart. Fram til þessa höfðu
ólöglegir innflytjendur getað
fengið sig lausa úr varðhaldi
gegn vægri tryggingu. Þeim
var útvegað atvinnuleyfi og
viðtalstími hjá innflytjendayf-
irvöldum, en sú bið tekur oft-
ast mánuði eða jafnvel ár. I
áttatíu prósentum tflvika varð
raunin sú, að þegar að því
kom að menn áttu að mæta í
viðtalstímann fannst hvorki
tangur né tetur af þeim.
Ljóst er að Bill Clinton
Bandaríkjaforseti hyggst nú
taka innflytjendamálin mun
fastari tökum en fyrirrennarar
hans og ætlunin er að veita
fordæmi með Golden Vent-
ure-málinu. Víst er að ekki
veitir af, því frá fáum öðrum
löndum heims er straumur
innflytjenda jafnmikfll og ffá
Kína. Skipsstrandið hefur
orðið tfl að beina athygli yfir-
valda í aulcnum mæli að ólög-
legum kínverskum innflytj-
endum og glæpasamtökunum
sem standa að baki. Héðan í
ffá verður Kínverjum því eng-
in miskunn sýnd; allir, sem til
næst við strendur landsins,
verða teknir til fanga, skips-
áhafúir sóttar til saka og hald
lagt á slcipin.
Uppgangur kínverskra
glæpasamtaka í Bandaríkjun-
um veldur stjórnvöldum
mildum ugg, enda öllum fúll-
ljóst að þau eru engin lömb að
leika sér við. Fyrir utan smygl
ólöglegra innflytjenda frá
Kína, þar sem spflltir háttsettir
stjórnarmenn eru sagðir hafa
haft hönd í bagga, hafa
„Snákahöfuðin“ reynst um-
svifamiklir aðilar í eiturlyfja-
sölu, bæði innan Bandaríkj-
anna og utan. Af átta mikil-
vægum uppljóstrunum á her-
óínsmygli í Bandaríkjunum á
þessu ári áttu „Snákahöfuð“
aðfld að sex. Af ffamansögðu
má vera ljóst að vandinn sem
bandarísk stjórnvöld standa
ffammi fýrir er gífúrlegur. Við
er að etja tvíhöfða snák, sem
nærist af umfangsmildu
smygli — annars vegar á fólki
og hins vegar á eiturlyfjum.
Byggt á Newsweek, US News og
Der Spiegel.
GOLDEN VENTURE Skipið strandaði skammt undan New York-
borg með 300 ólöglega kínverska innflytjendur innanborðs.
Brostnar VONIR Ólöglegir innflytjendur ganga í greipar lögreglu og þar með er draumurinn búinn.