Pressan - 07.10.1993, Blaðsíða 24

M E N N I N G
24 PRESSAN
Fimmtudagurinn 7. október 1993
Hefurðu
heyrt það
nýjasta?
íslenskur húmor er ein-
stakur, enda byggist hann
mikið á svörtum gálga-
húmor þar sem ófarir ann-
arra eru mesta aðhláturs-
efnið. Það er svo auðvelt að
stækka sjálfan sig með því
að stíga á axlir félagans og
færa hann í svaðið — Gró-
an stendur eftir áberandi
hærra sett en sá svaðsetti.
Geta menn líka ímyndað
sér nokkuð fyndnara en
gamla konu sem rennur á
rassinn í hálkunni eða ung-
an mann sem bíður á
strætóstoppistöð í fárviðri
eftir strætó sem er hættur
að ganga vegna veðurs.
Skemmtilegast er þó að sjá
fræga fólkið verða sér til
skammar á skemmtistöð-
um og vera hent öfúgu út
eftir að hafa þuklað á vit-
lausum manneskjum, rifist
við aðra og bitið fræga rit-
höfunda. Framhjáhöldin
eru einnig stórskemmtileg
enda eru þau óvenjuopin-
ber hér á landi. Fólk hvorki
vill né getur falið ffamhjá-
haldið og yfirleitt vita allir
að það er til staðar, nema
kannski makinn og börn-
in. Fræga fólkið á íslandi er
sérstaklega skemmtilegt
umræðuefni, eðli málsins
samkvæmt. Flest enda öf-
uguggar, drykkjusjúkling-
ar, fjárglæframenn, gjald-
þrota og með eyðni, að
ógleymdum linnulausu
framhjáhaldi. Meðal
þekktra manna sem Gróa
hefur úrskurðað dauða má
nefna tónlistarmennina
Megas og Pálma Gunnars-
son að ógleymdum veður-
fræðingnum Trausta Jóns-
syni. Allir hafa þeir líklega
notað frasann frá Mark
Twain — „Fréttir af and-
láti mínu eru stórlega ýkt-
ar.“ Margir hafa verið á
grafarbakkanum eins og
Hemmi Gunn og Rut Reg-
inalds, sem bæði börðust
við ólæknandi sjúkdóm.
öfuguggaháttur og fram-
hjáhöld eru of tíð til að það
taki því að nefna dæmi. Of-
urgjaldkerinn og útvarps-
stjarnan Sigurður Pétur
Harðarson fór í herferð
gegn kjaftasögum um sjálf-
an sig, sem vitanlega voru
allar rangar, þótt PRESSAN
hafi þóst sýna fram á að
margar ættu þær við meira
en rök að styðjast. Þannig
er það nú með kjaftasög-
urnar — þótt sumar séu
uppspuni frá rótum er
sannleikskom í þeim flest-
um og margar eru sann-
leikurinn holdi klæddur.
Einkaklúbburinn starfar enn og það ekki að ástæðulausu, segir
skemmtanastjóri klúbbsins, Agnar Jón Egilsson. Það er
skoðun hans að skemmtanabransinn á Islandi sé
hræðilegur eins og hann er í dag. „Það er fátt annað
hægt að gera hér á landi en hanga á pöbbum. Við
viljum fá fólk til þess að djamma. Við höfum jú
Hótel ísland, sem hoppar upp og niður; Ró-
senbergkjallarann, þar sem að komast færri
en vilja; Ingólfscafé, sem heldur að vísu sínu;
Þjóðleikhúskjallarann, sem enn er óskrifað
blað, og Casablanca er mjög misjafn.“ Úr
þessu ætlar einkaklúbburinn að bæta í vetur
með mánaðarlegum uppákomum og sú fyrsta
verður á laugardaginn á Tveimur vinum með
einu íslensku reggae-hljómsveitinni, sem nefnist
Reggae on Ice. Að hátíðinni standa, ásamt einka
klúbbnum, ýmis fyrirtæki sem hafa sitt fram að færa á þessu
kveldi. Allir sem eru til í að sukka svolítið á laugardagskvöldið eru
velkomnir, ekki bara meðiimir klúbbsins. Reyndar á það við um öll önnur djammkvöld
einkaklúbbsins, þótt það kunni að kosta þá óbreyttu aðeins meira en meðlimina.
er svo að stórri Keflavíkurhátíð á næstunni.
iðspurður um félagafjölda klúbbins neitar Agnar að gefa upp töluna —
nda í tísku í dag að vera dularfúllur. Hann segir félagana þó skipta nokkr-
um þúsundum og nú sé svo komið að ekki verði fleirum bætt við nema í
stað þeirra sem kunna að hætta. Nokkrar utanlandsferðir eru fyrirhug-
aðar í vetur, en Parísarferð um mánaðamótin júli/ágúst er mörgum
enn í fersku minni. Dvalið var í vikutíma í París og er sagt að meðal-
svefntími hvers ferðalangs hafi verið tíu tímar í allri ferðinni. Sögur úr
ferðinni mega ekki spyrjast út, einhverra hluta vegna.
Þá er stefnt að ferð til Dyflinnar í lok þessa mánaðar. Þar verður dval-
ið í fjóra daga á fjögurra stjömu hóteli, en hótel þetta mun einnig vera
mest „in“ skemmtistaður borgarinnar. Önnur ferð er fyrirhuguð fyrir jól,
væntanlega til að kaupa jólagjafirnar.
EINKAKLÚBBURINN í PARÍS. Hver einstaklingur svaf að meðaltali í tíu fa'ma í allrí ferðinni, sem
stóð yfir í viku. Á myndinni má sjá að menn eni ýmist glaðir eða þreyttir.
LEIKLIST
Missið ekki afþessu
FISKAR Á ÞURRU LANDI
PÉ-LEIKHÚSIÐ
ISLENSKU ÓPERUNNI
★★★
Því miður misstí ég af þess-
ari sýningu á listahátíðinni í
Hafnarfirði í sumar en mér
tókst að bæta fyrir mistökin
með því að fara á hana um
síðustu helgi hjá íslensku
ópemnni. Stutt en drepfynd-
ið, „Fiskar á þurm landi“ eftir
Árna Ibsen er nútímafarsi
sem vekur alvarlegar spurn-
ingar um ást, vald, heppni og
peninga, en ekki endilega í
þeirri röð. Leikendurnir, Ól-
afur Guðmundsson, Sigur-
veig Jónsdóttir (sem tók við
af Guðrúnu Ásmundsdótt-
ur), Ari Matthíasson og Aldís
Baldvinsdóttir, komu mér sí-
fellt á óvart með hressilegri og
stórskemmtilegri túlkun á
hlutverkum sínum. Ari Matt-
híasson, æstur og öskrandi
nánast allan tímann sem
brjálæðislegi eiginmaðurinn,
minnti mig stundum á John
Cleese (í Fawlty Towers). En
Aldís Baldvinsdóttír og Ólaf-
ur Guðmundsson féllu þó
engan veginn í skuggann fyrir
því. Skondið og vel sniðið
leikrit. Annar leiksigur Árna
Ibsen og Andrésar Sigurvins-
sonar. Missið ekki af þessu.
Nú eru síðustu forvöð.
BÓKMENNTIR
„Þýðing dr. Brodda er óaðfinnanleg og hið
sama má segja um eftirmálann. Hann er
hinn fróðlegasti og er skrifaður afmanni sem
hefur fullkomið vald á íslenskri tungu. Slík-
um mönnum ferfœkkandi. “
FERSKEYTLAN - VISUR OG
STEF FRÁ ÝMSUM TÍMUM
★★
HANDBÓK EPÍKTETS
★ ★★★
ALMENNA BÓKAFÉLAGIÐ
1993
Ferskeytlan og Handbók
Epíktets eru tvær einkar fal-
legar bækur, þær fyrstu í nýrri
röð sígildra verka frá Al-
menna bókafélaginu.
I Handbók Epíktets er að
finna heimspekilegar þenk-
ingar Epíktets, hins grísk-
rómverska heimspekings sem
fæddist árið 50 e. Kr. Framan
af ævi var Epíktet þræll í
þjónustu lífvarðar Nerós keis-
ara. Húsbóndi hans studdi
þræl sinn til mennta og gaf
honum loks ffelsi. Um miðj-
an aldur var Epíktet orðinn
vel þekktur heimspekingur í
Rómarborg og kenndi heim-
speki sem tók allnokkurt mið
af kenningum Sókratesar.
Ein meginhugmyndin í
heimspeki Epíktets segir að
maðurinn skuli varðveita ró
sína hvað sem á gangi; það sé
ekki það sem hendir mann-
inn sem mestu varði heldur
viðhorf hans til atburðanna:
„Bið þess ekki, að allt gerist
svo sem þú vilt, heldur skal
það vera vilji þinn, að allir
hlutir gerist sem þeir gerast,
og þá munt þú verða ham-
ingjusamur. „Segðu um eng-
an hlut: Ég missti hann, held-
ur: Ég skilaði honum aftur.
Barn þitt hefur látist, - því
hefur verið skilað aftur. Kon-
an þín hefur dáið - henni
hefur einnig verið skilað aft-
ur...“
Það er vitaskuld ekki á færi
hversdagsmanna að tileinka
sér þennan hugsunarhátt og
Epíktet virðist gera sér það
ljóst, og kannski þess vegna
segir hann á einum stað í
Ijúfri hvatningu til okkar
meðaljónanna:
„Þótt þú sért enginn Só-
krates, skaltu lifa eins og sá, er
vill verða Sókrates.“
Það er dr. Broddi Jóhann-
esson sem þýðir gullkom Ep-
íktets og að mínu mati er
þýðing hans óaðfinnanleg.
Hið sama má segja um eftír-
mála dr. Brodda. Hann er
hinn fróðlegasti og
er skrifaður af
manni sem hefur
fullkomið vald á ís-
lenskri tungu. Slík-
um mönnum fer
fækkandi.
Kári Tryggvason
kennari og skáld
hefúr valið um ann-
að hundruð fer-
skeytlur í bókina
Ferskeytluna.
I mörgum fer-
skeytlanna endur-
speglast lífsviðhorf
sem oft og tíðum
má flokka undir
barlóm. Það er í
þessum anda:
„Einatt bætist
raun við raun/réna
gleðistundir“ eða „-
Heyrðu, drottinn,
sárt ég syng/særð af
hungri löngu“ eða
þá þetta: „Heimsins
bresta hjálpar-
lið/hugur skerst af
ergi“.
En eins og skáldið
sagði: „Það er þó ætíð bún-
ingsbót að bera sig karlmann-
lega“ og eftír mæðuhjalið telja
menn í sig kjark. Það er í
þessum dúr:
„Margan góðan dreg ég
drátt/úr djúpi minninganna"
eða „Það er eins og hulin
hönd/hjálpi er mest á liggur“.
Það er nú ekki svo að allar
vísur bókarinnar séu í þessum
dúr en þær kunna að vera
fullmargar og einhver slatti
þeirra hefur sáralítið skáld-
skapargildi. En um leið eru
þær vísast lýsandi fyrir hina
einkennilega samsettu þjóð-
arsál.
Svo eru skínandi perlur
innan um: Löngum var ég
læknir minn (Stephan G.),
Láttu smátt en hyggðu hátt
(Einar Ben.), Langt er síðan
sá ég hann (Skáld-Rósa),
Fljúga hvítu fiðrildin (Svein-
björn Egilsson), Dýpsta sæla
og sorgin þunga (Ólöf Sig-
urðardóttir). Auk þess má
nefna skáldanöfú eúis og Þór-
berg Þórðarson, Grím Thom-
sen, Bjarna Thorarensen,
Stein Steinarr, Hallgrím Pét-
ursson, Hannes Hafstein og
eru þá fáeinir nefndir. Og svo
má ekki gleyma Páli gamla
Vídalín, og svei mér þá, ég
held að gamli maðurinn sé
bara bestur.
Að mínu mati er fúllfrjáls-
lega valið í þessa bók, við eig-
um betra fóður en margt af
því sem hér slapp irm. En það
var þó betur af stað farið en
heima setið. Reyndar fannst
mér efitír lesturinn að bókin
skildi mann eftir með vanga-
veltur um lífsviðhorf eldri
kynslóða. Og kannski var
leikurinn í og með til þess
gerður.
Það er ekki hægt að skilja
við þessar bækur án þess að
geta um útlit þeirra. Þær eru
einstaklega fallegar, með
þeim alfallegustu sem hér
sjást, bundnar í dumbrautt
skinnlíki með gyllingu. Fag-
urkerar ættu að hrífast.