Pressan - 20.01.1994, Blaðsíða 15

Konan frjáls
Stjórnmál
BALDUR
KRISTJÁIVISON
eða fjötruð?
Eg man frá því ég var lítill hvað
við vorkenndum óskaplega
skólafélögum sem áttu gaml-
ar mömmur og gamla pabba. Ég
man ennþá eftir foreldrum vinar
míns Loga sem sóttu hann í skól-
ann hrukkóttir og skjálfandi. Þau
voru eldri en aðrir foreldrar og þar
með öðruvísi. I huga barnsins var
því eitthvað ónormalt á ferðinni.
Ég gæti trúað að Loga hafi liðið
betur en okkur hinum. Hann var
alltaf sóttur í skólann og hefúr ef-
laust verið keyrður þangað líka.
Það var meiri þjónusta en við
krakkarnir í nýbyggðu blokkunum
fengum. Hann var svolítið sérstak-
ur, fullorðinslegur, öðruvísi en við
sem áttum unga foreldra sem voru
að byggja.
Enn skaust myndin af gömlu
mömmunni hans Loga upp í hug-
ann (og ég sé nú að hún hefur tæp-
ast verið meira en fertug) þegar ég
las um það að 59 ára gamlar konur
og þaðanaf eldri væru farnar að
eignast börn. I ísaksskóla í gamla
daga hefðu börn svo aldraðra
mæðra sennilega sloppið með þá
sennilegu sögu að þetta væri amma
sem mætti á foreldrafundi.
Mamma væri dáin eða byggi í Kan-
ada.
Ég heyrði einnig í fféttum útlist-
anir á því að þetta væri hæpið. Ekki
væri rétt að tala um rétt konu til að
eignast barn — réttara væri að tala
um rétt barnsins í þessu tilviki til
að eiga foreldra á skynsamlegum
aldri. Nefhd kona væri komin um
áttrætt þegar barnið hennar væri
um tvítugt. Hún gæti dáið — þetta
væri óréttmætt gagnvart barninu.
Nú er það svo að við fögnum
yfirleitt tækni sem styrkir líf, tækni
sem gerir fleirum kleift að eignast
börn, tækni sem stuðlar að heil-
brigði barna. Við fögnum því yfir-
leitt ef hægt er að lagfæra galla með
tæknilegum hætti. En af einhverj-
um ástæðum fer ekki fagnaðar-
bylgja um okkur þegar eldri kon-
um er gert mögulegt að verða
mæður. Við erum þó vön hug-
myndinni um gamalt foreldri.
Karlar eru oft gamlir feður. Af
hverju ekki að gleðjast fyrir hönd
þeirra kvenna sem komnar eru úr
barneign en vilja eignast barn? Get-
ur verið að þarna örli á einhverjum
fordómum?
í þessu tilviki er tækninni reynd-
ar beitt til þess að raska þeirri skip-
un sem náttúran augsýnilega gerir
ráð fyrir — að konur eigi börn á
aldrinum 13 tfl 40 eða þar um bil,
sem er augljóslega skynsamlegt fyr-
irkomulag að mörgu leyti. Uppúr
fertugu fer líkaminn heldur að gefa
sig. Burðargeta hans minnkar og
hvers kyns hæfni til að sinna ung-
viði. Það er því augljóslega ekki
skynsamlegt fyrir konur að standa í
barneignum miklu lengur en til
fertugs. Það sama gildir þá væntan-
lega um karla, svo langt sem sá
samanburður getur náð.
Á hitt ber að líta að fólk lifir
lengur en áður og býr við betri
kost. Þó að regla náttúrunnar sé
skynsamleg verður ekki séð að það
setji samfélagið — hvað þá lífríkið
— í neina hættu, nema síður væri,
þó að heilsuhraustar konur nokk-
uð við aldur fengju egg úr annarri
konu og gætu þannig eignast börn.
Einnig mætti hugsa sér að konur
frystu sín eigin egg til nota síðar.
Það ætti hins vegar að vera for-
senda að konur sem þurfa tækni-
lega aðstoð við frjóvgun kosti til-
tækið sjálfar og sýni ffam á bæri-
legar félagslegar aðstæður og síðast
en ekki síst góða heilsu.
Hvað um barnið? Ég segi fyrir
mig. Ég vildi heldur vera barn sex-
tugra foreldra, alast upp við huggu-
leg skilyrði og fá arfinn minn í
upphafi háskólanáms heldur en að
vera barn tvítugra foreldra með allt
niður um sig efhalega og félagslega.
Kannski er það ógæfa þessa mátu-
lega vel heppnaða mannkyns að
fólk er að punda niður börnum á
sama tíma og atgangurinn er hvað
mestur í því að koma sér fyrir og
þörfin til að njóta lífsins mest. Ef til
vill færist það í vöxt í ffamtíðinni
að fólk eignist ekki börnin sín fyrr
en á fimmtugs- eða sextugsaldri.
Byrji á því að koma sér fyrir, ná
frama í starfi, njóta lífsins og svo
framvegis. Þegar ellin og værðin
sækja að er rétt að fara að huga að
því að viðhalda sér. Einmanaleik-
inn verður þá ekki fylgifiskur ell-
innar og þeim börnum fækkar sem
þurfa að alast upp í húsnæðiserfið-
leikum, drykkju, peningabasli,
skilnaðartragedíum og framapoti
áranna milli tvítugs og fertugs.
Þessi börn verða sótt í skólann.
Þetta verða vel tilhöfð, vel uppalin
börn sem eignast tíma foreldra
sinna. Þjóðin verður betri og börn-
in verða ekki búin að gleyma for-
eldrum sínum þegar þau síðar-
nefndu geispa golunni.
Ekkert er nýtt undir sólinni.
Þessi taktík hefur verið reynd fyrr.
Sara kona Abrahams var níræð
þegar hún gat ísak. Það gafst vel.
Augljóst er því að kirkjan getur ver-
ið fylgjandi hugmyndinni af sögu-
legum ástæðum.
Höfundur er prestur.
„Ég vildi heldur vera barn sex-
tugra foreldra, alast upp við
hugguleg skilyrði og fá arfinn
minn í upphafi háskólanáms held-
ur en að vera barn tvítugra for-
eldra með allt niður um sig efna-
lega og félagslega. “
VIÐSKIPTI
— Hll\l HLIDIIM
Vikulegur dálkur um viðskipti og fjármál er
skrifaður af pallborði nokkurra einstaklinga í
viðskipta- og fjármálalífi.
Dregur að lyktum í
sölunni á SR-mjöli
Nú styttist í að nýir eigendur
SR-mjöls hf. taki við rekstr-
inum. Samkvæmt kaup-
samnningi sjávarútvegsráðherra
við Jónas A. Aðalsteinsson og
Benedikt Sveinsson munu þeir taka
við rekstrinum 1. febrúar næst-
komandi.
Sem kunnugt er af fféttatilkynn-
ingu sjávarútvegsráðherra, sem var
gefin út í kjölfar samningsgerðar-
innar, voru tuttugu loðnuútgerðir
og fjórir fjárfestingasjóðir, auk
starfsmannafélaga SR-mjöls hf. og
nokkurra bæjarfélaga, tilgreind
sem kaupendur.
Kaupverðið var 725 milljónir
króna, sem eiga að greiðast á
nokkrum árum. Sjávarútvegsráð-
herra hafhaði hins vegar stað-
greiðslutilboði Haralds Haralds-
sonar í Andra hf. upp á 801 millj-
ón. Meginástæða þess að tilboðinu
var hafnað var sú niðurstaða selj-
anda, eftir að hafa kannað kaup-
getu Haralds, að hann hafi ekki
með nokkru móti haft möguleika á
að standa við tilboðið. Ennfremur
hafi dreifð eignaraðild að félaginu
ekki verið tryggð með kaupum
Haralds og félaga.
Hins vegar hefur það vakið at-
hygli síðustu daga að allt virðist
óffágengið hjá Benedikt og Jónasi.
Ekki er ljóst hverjir hinir endanlegu
kaupendur félagsins verða. Eftir því
sem næst verður komist mun að-
eins um helmingur útgerðarmann-
anna verða í kaupendahópnum.
Ennfremur hefur ekki verið flóa-
ffiður í lífeyrissjóðum landsmanna
vegna þessa máls. Þeir Benedikt og
Jónas sækja mjög stíft við sjóðina
að kaupa hlutabréf og er leitað eftir
tugmilljóna ffamlagi ffá hverjum
sjóði. Mörgum lífeyrissjóðum
blöskrar hversu málið er hart sótt,
því þeim þykir sem um heldur
mikinn áhætturekstur sé að ræða
til að forsvaranlegt sé að hætta í
hann fjármunum slíkra sjóða.
Markmið lífeyrissjóðanna með
fjárfestingum er náttúrlega öryggið
ffamar öllu og síðan ávöxtunin,
vegna eðlis þeirra.
Þeir Benedikt og Jónas virðast
einnig hafa verið of yfirlýsingaglað-
ir þegar þeir nefndu til sögunnar
bæjarfélögin og starfsrnannafélög-
in. Eftir því sem næst verður kom-
ist hafði ekkert bæjarfélag sam-
þykkt hlutabréfakaup þegar samn-
ingurinn var gerður. Nú hefur þó
að minnsta kosti eitt bæjarfélag
ákveðið að kaupa hlutafé og er það
Siglufjarðarkaupstaður. Framlag
bæjarins var ákveðið hvorki meira
né minna en 100 þúsund krónur
eða um 0,01 prósent af kaupverð-
inu. Hugsanlega er það skoðun
sjávarútvegsráðherra að með þessu
sé hin dreifða eignaraðild tryggð.
Hvað starfsmannafélögin snertir er
komið í ljós að engin slík félög eru
starfandi hjá SR-mjöli, en þó munu
einhverjir starfs-
menn hafa jánkað
því að kaupa hlut í
félaginu.
Annað atriði, sem
er óklárt hjá þeim
félögum, eru banka-
málin. Landsbank-
inn stendur enn
fastur á því að ríkis-
ábyrgð sé á lánum
SR-mjöls hf. og er
bankinn ekki reiðu-
búinn til að skuld-
breyta lánunum án
þess að ríkisábyrgð
verði tryggð áfram.
Haraldur í Andra
hafði hins vegar séð
þessi vandræði fyrir,
enda bauðst hann
til að greiða upp all-
„Enn er ekki Ijóst hverjir
hinir endanlegu kaupendur
SR- mjöls hf verða. Eftir því
sem nœst verður komist
mun aðeins um helmingur
útgerðarmannanna verða í
kaupendahópnum. Þeir
Benedikt og Jónas sœkja
hins vegar stíft að lífeyris-
sjóðum um þátttöku. “
ar langtímaskuldir félagsins í
Landsbankanum og forða þannig
ríkinu ffá deilum um ríkisábyrgð-
ina.
Fram er komið í fféttum að Har-
aldur hefur ákveðið að stefha rík-
inu og kaupendum fyrir Héraðs-
dóm Reykjavíkur og er krafa hans
sú að málsmeðferðin öll verði
dæmd ólögmæt og kaupsamningn-
um verði því rift. Hefur hann feng-
ið svokallaða flýtimeðferð hjá Hér-
aðsdómi, sem þýðir að málsmeð-
ferðin mun taka skemmri tíma en
ella. Þykir það bera vott um að
málið þyki áhugavert hjá dóm-
stólnum og hagsmunir þeir, sem í
húfi eru, miklir.
Röksemdir Haralds hafa verið
þær að ríkinu hafi borið að láta
reyna á tilboð hans, enda hafi það
verið eina tilboðið sem barst. Ekk-
ert tilboð hafi borist ffá Benedikt
og Jónasi, heldur aðeins viljayfirlýs-
ing um að kanna hvort hópurinn
sé reiðubúinn til að kaupa félagið á
eigi lægra verði en nafnverði.
Óvissan um hverjir stóðu raun-
verulega að „tilboðinu“, sem nú er
greinilega komið í ljós, virðist
„ Vinni Haraldur í
Andra málið má
búast við að Þor-
steini Pálssyni
verði órótt á ráð-
herrastóli... “
renna stoðum undir þessa skoðun.
Haraldur hefur einnig vísað til þess
að Verðbréfamarkaður íslands-
banka hafi verið vanhæfur til að
annast söluna vegna tengsla sinna
við íslandsbanka, en Sjóvá-Al-
mennar eru einn stærsti hluthafinn
í bankanum og Einar Sveinsson,
bróðir Benedikts, situr í bankaráð-
inu. Ennffemur sé systurfélag VÍB,
Draupnissjóðurinn, meðal væntan-
legra hlufhafa og einnig Eignar-
haldsfélag Alþýðubankans, sem er
annar stór hluthafi í bankanum.
Að endingu hefur síðan lögmaður''
Haralds, Sigurður G. Guðjónsson
hrl., bent á að lögmannsstofan
Höfðabakka, sem er sameignarfé-
lag Hreins Loftssonar, formanns
einkavæðingarnefhdar, og fleiri
lögmanna, hafi ffá og með áramót-
um undirritað þjóunstusamning
við Sjóvá um lögmannsstörf.
Viðvaningsbragurinn og hags-
munatengslin hafa vakið þá spum-
ingu hvort yfirleitt sé óffamkvæm-
anlegt að láta innlend fyrirtæki
annast sölu ríkisfyrirtækja, ekki síst
þegar haft er í huga hversu marg-
flóknir þræðir liggja hérlendis á
milli fyrirtækja og fjármálastofn-
ana. Það hlýtur að minnsta kosti að
koma alvarlega til íhugunar að fela
slík verk erlendum fagfyrirtækjum
sem reynslu hafa af svipuðum
verkefnum.
Vinni Haraldur málið má búast
við að Þorsteini Pálssyni verði órótt
á ráðherrastóli, enda er hann ekki
aðeins sjávarútvegsráðherra, heldur
líka dómsmálaráðherra. Það væri
vitaskuld mikill hnekkir fyrir hann
ef fyrstu alvöruáformin um einka-
væðingu myndu klúðrast fyrir
dómstólum vegna galla á máls-
meðferðinni.
FIMMTUDAGURINN 20. JANÚAR 1994 PRESSAN