Pressan - 20.01.1994, Blaðsíða 22

Síðasti séns
í óperuna
Eins og óperuunnendum
er kunnugt er íslenska
óperan nú með óperu
Tsjækovskís, Évgení Ónegín, til
sýningar. Eins og oft áður þegar
mikið liggur við voru söngvarar
kaliaðir til frá útlöndum auk
heimamanna. Nú þurfa að
hverfa utan þeir Gunnar Guð-
björnsson tenór (sem Jónas
Sen, gagnrýnandi PRESSUNN-
AR, sagði vera ÆÐI í sýning-
unni) og Guðjón Óskarsson
bassi. Það fer því hver að verða
síðastur að sjá óperuna...
Ásssókní
basssann
hjá SSSól
drengurinn heitir Björn Árnason
og var áður meðlimur í Deep
Jimi. Einhver þreyta virðist vera
komin í Deep Jimi, enda hafa
yfirlýst heimsfrægðaráform ítrek-
að runnið út í sandinn. Hljóm-
sveitin heldur þó áfram og aug-
lýsti eftir bassaleikara í DV í
síðustu viku. Engum sögum fer
af viðbrögðum, en annar hver
bassaleikari í bænum sótti hins-
vegar um hjá Helga og kó í
SSSól og voru fimmtán kandí-
datar reyndir. Næsta skref hjá
Sólinni er að taka upp plötu og
verður hafist handa í mars. Plá-
hnetan er hins vegar með Jakob
Magnússonar. Nýi sólskins- ísigtinu...
Bubbi og Stefán
sem kennsluefni
Nemendur við Kennaraháskólann fá að kynnast alveg nýjum hliðum á þessum mönnum.
Aðdáendur Bubba Morthens hafa löngum
séð í gegnum fingur sér við hann varðandi
íslenskukunnáttuna, sérstaklega í textagerð-
inni hér áður
íyrr. Fram-
burðurinn hef-
ur ekki síður
verið á reiki, frá
linmælgi til
hvæsihljóða
sem fáir aðrir
nota dags dag-
legá.- Glöggir
rnenn hafa þó
heyrt töluverða
breytingu til
batnaðar síð-
ustu misseri,
enda hefur
Bubbi leitað sér
faglegrar ráð-
gjafar varðandi
framburðinn.
Nú ber hins
vegar svo við að framburður Bubba er orðinn skóla-
bókardæmi í íslenskukennslu við Kennaraháskóla
Islands. Þar sitja nemendur og hlusta á Bubba syngja
á meðan kenn-
arinn vekur at-
hygli þeirra á
framburði og
aukahljóðum
sem sérstaklega
þykja athyglis-
verð frá fræði-
legu sjónarmiði.
En Bubbi er svo
sem ekki einn
íslenskra popp-
ara um þessa
forfrömun, því
á efnisskrá nem-
enda Kennara-
háskólans eru
líka lög með
söngvurum á
borð við Stefán
Hilmarsson...
[ sælkeraboði með forsetanum
Fyrir nokkru sýndi sunnu-
dagsútgáfa hins sænska
Aftonbladet áhuga á að
komast í sælkeraboð til forseta
Islands, frú Vigdísar Finn-
bogadóttur. Forsetinn varð
við ósk blaðsins. Til veislunnar
kom svo á mánudagkvöld fyrir
rúmri viku. Gísli Thoroddsen,
sælkeramatreiðslumeistari for-
setans undanfarin átta ár, sá al-
farið um veisluna. I hana voru
mættir tíu góðvinir forsetans,
þeirra á rneðal Sveinn Einars-
son leikstjóri og Þóra Krist-
jánsdóttir listfræðingur, Stef-
án Baldursson Þjóðleikhús-
stjóri og Þórunn Sigurðar-
dóttir leikstjóri, Kjartan
Ragnarsson leikstjóri og Sig-
ríður Margrét Guðmunds-
dóttir leikhúsfræðingur ásamt
fleirum. Alls sátu ellefu manns
boðið að forseta Islands með-
töldum. Auk þess að birta
myndir og uppskriftir að rétt-
unum í boðinu kemur árlega
út sælkerabók, sem þetta boð
forsetans verður meðal efhis í næst. Þess má geta að margir
frægir Svíar hafa einmitt komið ffam í bókinni, til að mynda
sjálfur kóngurinn, Birgit Nilsson óperusöngkona og Britt
Ekland leikkona. Bókin hefur hingað til runnið út eins og
heitar lummur.
Matseðillinn í sælkeraveislunni var eftirfarandi:
Hunangsmaríneraður lax með rifsberjasósu (í benni er m.a.
súrmjólk, rifsber ogpúrtvín)
Steinbítskinnar með tómatbasilsósu
Fyllt lambafúet með humri
Lambakótilettur innbakaðar í spínati. Með var borin lerki-
sveppasósa, en sveppirnir voru úr Hallormsstað.
Skyr í súkkulaðikörfu með bláberjasorbet.
Sagnfræði út úr kú

■ f \ í SANNLEIKA SAGT
\ . IIMDRIÐI G. ÞORSTEIIXISSOIM
•mr f
Við höfúm lengi vanist því, að
farið sé með sögulegar stað-
reyndir eftir geðþótta, og
efhi þeirra gjarnan þannig hagað,
að það henti viðhorfum eða til-
gangi hagsmunahópa í pólitík.
Þetta hefur orðið alveg gegnsætt á
síðustu áratugum, þegar nýir menn
hafa verið fengnir til að skrifa
kennslubækur um söguleg efhi.
Það hefúr lengi tíðkast að segja
börnum ósatt í skólum, enda er
kennsla þess eðlis að erfitt verður
um svör. öðru máli gegnir, þegar
heilaþvegnir fullorðnir einstakling-
ar koma fram í fjölmiðlum og snúa
sögulegum staðreyndum alveg á
hvolf, brosa síðan og hugsa sem
svo: Þarna var ég fjandi sleipur.
Þeir gleyptu þetta hinir.
Atvik af þessu tagi kom fyrir í
annars ágætum sjónvarpsþætti,
sem Hrafn Gunnlaugsson stjórnaði
nýlega, þar sem verið var að bera
saman atburðina sem leiddu til
valdatöku Hitíers í Þýskalandi og
þau atvik í Rússlandi sem hafa
valdið mönnum nokkrum áhyggj-
um síðustu daga. I nýlegum þing-
kosningum þar í landi gerðist há-
vær fasisti næsta fylgisríkur og virð-
ist hafa meirihluta á þingi ásamt
gömlum kommúnistum. Þessi úr-
slit þykja einkennileg, en eru það
þó ekki séð í sögulegu ljósi. Fasismi
og kommúnismi eru miklu skyld-
ari hreyfingar en margan grunar,
þótt svo hafi farið, að þessar tvær
stefnur hafi átt í styrjöld ffá
1941-1945.
Báðar þessar hreyfingar krefjast
þess að segja fýrir um hvernig
þegnarnir eiga að sitja og standa,
þegar þær hafa náð völdum. Þær
stjórna sem sagt með harðri hendi
og láta skjóta það fólk sem andæfir,
eða senda það í fangabúðir. Þessa
samsvörun var að finna bæði í fas-
istaríkjum Evrópu og í Sovétríkj-
unum. I Sovétríkjunum var það
réttíætt með því að verið væri að
ffelsa mannkynið. I Mið-Evrópu
hét það að verið væri að stofiia
þúsund ára ríki. Þar þótti meðal
annars réttlætanlegt að hengja
menn á kjötkróka til að þeir dæju
ekki of fljótt og fýndu vel til mis-
gjörða sinna. Hins vegar bjarmaði
hvergi fýrir þúsund ára ríkinu við
sjónarrönd. Eins var um hina
miklu mannkynsfrelsun, sem best
varð lýst með orðum eins Moskvu-
foringjans; að betra væri að vera
rauður en dauður. Samt gekk
aldrei nema lítill hluti þegna í Sovét
í Kommúnistaflokkinn.
Ástæðurnar fýrir uppgangi Ad-
olfs Hitlers í Þýskalandi hafa marg-
sinnis verið raktar og eru öllum
kunnar. Sigurvegararnir í heims-
styrjöldinni fýrri voru eiginlega
guðfeður hans. Friðarsamningarnir
í Versölum að stríðinu loknu voru
svo óbilgjarnir og blóðtakan svo
rosaleg, að vart var við því að búast
að nokkurt ríki stæðist, sem standa
þurffi skil á öðrum eins fjármun-
um og Þjóðverjar voru neyddir til
að samþykkja. Weimar-lýðveldið
hafði ekki þá sterku innviði, að það
stæðist þetta álag. Upplausn og
óðaverðbólga fylgdi í kjölfarið, auk
þess sem kommúnistar gengu hart
ffam, einkum um norðanvert
Þýskaland, haldnir nýrri trú og
nýju ofstæki, sem miðaðist við nið-
urrif en ekki uppbyggingu. Inn á
vettvang þýskra þjóðmála sigldi
annar öfgahópur, þjóðernissósíal-
istar, byggður upp á hatri á sigur-
vegurunum úr stríðinu. I atvinnu-
leysi og óðaverðbólgu var auðvelt
fýrir nasista að safna fýlgi, sem
dugði þeim í nýja heimsstyrjöld.
Nú telja einhverjir ffæðarar á Is-
landi, að eins sé komið fýrir Rúss-
landi og Þýskalandi á tímum Wei-
mar-lýðveldisins. Sökudólgurinn i
ófarnaði Weimar-lýðveldisins er
„Heilaþvegnir
fullorðnir ein-
staklingar
koma fram í
fjölmiðlum og
snúa sögulegum
staðreyndum al-
veg á hvolf
brosa síðan og
hugsa sem svo:
Þarna var ég
fjandi sleipur. “
öllum kunnur. Það voru þrír full-
trúar sigurvegaranna í stríðinu
1914-T8, sem héldu sig hafa verið
að heyja stríð til að enda öll stríð og
töldu affarasælast að hafa Þýska-
land á hnjánum um ófýrirsjáanlega
framtíð. Þeir ætluðu líka að stjórna
heiminum í gegnum Þjóðabanda-
lagið. En annar kurfur en Hitler,
málvinur hans Mussolini, sá fyrir
því bandalagi með Abyssiníu-stríði.
(Kannski að hugurinn hvarfli til
Serbiu?) En íslenskir fræðarar telja
sig vel heima í sögulegri þróun. Nú
skulu atburðir í kringum valda-
mikinn fasista í Moskvu heita end-
urtekning á þýska slysinu. Til að
koma þessu heim og saman þarf að
finna ffambærilegan sökudólg. I
hugum ffæðaranna er hann auð-
fundinn. Þarna eru Vesturlönd
sem sagt komin á kreik að nýju og
eru nú að búa tii óðan fasista í
sjálffi Moskvu.
Auðvitað á ástandið í Rússlandi í
dag sína forsögu. Það er deginum
ljósara. Landið var undir stjórn
Leníns og Stalíns og síðan minni
spámanna í ein sjötíu ár. Þegar fólk
steig upp úr þeirri öskustó taldi það
að ástandið hlyti
að batna. Það
lenti hins vegar
á barmi bylting-
ar, eins og
Þýskaland á sín-
um tíma, og
eins og í Þýska-
landi eftir fýrra
stríð geisar þar
óðaverðbólga
og atvinnuleysi.
Fræðarar á Is-
landi virðast
álíta að þetta sé
Vesturlöndum
að kenna. Öll-
um má þó vera
ljóst, að stjórn-
völd sem börð-
ust linnulaust
við þegna sína í
sjötíu ár hafa
ekki skilið mik-
ið effir. Orsökin
fýrir óffemdar-
ástandinu í Rússlandi er fyrri
stjórnvöld landsins. I raun varð að
skjóta leifar þessara fýrri stjórn-
valda út úr þinghúsinu í Moskvu til
að binda enda á að minnsta kosti
þann þátt í harmsögu Rússlands.
Einn íslenskur fræðari reis þó upp
á sínar fúnu lappir um síðustu ára-
mót, og taldi að með skothríðinni
hefði þinginu verið sýnt ótrúlegt
ofbeldi. Hann varðaði ekkert um,
að fúlltrúarnir voru allir komnir
þangað fýrir tilstilli kommúnista og
án venjulegra kosninga eins og
tíðkast í siðuðum löndum.
2B. PRESSAN FIMMTUDAGURINN 20. JANÚAR 1994