Pressan - 03.03.1994, Blaðsíða 8

Mikil átök vegna innflutnings á næringarefnum á vegum Herbalife
Leyniregla um vítamínbætt
kakómalt
eða verðugur
andstæðingur
kerfisins?
Flest bendir til þess að Félag íslenskra stórkaupmanna kæri sölumenn bætiefnisins Herbalife fyrir söluað-
ferðir þeirra. Átök hafa undanfarið verið á milli þeirra sem selja viðurkennda vöru eftir leiðum lyfsölukerfis-
ins og hinna sem selja vöru sína með mjög svo óhefðbundnum aðferðum. Margt í söluaðferðum Herbalife er
til þess fallið að vekja tortryggni en spurning hvort lyfsölukerfið eigi rétt á tryggð almennings.
ARNMUNDUR JÓNASSON hjá Lyfjum hf. Hafa farið fram á að FÍS
hlutist til um málið.
Neysla sérstakra næringar-
efira í hinum vestræna
heimi eykst ár frá ári og
hefur vaxið um 60 prósent í Evr-
ópu einni á síðustu fimm árum.
Nú er svo komið að þarna er um
mikla fjárhagslega hagsmuni að
ræða, um leið og surnir tala um
nýjan lífsstíl. Undanfarið hefur
angi þessara átaka borist hingað
heim til Islands og er tekist á um
með hvaða hætti þessi næringar-
og bætiefhi eru seld, innan eða ut-
an lýfsölukerfisins, fýrir opnum
eða lokuðum dyrum.
Fyrir um það bil hálfu ári fór að
streyma til landsins næringarefni af
bandarískum uppruna, framleitt
undir nafninu Herbalife. Sölukerfi
í kringum þetta virðist byggt upp
án sérstaks fyrirtækis og grunnhug-
myndin felur í sér trú á persónu-
lega sölu. Þeir sem hafa trú á þessu
gerast sölumenn og selja fólki í
sínu nánasta umhverfi, gjarnan
ættingjum og vinum. Fylgismenn
Herbalife vilja ekki vera í umræð-
unni, hafna því að auglýsa og vörur
þeirra liggja ekki frammi í verslun-
um. Um leið hafa þeir ýtt undir
tortryggni og orðið að þola marg-
víslegar ásakanir, með réttu eða
röngu.
Félag íslenskra stórkaup-
manna íhugar að kæra
Nú hefúr fyrirtækið Lyf hf. í
Garðabæ, sem meðal annars flytur
inn megrunar- og næringarefnið
Nupo-Lett, ákveðið að leita til Fé-
lags íslenskra stórkaupmanna og
farið ffam á að það hlutist til um
málið og fái úr því skorið hvort hér
sé um eðlilega sölustarfsemi að
ræða. Að sögn Stefáns Guðjóns-
sonar, framkvæmdastjóra FÍS,
bendir allt til þess að lögð verði
fram kæra á hendur þekktum sölu-
mönnum Herbalife sem yrði byggð
á meintum brotum þeirra á lögum
um húsgöngusölu, virðisaukaskatt
og bókhald og lögum um verslun-
aratvinnu. Lög um húsgöngusölu
voru sett á Alþingi í fyrra, en þau
taka til fólks sem gengur á milli
húsa og falbýður vöru sína. Sölu-
menn Herbalife segja að það eigi
ekki við um þá.
Talsmenn Herbalife, sem reynd-
ar vilja mjög ógjarnan tjá sig og þá
alls ekki undir nafhi, segjast ekkert
skilja í þessum vangaveltum. Rétt
er að taka fram að talsmannstitill-
inn er nokkuð sem blaðamaður
kaus að nota og er ekki ffá viðkom-
andi komið. Þess hafi vandlega ver-
ið gætt að leita allra nauðsynlegra
leyfa fyrir innflutningi Herbalife.
Lyfjaeftirlit ríkisins skoðaði vöruna
í marga mánuði og veitti síðan leyfi
fyrir innflutningi. Þá segjast tals-
menn Herbalife hafa leitað upplýs-
inga hjá skattyfirvöldum um
hvernig skrásetja skyldi starfsem-
ina, en þar sem hver og einn sölu-
maður rekur sína starfsemi var tal-
ið að ekki þyrffi verslunarleyfi.
Það kom ffam hjá Ammundi
Jónassyni hjá Lyfjum hf. að hon-
um fyndist gagnrýnisvert hve auð-
veldlega heimild fýrir innflutningi
Herbalife rann í gegnum kerfið
hér. Sagði hann að Lyf hf. hefði
staðið í því í eitt og hálft ár að
koma Nupo- Lett í gegnum leyfis-
veitingakerfið og þurff að eyða
miklum tíma og fýrirhöfh til þess.
En í framhaldi af þessum ásök-
unum Arnmundar vakna spurn-
ingar um hvað hér er á ferð. Ann-
ars vegar er um að ræða megrunar-
og næringarduff sem heitir Nupo-
Lett og hefúr verið þróað og selt
innan lyfjakerfisins. Því er fýrst og
fremst haldið að fólki sem vill
megrast, öll umgjörð meðferðar-
innar er mjög vísindaleg (mæli-
skeiðar og skammtar hárnákvæm-
ir!) og kerfið hefur uppáskrift nær-
ingarfræðinga.
Hins vegar er Herbalife, sem
augljóslega kemur frá mjög svo
óhefðbundnum sölumönnum og
nýtur engrar uppáskriftar vísind-
anna. Reyndar segja talsmenn Her-
balife að efnið sé ffamleitt af viður-
kenndum vitamín- og steinefha-
framleiðendum í Bandaríkjunum,
en þar var efhið fýrst framleitt fýrir
fjórtán árum eftir að fjöldi vísinda-
manna hafði tekið að sér að setja
það saman. Rétt er að taka það
fram að Herbalife hefur staðist
prófanir lyfjaeftirlits nítján landa,
eða svo segja talsmenn Herbalife.
Sölukerfið harðast gagnrýnt
Það er hins vegar sölukerfi Her-
balife sem vekur flestar spurningar,
eins og kemur ffam í viðtali við
Guðrúnu Þóru Hjaltadóttur nær-
ingarffæðing. Sölumenn virðast
ekki þurfa að uppfýlla nein skilyrði
nema hafa áhuga á að selja vöruna.
Fyrir vikið verður salan persónu-
legri en um leið án fagþekkingar á
næringarefhaffæði. Það er síðan
spurning hvort rétt sé að gera slíkar
kröfur. Flestum finnst eðlilegt að
kaupa margskonar- vítamín án ráð-
legginga sérffæðinga og sama á við
um ýmis bætiefhi.
Sölumenn Herbalife hafa hins
vegar flestir byrjað á því að nota
vöruna sjálfir og í framhaldi af því
fengið áhuga á að selja hana og
sjálfsagt spillir hagnaðarvon ekki
fýrir. A fundum lýsa þeir persónu-
legri reynslu sinni af efninu, sem
oft á tíðum er sterkasta auglýsing-
in, enda virðist markaðsstaða efnis-
ins vera í glæsilegri andstöðu við
viðteknar skoðanir á markaðssókn.
Blaðamaður hefur talað við nokkra
einstaklinga sem þekkja þetta. Ein
þeirra sem hafa tekið að sér að vera
sölumenn sagði að efnið hefði gjör-
breytt heilsufari sínu; líf sem áður
hefði verið fullt af umgangspestum
og ofhæmisviðbrögðum hefði gjör-
breyst. í dag byggi viðkomandi við
gott heilsufar, góða matarlyst,
bættar svefnvenjur og almennt
aukna vellíðan. Annar neytandi
sem talað var við sagðist hafa fund-
ið talsverðar breytingar á sér þó að
hann neytti ekki Herbalife að stað-
aldri.
En gagnrýnendur velta því einn-
ig fýrir sér hvernig þetta sölukerfi
getur tryggt eðlilega neytenda-
vernd. Lofað er þrjátíu daga skila-
tíma ef viðskiptavinum líkar ekki
varan og þangað til annað kemur í
ljós er ekki hægt að draga það í efa.
Reyndar er þetta eitt þeirra atriða
sem gagnrýnd voru í Danmörku
þegar nokkur blaðaumræða varð
um efnin þar. Þar þótti nokkuð á
skorta að þetta gengi eftir og blöð
þar voru dugleg við að draga fram
„fórnarlömb“ Herbalife. Annað at-
riði, sem einnig varð að umræðu í
Danmörku, er ábyrgð á vörunni. Ef
eitthvað kemur upp á, veikindi eða
óvænt og -ófýrirséð viðbrögð við
efnunum; hver ber þá ábyrgðina?
Viðkomandi sölumaður væntan-
lega, en þá er spurning hvort það
dugar.
GUÐRÚN EYJÓLFSDÓTTIR, forstöðumaður Lyfjaeftirlits ríkisins:
Vildi sitja námskeið en fulltrúar Herbalife höfnuðu því.
8 PRESSAN FIMMTUDAGURINN 3.MARS 1994