Pressan - 03.03.1994, Blaðsíða 14

Útgefandi Pressan hf.
Ritstjóri Karl Th. Birgisson
Ritstjórnarfulltrúar Guðrún Kristjánsdóttir
Sigurður Már Jónsson
Framleiðslustjóri Bragi Halldórsson
Markaðsstjóri Sigurður I. Ómarsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Nybýlavegi 14-16, sími 643080.
Símbréf: Ritstjórn 643089, skrifstofa 643190, auglýsingar 643076
Eftir lokun skiptiborðs: Ritstjórn 643085, dreifing 643086, tækni-
deild 643087.
Áskriftargjald 860 kr. á mánuði ef greitt er með VISA/EURO, en 920
kr. á mánuði annars.
Verð í lausasölu 280 krónur.
Ekkert pláss
fyrir fatlaða
r
Islendingar hafa komið sér upp býsna víðtæku stuðningskerfi
til að aðstoða þá sem þurfa á hjálp að halda vegna ofbeldis af
einni eða annarri tegund; það er Kvennaathvarf, þjónusta við
fórnarlömb nauðgana hjá Stígamótum og unglingaathvarf Rauða
krossins.
í PRESSUNNIí dag er sögð saga ungrar stúlku sem býr við
ofbeldi í heimahúsum. Engin af fyrrgreindum stofnunum getur þó
liðsinnt henni, ekki af því að vandamál hennar er ekki talið nógu
alvarlegt, heldur þvert á móti af því að þaó er of alvarlegt. Stúlk-
an er fötluó og í hjólastól. Það er enginn undir þaó búinn að
hjálpa stúlku sem þannig er ástatt fyrir.
Hún situr á kaffihúsum á daginn af því að hún á ekki í nein
hús aó venda. Hún sefur á almenningssalernum um nætur af því
að það er ekki gert ráð fyrir fötluðu fólki hjá félagasamtökum sem
annars veita ófötluðu fólki aðstoð. Hún er, í fáum oróum, um-
komulaus, örvæntingarfull og mikillar hjálpar þurfi.
Eftir margra ára umræðu og milljónafjárfestingar er niður-
staðan sem sagt sú að konur sem beittar eru ofbeldi eiga í nokk-
ur hús að venda — þær verða bara að passa sig að vera ekki
fatlaðar. Það gleymdist nefnilega að gera ráð fyrir hjólastólunum.
R ík iss tjó rn in
er ónýt
Það hefur enn betur sannazt eftir nýjustu búvörudeilurnar
innan ríkisstjórnarinnar að hún er hér eftir ekki fær um
annað en að halda sjó við stjórn landsins það sem eftir lifir
kjörtímabils. Það er reyndar nokkuö síðan þetta varð Ijóst, en
deilurnar og grunsemdir um óheilindi á báða bóga hafa endan-
lega grafið undan þessari ríkisstjórn sem nothæfri athafnastjórn.
Á meðan hækka atvinnuleysistölur dag frá degi og aðgerðaleysi
stjórnarinnartil að bæta úr því hrópar á athygli.
Ríkisstjórnin mun lifa á því sem endranær, að aðrir vænlegir
kostir eru ekki til að óbreyttum valdahlutföllum á Alþingi. Það
dugar henni til lífs og það dugartil að bjarga atvinnumálum
Steingríms Hermannssonar, en það mun ekki duga þeim þúsund-
um atvinnulausra sem nú bíða eftirverkefnum, þeim sjálfum og
þjóðarbúinu til ómælds tjóns.
BLAÐAMENN: Jakob Bjarnar Grétarsson, Jim Smart Ijósmyndari,
Páll H. Hannesson, Pálmi Jónasson, Sigríður H. Gunnarsdóttir próf-
arkalesari, Snorri Kristjánsson umbrotsmaður, Steingrímur Eyíjörð
útlitshönnuður.
PENNAR: Stjórnmál: Árni Páll Árnason, Árni M. Mathiesen, Baldur
Kristjánsson, Einar Karl Haraldsson, Finnur Ingólfsson, Gunnar Jó-
hann Birgisson, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Mörður Árnason, Ólaf-
ur Hannibalsson, Óli Björn Kárason, Þórunn Sveinbjarnardóttir, Öss-
ur Skarphéðinsson.
Menning og mannlíf: Davíð Þór Jónsson, Einar Kárason, Friðrika
Benónýs, leikhús, Gunnar J. Árnason, myndlist, Gunnar L. Hjálmars-
son, popp, Hallur Helgason, kvikmyndir, Illugi Jökulsson, skák, Indr-
iði G. Þorsteinsson, Jónas Sen, klassík og dulrœn tnálefni, Kolbrún
Bergþórsdóttir, bókmenntir, Kristinn Jón Guðmundsson, Magnús Ól-
afsson, Margrét Elísabet Ólafsdóttir.
AUGLÝSINGAR: Halldór Bachmann, Pétur Ormslev.
s
Uti alla nóttina
Hann er með þeim elstu í tólf
systkina hópi, mikilli höfð-
ingjaætt ffá Hoffelli í Nesj-
um, og hann ætlaði sér snemma að
verða þingmaður. Þetta eru dugn-
aðarforkar og ffekjudallar, segja
sumir, vita hvað þeir heita, enda af
Hoffellsættinni. Þeir hafa samt,
lengst af, hálfþartinn séð effir því
að hafa sent Egil á þing, sjálfstæðis-
menn. Fundist hann klaufalegur í
ffamgöngu, oft sett hann í hóp
með Eggerti Haukdal. Egill hefur
heldur aldrei tilheyrt þeim hluta al-
þingismanna sem fá konur til að
gráta, ræðuskörungur er hann ekki,
hefur verið að volgra þetta svona
baksviðs, staðið vörð í landbúnað-
armálum og dregið fé heim í Aust-
urlandsfjórðung, einkum þó
Hornafjörð, einkum þó Nesjasveit.
Fyrirgreiðsluþingmaður af gamla
taginu, það þykir uppaliðinu fyrir
sunnan ófín nafnbót en við hér er-
um flest hreykin af slíkum, þeir
koma okkur vel, þannig menn
kjósum við á þing og höfum ekld
mörg orð um það.
En nú hefur Egill Jónsson hins
vegar risið úr öskustó, stigið ffam á
sviðið, er farinn að stjórna landinu.
Hann er orðinn með þeim allra
elstu við Austurvöllinn og kann á
þessu tökin. Seljavallagoðið upp-
götvaði þingræðið, fann að valdið
gat búið í formanni landbúnaðar-
nefhdar Alþingis og hann er í ess-
inu sínu. Við stjómvölinn liður
honum vel eins og heima í Hoffelli
forðum.
Út um allt land er Egill dáður.
Goðið er kærkomin tilbreyting frá
þessum slaufum sem vanalega
stjórna. Það talar mál sem fólk skil-
ur á meðan það er að berja á kröt-
unum og kratar eru hataðir um all-
„ Veröldin er
' breytt, verður
aldrei söm. Egill
Jónsson hejitr
uppgötvað vald
sitt... Foringi er
fœddur. “
ar sveitir. Sérílagi era Hornfirðing-
ar og Austfirðingar hreyknir. Nú
eiga þeir ekki bara Halldór Ás-
grímsson sem stórveldi í pólitík-
inni. Á meðan sá stendur í skugga
Steingríms baðar Seljavallagoðið
sig í sviðsljósinu, hefur líf ríkis-
stjórnar í höndunum, niðurlægir
kratana oft á dag, sveiflast um Al-
þingishúsið með sigurmerki og sig-
urbros á vör. Veröldin er breytt,
verður aldrei söm. Egill Jónsson
hefur uppgötvað vald sitt. Fleiri
þingmenn sem aldrei var trúað fyr-
ir ráðherrastól munu uppgötva
þingræðið og fylgja í kjölfarið. Hér
eftir verður ekki eins gaman að
vera ráðherra og líf kratanna,
krossfara nútímans, verður enn
önugra hér eftir en hingað til, að
minnsta kosti á meðan þessi ríkis-
stjórn lifir.
Yfirleitt hefur Egill Jónsson verið
úti alla nóttina, úti alla kosninga-
nóttina, skriðið inn á mjaltatíma
um morguninn, síðastur þing-
manna. Nú er sá tími liðinn. Sá
maður sem velti krötum upp úr
hveiti og steikti þá í innlendu
smjöri þarf ekki að hafa áhyggjur af
kosningum. Foringi er fæddur. Eg-
ill á Seljavöllum er orðinn einn af
þeim stóru.
Höfundur er guðfræðingur.
Frœðimennska
Önnur sjónarmið
og falsmyndir
/
„I svarinu kemur fram sá skilning-
ur... að umsögn mín í Morgun-
blaðinu hafi verið áróður, byggst á
rangfœrslum og sé þar að auki
gagnsýrð afkalda stríðinu, sem
Jón Ormur er auðvitað löngu vax-
inn upp úr á undan öðrum dauð-
legum mönnum. “
Hr. ritstjóri
Karl Th. Birgisson
Hugmyndabaráttan tekur á sig
sérkennilegar myndir. Dæmi um
það mátti sjá í viðtali blaðamanns
PRESSUNNAR við Jón Orm Hall-
dórsson 24. febrúar 1994. Þar var
þessi spurning lögð fram: „Hvað
finnst þér um „ritdóm" Björns
Bjarnasonar? Ertu vinstrisinnaður
sérfræðingur, daufur í dálkinn yfir
þeirri „skoðun" að Vesturlönd hafi
unnið hugmyndafræðilega baráttu
kalda stríðsins og ertu að streða við
að sanna að ekki sé allt sem sýnist
þegar um er að ræða yfirburði kap-
ítalisma og lýðræðislegra stjórnar-
hátta?“
Svar Jóns Orms við þessari tví-
ræðu spurningu er á þennan veg:
„Ef hægt er að saka mig um áróður
af einhverju tagi þá er það áróður
fýrir lýðræði. Það sem ég hef ein-
faldlega bent á er að lýðræðisríki
Vesturlanda hafa ekki stutt lýðræð-
isþróun annars staðar í heiminum
heldur þvert á móti. Þessi ásökun
Björns um að ég sé á móti Banda-
ríkjunum og því með einhverjum
myrkraöflum er auðvitað hluti af
kaldastríðshugsunarhætti. Heim-
urinn er smám saman að vaxa upp
úr slíku.“
í svarinu kemur fram sá skiln-
ingur, sem lesandi PRESSUNNAR
á líklega að leggja í dylgjurnar í
spurningu blaðamannsins, Páls H.
Hannessonar, að umsögn mín í
Morgunblaðinu 15. febrúar hafi
yerið áróður, byggst á rangfærslum
og sé þar að auki gagnsýrð af kalda
stríðinu, sem Jón Ormur er auðvit-
að löngu vaxinn upp úr á undan
öðram dauðlegum mönnum. Er
greinilegt að þessi stutta umsögn
hefur snert viðkvæma strengi. Fyrr
hafði henni verið hallmælt í Viku-
blaðinu, málgagni Alþýðubanda-
lagsins, og nú fetar PRESSAN í fót-
spor þess.
I viðtali PRESSUNNAR hikar
Jón Ormur ekki við að saka fjöl-
miðla um að gefa falsmynd af
Persaflóastríðinu, og þeir Páll H.
Hannesson segja, að hugtakanotk-
un íslenskra fjölmiðla sé misvís-
andi. Þeir félagar hefðu þurft að
huga að bjálkunum í augum sér. í
spurningunni og svarinu um um-
sögn mína um bók Jóns Orms er
greinilega talað í trausti þess, að
lesandi viðtalsins kynni sér ekki
málstað minn. Það er gefin fals-
mynd af stuttri grein minni með
misvísandi hugtakanotkun.
Þar sem mér þykir ósennilegt, að
PRESSAN vilji endurbirta umsögn
mína, skal meginefhi hennar end-
ursagt í nokkram setningum: Vak-
in er athygli á því, að enginn ætli
sér þá dul, að rekja hvern einasta
þráð í hinni flóknu heimsmynd,
sem blasir við eftir hran Sovétríkj-
anna. Þess vegna skilgreini menn
málið, hver frá sínum sjónarhóli.
Þannig hafi Samuel P. Huntington,
prófessor í stjórnmálaffæði við
Harvard-háskóla, ritað athyglis-
verða ritgerð um átök milli ólíkra
menningarheilda. Aðrir nálgist við-
fangsefnið með sjálfsákvörðunar-
rétt þjóðernishópa og upplausn
ríkja að leiðarljósi. Minnt er á, að
Jón Ormur lýsi bók sinni í formála
sem „lítilsháttar tilraun til að skýra
rætur og eðli átaka á nokkrum
helstu ófriðarsvæðum jarðar“.
Höfundur fari hratt yfir eins og
blaðamaður og síðan segi ég: „Fyrir
utan yfirlýst markmið höfundar
gerir hann almennt lítið úr hlut
Bandaríkjanna. Einnig er honum í
nöp við Israelsríki.“ Þá er vitnað til
Francis Fukuyama, sem varð fræg-
ur fyrir ritgerð sína um endalok
sögunnar eftir hrun kommúnism-
ans, en í nýrri ritsmíð bendir hann
á, að þeir sérfræðingar, sem í
Bandaríkjunum eru kallaðir „liber-
al“, og ég leyfi mér að staðfæra með
orðinu „vinstrisinnaðir“, séu daufir
í dálkinn vegna þeirrar skoðunar,
að Vesturlönd hafi unnið hug-
myndaffæðilega baráttu kalda
stríðsins, og þeir haldi því stíft
fram, að ekki sé allt sem sýnist,
þegar rætt sé um yfirburði kapítal-
isma og lýðræðislegra stjómar-
hátta. Þá segir: „Þessi lýsing Fukuy-
ama á vel við, þegar hugað er að
sjónarhóli Jóns Orms.“ Loks læt ég
í ljós ánægju yfir því, að Jón Ormur
upplýsi lesendur um óffumleika
þeirra, sem nota hugtökin „kol-
krabbinn“ og „fjölskyldurnar fjór-
tán“ í íslenskum stjómmálaum-
ræðum, því að þau séu annars veg-
ar komin frá Guatemala og hins
vegar E1 Salvador. Þessi umsögn
bar fyrirsögnina „Gegn Bandaríkj-
unum“ í Morgunblaðinu.
Þeir sem telja sér fært að ráðast á
heimspressuna fyrir falsmynd af
Persaflóastríðinu, gagnrýna fjöl-
miðla fyrir misvísandi notkun hug-
taka og líta einnig þannig á, að þeir
geti fellt þann dóm um Vesturlönd,
ekki síst Bandaríkin, að þau hafi
ekki stutt lýðræðisþróun annars
staðar í heiminum, verða að geta
staðið fyrir máli sínu án þess að af-
flytja skoðanir annarra eins og þeir
Páll H. Hannesson og Jón Ormur
Halldórsson gera í fyrrgreindu
Pressuviðtali. Blaðamennska og
ffæðimennska af þessu tagi, en Jón
Ormur er dósent við Háskóla ís-
lands, dæmir sig sjálf. Þeim, sem
þannig ganga fram, sæmir síst að
saka aðra um áróður eða telja sig
vegna skoðana sinna og málflutn-
ings yfir þá eða heiminn allan
haftia.
Virðingarfyllst
Bjöm Bjarnason.
Höfundur er alþingismaður og formaö-
ur utanrikismálanefndar þingsins.
PRESSAN FIMMTUDAGURINN 3. MARS 1994