Tíminn Sunnudagsblað - 27.01.1963, Blaðsíða 16

FornfræSingur fellir tré í skógi á Suður-Jótlandi meS öxl frá steinöld.
hefur það og sannazt, að lauf af trjám
hefur verið mikilvægt skepnufóður,
þar sem haglendi var lítið og bú-
'peningur jafnan hafður heima við.
Þar hafa fundizt við gamlar tóftir
miklar birgðir af kvisti, ekki einung-
is af álmi, heldur einnig björk, lindi
hlyni og aski, ásamt gömlum mykju-
haugum. Og það var eðlilegt, að menn
sæktust eftir laufi álmsins í dönsku
skógunum, því að hann er mjög lim
ríkur.
Það kann að vera erfitt, að færa að
því fullnægjandi rök, hvernig stein-
aidarbændur með mjög frumstæð
verkfæri, gátu útrýmt álminum á til-
tölulega skömmum tíma, því að það
var þéttur og fullvaxta frumskóg-
ur, er þeir urðu að sækja fóðurbirgð-
ir sínar í. Fólk hefur þurft að klifra
upp í trén, kannski tíu eða fimmtán
metra, til þess ’-.ð komast að laufinu.
Þar sem stýfing er nú tíðkuð, eru
það einkum ung tré, sem nytjuð eru
á þann hátt. En við erum kannski nær
iausninni, ef þess er getið til, að
stóru trén hafi verið barkflett og eyði-
lögð til þess að rúm yrði fyrir unga
álma, sem unnt var að stýfa. Það var
einföld aðferð að höggva börkinn af
stofninum neðan til, og á það hefur
verið bent, að sérstök tegund danskra
stelnaxa frá þessu tímabili hafi ver-
ið mjög hentugt til sliks. Það þarf
því ekki að túlkast svo, að álminum
hafi verið útrýmt á mótum steinald-
ar eldri og yngri, þótt frjókorn álms
frá því tímabili finnjst ekki, heldur
getur honum hafa verið haldið niðri
með stýfingu og komið í veg fyrir,
að hann bæri fræ, er nokkru næmi.
Greinar álmsins þurfa að fá að vaxa
í friði í sjö eð'a átta ár til þess að
bera fræ. Það styrkir þessa getgátu,
að sums staðar kemur álmurinn til
sögunnar á ný, þegar tekið er að svíða
skógana og ryðja í þeim akra. Sumir
vilja einnig halda því fram, að'-berg-
fléttu og mistilteini hafi verið safnað
til fóðurs, enda er slíks getið í Grikk-
landi fyrir rúmum tvö þúsund árum.
í öðru lagi hefur verið sótzt eftir mis-
tilteini til lækninga, enda taldi Hippo-
krates hann gott læknislyf og efna-
fræðilegar rannsóknir hafa sannað,
að' í honum er efni, sem hefur áhrif
á æðarnar. Og enn í dag er bergflétta
notuð til fóðurs á Ítalíu. Norður hér,
þar sem gróður missir lit sinn á vetr-
um, hafa þessar grænu sníkjuplönt-
ur, áreiðanlega freistað margra, þeg-
ar skerðast tók um fóð'ur handa geit-
inni eða kúnni.
Arííur og sigð.
Hér hefur aðeins verið fjallað um
elztu stig jarðyrkju. En frjókorna-
greiningin hefur ekki aðeins komið'
að haldi, þegar eftir því var leitað,
hvenær jarðyrkjan hófst, heldur má
af henni ráða nokkuð um það, hvern-
ig hin nýja bændamenning þróaðist.
Og eftir því sem lengra líð'ur fram er
jafnframt við æ fleiri fornleifafundi
að styðjast — alls konar verkfæri,
sem segja sína sögu um störf og
verkkunnáttu hinna norrænu bænda.
Margt steinaxa þeirra, sem fund-
izt hafa, hefur sýnilega fremur ver-
ið vinnutæki en vopn, en það, sem
fyrst og fremst beinir þó huganum
að jarðyrkju, eru hálfmánalaga stein-
flísar. Það er raunar ekki unnt að
segja með fullri vissu, til hvers þess-
ar flísar hafa verið notaðar, en sé
þeim komið fyrir á tréskafti, eru
fengnar nothæfar sigðir. Og það er
mjög sennilegt, að með slíkum áhöld-
Framhald á 93. síðu.
Arður frá Valdres, notaður til skamms tíma.
1 I M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ