Tíminn Sunnudagsblað - 14.04.1963, Blaðsíða 14

að fyrir kornið. Hamarshöggin end-
urómuðu undarlega milli gildra trjá-
stofna undir laufþykkninu, ný heimili,
þverreftir bjálkakofar, risu hratt frá
grunni. Kýrnar gengu með bjöllu um
háls, vingsandi hölum í hitanum að
lemja burt mývarginn frá vötnunum,
hundgá og söngur sveittra manna
blandaðist hamarshöggum og sagar-
hljóði og hvin hinnar dimmu trumbu,
sem buldi, þá tré féllu.
Mitt í þessari önn voru Sígaunar
einnig á leiðinni norður. Litskrúðug
vagnaröðin hafði numið staðar við
vegarbrún hjá vatni og speglaðist í
skyggðum fletinum, kolsvarthærð
kornbörn lágu steinsofandi tvist og
bast, en ömmur ýfðu ögn lygnuflöt
vatnsins með bleyjuskoli. Hitaupp-
streymi dreifði tindrandi tíbrársindri
og misglitaði lit og ljós, svo að við
vorum þarna staddar í miðju impress-
iónísku málverki, er við rákum aug-
un í un.ga fólkið undir eikinni. Þar
lágu þeir í leti sinni endilangir, Sí-
gaunakarlarnir, lágu með kollana í
kjöltum kvenna sinna, alsælir án
klukku, og konurnar leituðu þeim
lúsa. Síðar, er við náðum næsta
áfangastað og voru mættar í vinnu-
sölum Lailu Karttunen í Wetter-
hoffska-skólanum í Tavastehus, þá
var hún þar aftur komin, þessi ást-
fangna natni, þetta dýrlega dekur-
dundur án taugaspennu. Þar voru það
ungar hendur vefaranna, er töldu
þræði uppi'Stöðu og ívafs og greindu
mynzturliti gamalla vefjarbúta, þær
grúfðu ljósgullhærða, jarpa, skolaða
og dökka kollana yfir vinnu sína,
notuðu stækkunargler, jafnvel smá-
sjá.
Mikið af þessu vefjarsafni var það
illa til reika að geta þurfti sér til
um framhald mynzturs, að allt kæmi
heim og saman, þá var gripig til
stæði til boða meira gjald í reiðufé
viðfangsefnið vandleyst, var gengið
rækilega til verks og vandfýsnin
mikil, að eikki breyttist að ráði hinn
upprunalegi stíll.
Hver vefari óf í litlum handvefstól
tilbrigði um heildarsvip hins gamla
og lúða vefnaðar, er á tjaldinu var
orðinn veggstór og greinilegur, og
þannig var þindarlaust haldið áfram
koll af kolli, unz Karttunen var á-
ánægð og_ allar nottoæfar tillögur til-
búnar fyrir stigna vefstóla, og þar
með þankinn kominn að mörgum
vefjum skyldum á stað þess eina, er
Karttunen hafði fengið frá Kataja-
maki — tolldi ekki saman lengur,
og var geymdur milli glerja.
Með alúð og nærfærni hefur Kart-
tunen séð um framhaldið á söfnunar-
sögu sinni, að nýtist hver geymd og
haldi gildi sínu, erfist. Vinnu liðinna
alda var hún þarna að endurheimta
og fella að nýju inn í handverkssögu
þjóðar.
Þó er litvalið hennar sterka hlið,
fremur en innviðir mynzturs Hún
þekkir þol litarins og veit um mis-
Ianga endingu hvers blæbrigðis gagn-
vart Ijósinu, hún nýtir litinn, notar
gjarna bara einn lit í ríkidæmi mót
dimmu hlutleysi annars, svo .að þessi
eini litur lýsir misbjartur, misdjúp-
ur, hlédrægur eða mettaður, aðdnag-
andi litljómasvæðanna í vefjum henn
ar er rólegur, unz liturinn skellur á
með makt loga.
Við vefarana talar hún um sól-
bleikju sumarbirtunnar, um mikil-
vægi þess, að ullarlitirnir í vefjun-
um upplitist jafnt.
Og við erum á leið í litunarsalinn,
þar rauður logi brennur undir kol-
svörtum litunarkötlum; ungu stúlk-
urnar bogra hver og ein yfir sínum
víðgemli eins og seiðkonur með kjaft-
grip og ífærur, mæla tíma, mæla
hitastig, færa litljómandi bandtoesp-
ur upp úr rjúkandi leginum. Þurrar
jurtir, lyng, rætur og 'Skófir eru í
latínuáletruðum pokum og sekkjum
í skápum, litduft, sölt og sýrur á loft-
háum hillum. Gufan roðar broshýr
andlit og deyfir rokkhljóð úr sal
þeim þriðja, mjúkum fingrum gæla
þar spunakonur við eingirnið. Það
urgar í kömbum og þytur hespu-
trjánna hverfur í samleik við suðu
snældunnar og vefstólas'kiarkalann úr
þeim fjórða. Þar sitja skapanornir
með sitt örlagagarn, alvaldar með
breiddan faðm skjóta þær skyttum í
skilin, henda þeim sem fjöreggjum
milli handa sinna og troða skemla
ungum, berum fótum, staddar mitt í
hljómkviðu elektrónískra tónleika,
en hafa hvorki hugmynd um það né
hitt, að við komum og fórum.
Þó sagt væri áður, að liturinn væri
Karttunenar aðall og einkenni, fram-
ar formgjöfinni, er þó líklega rétt-
350
T t M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ