Tíminn Sunnudagsblað - 14.04.1963, Blaðsíða 18

farið nærri um þetta. Gizkaði ég fyrst
á, að þær væru níu. En ekki var það
rétt. Ég nefndi þá ellefu og síðan
tíu. Hann var ekki ánægður með það,
og sagðist ég þá gefast upp. „Það
vantar eina upp á, að þær séu ellefu“,
sagði hann. Ég lét þetta gott heita,
en sagði þó, að ég hefði heyrt, að
hann hefði alltaf vitað meðan hann
sat yfir ám, hvort vantaði hjá hon-
um á kvöldin o.g þá hve margar. Hann
svaraði því svo, að hann hefði vitað,
hve ærnar áttu að vera margar, ef
enga vantaði. Mislitu ærnar hefði
hann getað talið, og því hefði hann
getað séð, hvort nokkuð vantaði. Frek
ari skýringu fékk ég ekki.
Magnús Magnússon á Villingavatni
sagði mér sögu af því, hve illa Bein-
teinn þoldi að heyra öðrum hallmælt
eða gert lítig úr fólki. Um sumarmál-
in 1873 var Ma.gnús sendur út í Þor-
lákshöfn, til þess að sækja fisk Bein-
teins. sem þá var á Villingavatni hjá
Magnúsi Gíslasyni og gerður út á
hans kostnað. Formaður hét Jón, dug
legur sjósóknari og þótti smiður góð-
ur, en allmikill á lofti og hætti til
þess að gera lítið úr öðrum. Nú kem-
ur Magnús út i Þorlákshöfn, og var
ekki róið þann dag. Formaður var
í búðinnj o.g hásetar allir. Spyr Jón
formaður hann, hvort hann sé sonur
Magnúsar á Villingavatni. og játar
hann því.
„Þú ert þá bróðir þúsundvélasmiðs-
íns, sem smíðar bæði þjófalæsingar
og timburhús. En mér þótti hortittur
á timburhúsinu, sem hann smíðaði
í fyrra á Villingavatni. Ég sá það
í haust“.
Þegar hér var komið, var Beinteini
nóg boðið. Hann stendur upp eins
og venja hans var, þegar honum rann
í skap, og segir:
„Viltu ekki telja upp hortittina í
því, sem þú smíðar. Ekki voru þeir
fáir í kistunni, sem þú smíðaðir utan
um hann Þórð heitinn á Ölfusvatni,
ag margir hafa séð ýmsa galla á því,
sem þú hefur smíðað. Þú skalt telja
upp eitthvað af því“.
Við þessa tölu Beinteíns féllu sam-
ræðurnar niður. Beinteinn fór út, en
Jóni þótti miður. Magnúsi leizt ekki
á blikuna, en þó herti hann upp hug-
ann og bað Jón að sjá um, að ein-
hver hjálpaði sér.
„Finndu hann Beintein, hann get-
ur hjálpað þér“, svaraði formaður.
Nú þótti Magnúsi í óefnj k'omið. En
þá gaf sig fram maður í búðinni, einn
af skipshöfninni. Það var Gísli Jóns-
son, sem lengi hafði búið í Sogni.
Vissi hann hvar fiskur sá var, er Bein
teinn átti, og hjálpaði hann Magnúsi
til þess að binda baggana og komast
af stað. Varð þetta atvik honum minn
isstætt vegna þess, að hann óttaðist,
að hann yrði að fara heim með hest-
ana lausa.
Þá var það á fyrstu árunum eftir
að Beinteinn settist um kyrrt í Grafn
ingnum, að hann var óánægður með
útlát á fötum eða öðru, er einhver
þeirra, sem hann var hjá, átti að
láta honum í té. Hann kvartaði því
vig mig, að 'oddvitinn, Guðmundur
Magnússon á Úlfljótsvatni, væri að-
faralítill að ganga eftir þessu. Ég
sagði, að hann myndi hlutast til um,
að þetta yrði lagfært.
„Hann á að vera búinn að þessu“,
segir Beinteinn. „Ég átti að vera bú-
inn að fá þetta á krossmessu, en nú
er hún liðin“.
Nokkrum dögum seinna vék hann
að þessu við mig og segir þá, að
hann sé búinn að hugsa sér, hvernig
hann skuli ná rétti sínum. Hrepps-
fundurinn verði eftir rúma viku. „Þá
ætla ég að setja í mig brennivín og
skamma alla hreppsnefndina".
Fundardaginn var logn og sudda-
rigning og nokkur fluga komin. Ég
var á fundinum og vissi, að Bein-
teinn var að hlaða vegg austan við
bæinn. Datt mér í hug, að hann væri
ekki í góðu skapi, því að það þótti
vond vinna að vera í moldarverki í
flugu og rigningu. Þegar fundurinn
var um það bil að enda, fór, ég til
Beinteins og sagði honum, að nú færu
bændur að fara — hvort hann ætlaði
ekki að koma og tala við okkur. Ég
sá, að hann var orðinn talsvert kennd
ur. Var hann þá hinn kátasti. En
ekki vildi hann sinna málum sínum.
„Nei“, sagði hann, „ég er hættur
við það, því að það gæti orðið til
þess, að ég léti úti þau orð, sem
orsökuðu það, að enginn vildi hafa
mig“.
Mér þótti þetta skynsamlega mælt
af honum, kvað hann líka mundu fá
leiðréttingu mála sinna, eins og ég
hafði sagt honum áður. Og líklega
hefur hann fengið það, því að aldrei
minntist hann á þetta framar.
Aldrei bar hann sögur á milli bæja,
þótt hann væri á svona mörgum bæj-
um ár eftir ár; Ekki þýddi að spyrja
hann um neitt. nema hið nauðsyn-
legasta, og jafnvel ekki það, ef hann
þekkti ekki manninn. sem spurði.
Einu sinni kom Sigurður Sigurðsson
ráðunautur að Villingavatni og ætlaði
að hitta húsbóndann, Magnús Magnús
son En svo stóð á. að enginn var
heima við. Sá Sigurður mann við
fjárhúsin sunnan við. túnið og gekk
til hans. Þetta var Beinteinn, og
þekkti hvorugur annan. Sigurður
heilsar Beinteini og spyr, hvort eng-
inn muni heima við. Hinn kvað nei
við því. Þá spyr Sigurður, hvað fólkið
sé. „Það er í mó“, var svarið. Sigurð-
ur vill vita, hvar mórinn sé. „Það
vita allir, hvar mórinn er — hann
er fyrir norðan túnið“, svarar Bein-
teinn höstum rómi.
Sigurður kvaðst hafa heyrt það á
málrómnum, að maður þessi myndi
ekki svara fleiri spurningum. Hann
fann nú Magnús og lauk erindum sín-
um við hann. Um kvöldið kom hann
að Úlfljótsvatni til gistingar. Hafði
hann þá orð á því við mig, að liann
hefði hitt skrýtinn karl á Villingá-
vatni og sagði mér, hvað þeim hefði
farið á milli. Kvað ég þetta hafa
Beintein verið og sagði honum öll
deili á honum. Sigurður hélt, að ekki
myndi auðgert að veiða upp úr hon-
um kjaftaslúður.
Ég minntist svo á þetta við Bein-
tein síðar, þegar hann var hjá mér.
Hann svaraði orðum mínum svo, að
það væri ekki viðeigandi, að ókunn-
u,gir menn væru að spyrja sig, ólærð-
an manninn. Það væri vissara fyrir
sig að tala sem minnst við þá.
Þannig var það ævinlega, að lítið
stoðaði að spyrja hann. En hann sagði
ýmis atvik úr lífi sínu óspurt, ef vel
lá á honum, helzt á kvöldin í rökkr-
inu. Þá kom fyrir, að unnt var að
láta hann segja ýmsar sögur af því,
er fyrir hann hafði borið.
Stundum tók hann sig til og kvað
í rökkrinu. Enga vísu kunni hann
til enda, en tvær hendingar úr fjölda
mörgum vísum voru honum tiltækar.
Þetta kvað hann í einni síbylju, setti
það saman í eina þulu, er gat orðið
furðulöng, enda sagði hann vanalega,
þegar kveðskapnum lauk, að hann
kynni nokkuð margt, þótt ekki gæti
hann lesið. Hann sagði, að sér þætti
gaman, þegar rímur væru kveðnar,
en kvaðst ekki gefinn fyrir sögur.
Þó var hað svo, að hann brá við ýmis
tækifæri fyrir sig orðum úr forn-
sögunum, sem nú eru hvorki notuð
í mæltu máli né ritmáli. En merk-
ingu þeirra skildi hann ekki ætíð
fyllilega. Orðið hræðslugæði, sem
hvergi kemur fvrir nema í Egilssögu,
notaði hann til dæmis, ef lagt var
út í tvísýnt veður eða á ótraustan
ís á ám eða vötnum. Kallaði hann það
hræðslugæði að leggja út í slíkt týí-
sýni.
Beinteinn var fullkomlega meðal-
maður á hæð og gildur í meðallagi.
Beinvaxinn var hann og varð ekki lot-
inn eða boginn, þótt aldur færðist
yfir hann. Hann var skoljarpur á
hár o.g skegg. hærðist lítið, þótt gam-
all yrði. Ekki gat hahn talizt ófríður,
en þag lýtti hann helzt í andlitinu,
að á efri vörinni óx honum ekki
skegg. Bar meira á þessu sökum
þess, að hann rakaði sig aldrei. Skegg
hafði hann aldrei mikið, enda lagði
hann enga rækt við það. En hárið
lét hann klippa við og við. Vildi hann
ekki hafa það svo mikið,' að það
flóknaði. Sköllóttur varð hann aldrei.
Vilborg Guðmundsdóttir, sem var
einn ári yngri en Beinteinn, fædd í
Hlíð 1829, sagðist muna eftir honum
vig kirkju á Úlfljótsvatni, þá þau
354
T í M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ