Tíminn Sunnudagsblað - 14.07.1963, Blaðsíða 3

vitum við, á Norðfjarðarhorni og
Gjögurtá.
Nú eru nær allir vitar steyptir upp
og málaðir krómgulir, en sá litur sést
bezt að. Gömlu vitarnir voru hins
vegar yfirleitt gerðir úr stálgrindum.
Grindavitamir eru mjög fáir eftir,
en þó nokkrir. Meðal þeirra er Gjög-
urvitinri og vitinn, sem fyrir nokkr-
um árum var fluttur norðan frá Rifs-
tanga að Skaftárósi. Og fyrir þrem-
ur árum var byggður nýr viti af
þeirri gerð. Járngrindavitarnir hafa
þótt endast illa, og seltan hefur leik-
ið þá marga grátt, en það stafar um
leið af ónógu viðhaldi. Þetta eru góð-
ir vitar, en þurfa mikið viðhald.
Ljósaútbúnaðurinn hefur hins vegar
ekki breytzt að sama skapi, og í
sumum vitum eru enn sömu ljósker-
in og voru sett í þá í öndverðu fyrir
mörgum áratugum, t. d. í vitunum í
Flatey á Breiðafirði og í Bjarnarey
út af Vopnafirði. Ljósin eru tvenns
konar, annaðhvort blikkljós, sem
gjósa upp með vissu millibili, eða
snúningsljós, sem loga stöðugt og
snúast í hring, en utan við þau eru
spjöld og litgler, sem marka geisl-
ann. í öllum stærri vitunum eru snún-
ingsljós, því að þau hafa meira ljós-
magn. Ljósatækin eru langflest sænsk,
AGA-ljós, og hafa verið frá fyrstu
tíð. Á stríðsárunum var flutt hingað
dálítið af enskum tækjum, en þau
reyndust ekkj vel, og eru nú ekki
eftir nema í tveimur vitum.
Fiestir vitanna ganga fyrir gasi,
en þó eru þeir orðnir allmargir, sem
knúnir eru raforku, til dæmis aUir
vitar á Suðurnesjum og yfirleitt þar,
sem hægt er að tengja þá við rafveitu-
kerfi. Líka er til, að sérstakar raf-
magnsvélar séu hafðar í sambandi
við vitana. Rafmagnsvitarnir hafa
miklu meira ljósmagn en gasvitarnir,
en gasið er samt miklu öruggara
eldsneyti og ailir hafa þessir vitar
gasútbúnað tii vara. Rafmagnið er
einnig miklu dýrara en gasið, sem
er afar ódýrt eldsneyti.
Nokkuð er misjafnt, hve miklu vit-
armr brenna. Það fer eftir stærð
þeirra og ljósmagm, og því hvort um
blikkljós eða snúningsljós er að ræða.
Yfirleitt fara vitarnir með frá 8 til
18,20 gashyikj á ári. Dyrhólavitinn,
sem er mjög stór, fer með um 40
hylki. Vitarnir eru birgðir upp einu
sinm á ári Á eyðistöðvum, þar sem
ekki er stöðug gæzla við vitana, eru
öll hylkin tengd við í einu, svo að
af öllum eyðist jafnt, en annars stað-
ar, þar sem fastir vitaverðir eru, eru
hylkin auðvitað tengd við eftir hend-
inm Annars er föst gæzla við flesta
vitana, nema þá, sem standa á skerj-
um. Þeir eru allir mannlausir".
Talið beinist að ýmsum stöðum,
sem vitar hafa verið reistir á. Sumir
þeirra hafa verið erfiðir viðureignar
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
en þó hafa framkvæmdir alltaf tekizt
þar, sem reynt hefur verið Og slys
hafa aldrei orðið nein teljandi í sam-
bandi við vitabýggingar. Ég nefni
Geirfuglasker við Vestmannaeyjar,
en þar var fyrir nokkrum árum sett
upp ljósmerki, eins konar „hálfviti“
Hins vegar varð sá galli á, að ljósið
ber ekki nógu hátt, svo að horn af
eynni skyggir á geislann. Ég spyr
Sigurjón, hvort nokkuð hafi verið
gert til að vinna bót á þessu.
„Nei, þetta er alveg eins og það
var. Það, sem átt hefði að gera þarna
á skerinu, var að byggja þar fullkom-
inn vita strax, steypa þar upp stóran
vita. Það hefði að sjálfsögðu verið
erfitt verk, en þó vel framkvæman-
legt. Það er allt hægt. Á Þridröng-
unum hefur verið settur upp viti, og
því skyldi það þá ekki vera hægt á
Geirfuglaskeri líka. Lika hefur verið
talað um að setja upp vita austur á
Hvalbak, en það verður þó varla gert
í næstu framtíð. En vissulega væri
hægt að byggja þar vita. Væri farið
út í það verk, gæti það tekið mörg
sumur, því að allt yrði að vinnast
frá bátum, og þar er ekki hægt að
athafna sig, hvenær sem er. En það
myndi hafast af áður en lyki. Er-
lendis reisa menn oft stórbyggingar
á blindskerjum. En hvort sem að
þessu kemur einhvern tíma eða ekki,
hefur hitt verið ákveðið að setja upp
radarmerki á Hvalbaknum og eins í
Kolbeinsey. Það eru trektlaga spjöld,
sem geta tekið við radargeislum og
varpað þeim aftur.
Aðstaðan er víða erfið, og í suma
vitana getur verið erfitt að komast.
Verst held ég sé með lendingu við
Ketilflesjuna austur af Djúpavogi.
Við það sker getur verið haugabrjm
og ólendandi, þótt sjór sé sléttur
lengra úti Straumarnir við skerið
gera þetta að verki. Ketilflesjan er
ellefu metra há, og vítirin, sem stend.
ur á skerinu, er tólf metra hár, en
samt hefur það komið fyrír hvað eft-
ír annað að brimið hafi brotið rúð-
Framhald á bls. 597.
Einn hinna fjölmörqu vita, sem lýsa upp strendur landsins. (Ljósm.: Páil Jónsson).
579