Tíminn Sunnudagsblað - 14.07.1963, Blaðsíða 4

„Hreppstjóri í Lóni austur<á
JÓN prófastur Steingrímsson á
Prestsbakka segir frá því í ævisögu
sinni, að hann tók sér kapellán, ung-
an mann, Sigurð að nafni, son Jóns
biskups Teitssonar og Margrétar
Finnsdóttur. Hann var systursonur
Hannesar biskups í Skálholti.
Þetta gerðist haustið 1788. Kom
séra Sigurður austur á Síðu rétt eftir
vígslu í lok októbermánaðar og var
settur „inn í embættið með bæn og
blessun eftir lögum“.
Samstarf prófastsins og aðstoðar-
prestsins gekk vel í fyrstu, en fljót-
lega hlupu snurður á þráðinn. Áttu
þeir varla skap saiman og ýmis mál
urðu að úfum. Telur prófastur kapel-
láninn lauslyndan, einnig „hafði hann
mjög hissuga geðsmuni, þegar svo
vildi til, sérdeilis þá hann var kennd-
ur af brennivíni, en þar fyrir utan
einn sá dagfarsbezti maður, þá aðrir
honum yfirklókari skemmdu ei fyrir
honum í því, er svo vildi nú tilfalla".
Um vorið varð það að samkoimulagi
milli þeirra, að síra Sigurður skyldi
hverfa burt þá þegar, þó að ráðning-
artími hans væri ekki útrunninn. Gaf
prófastur honum góðan vitnisburð og
leysti hann út með ofanálag á laun.
Um leið bað prófastur Hannes biskup
um leyfi til að taka síra Berg, tengda-
eon sinn, sér til aðstoðar.
Biskup snerist öndver'ður gegn þess
mn ráðagerðum. Sendi síra Sigurð
ítil baka ofan á séra Jón.. Fylgdi
áminningarbréf til prófasts. Telur
hann f-rænda sinn eklki löglega frá
og komi eikki til greina að ráða ann-
an í hans stað. „Ég þekkti einfeldni
síra Sigurðar í því að taka í mál við
sitt brauð svoleiðis að skilja, en yð-
ur gat ég minna vorkennt, að hugsa
«ð soddan gangi an. Hef ég því ráð-
Ið síra Sigurði að vi.tja sem snarast
aftur til sinnar tiltrúuðu hjarðar og
bíða með þolinimæði, þar til guði þókn
ast kynni að senda hann annars stað-
ar“.
Birátt leitaði í sama horf um á-
(greiningsmálin; segir prófastur að
kapelláninn hafi haft marga útbrjóta
ur.n kaup og fyrirhöfn.
Síra Sigurður sótti enga gæfu aust-
ur á Síðu, urðu endalok hans með
snöggum og óvæntum ihætti, er hann
bafði tæpt ár þjónað í kennimanna-
stétt.
Segir svo í ævisögu síra Jóns Stein-
gríimssionar: „Þa-nn 14. sunnudag eft-
ir trinitatís voru sóknarmenn 70 tU
sakramentis, hvar af ég skriftaði 40,
tveimur fátt i, en hann hinum; pré-
dikaði svo þann sama dag, og svo aft-
ur þann 18. En þann 19. varð emb-
ættisfall af stórregni, sem viðhélzt
þá viku, í hverri innféll föstudagur-
inn fyrstur í vetri, sem var sá 23. Okto
brismánaðar. Var þá enn regn og
vötn mikil. Kom þá hingað hospítala-
haldarinn og hreppstjórinn, inr. Pét-
ur á Hörgslandi, til að fara á hreppa-
mótið, sem haldast átti á KJaustrinu.
Með honum var og einn bóndi, er
Eir-kur hát, er áður hafði verið hrepp-
stjóri í Lóni austur. Fór velnefndur
prestur með þeim héðan að heiman;
var að riða á ánni eitt brot sniðhallt
á móti og vestur yfir; féll áin í ál af
því vestur við Íandið, ei breiðara en
hér um tvær hestlengdir. Riðu þeir
á undan brotið, en presturinn á eft-
ir þeim, en þeir vissu ei fyrr til en
hesturinn var kominn á sund í greind
um ál. Hann flaut þar af hestinum
og sökk þega-r, svo þeir sáu ebki til
FYRRI HLUTI
hans, fyrr en þar Ul hann rak upp úr
anni langan veg framar, og þá al-
deilis örendur. Veit enginn maður
til, að nokkrum inanni hafi a borizt
eður drukknað í greindri á“.
Þessi frásögn eldimiessuprófastsins
kallar fram þá spurningu, hver hann
var, Lónsmaðurinn, sem fylgdi Pétri
hreppstjóra Sveinssyni á hreppa-
mótið þennan örlagadag, þegar að-
stoðarpresturinn á Prestsbakka
drufcknaði í Geirlandsá.
„Reglement upplesin við’
Stafafellskirkju.
í leitinni að hreppstjórum í Lóni
á síðari hluta 18. aldar reyndist tor-
velt að finna þann, sem Eiríkur hét-
Heimildir þar um næsta fáar, þó
nægilegar.
Varðveitzt hafa afrit og úrdirættir
úr bréfum, sem Jón sýslumaður Helga
son í Hoffelli hefur sent hreppstjór-
um sínum varðandi póstþjónustutnál,
sem kynna þurfti almenningi.
í afritum. þessum er fróðleikur um
merk nýmæli þeirra tíma. Og þau
taka af tvimœli um það, hverjir voru
hreppstjórar í Lóni.
Hér eru Copíur og extractar úr
tilkynningum Jóns sýslumanns:
21ta desember 1782.
Hr. amtmaður Stephanisson tilheld-
ur að yfir allt í sýslwnni gjörist be-
kennt að 2 Forordningar eru inn-
komnar póstinnréttingu og pósttaxta
hér í landi áhrærandi, af hvörjum
hann segir sú fyrri af 13da maí 1776
fylgi næstl. árs alþingisbók, sem þó
ekki finnst þar, en hin síðari af 8da
lúlí 1779 er í alþingisbófcinni 1780.
Og að ég sjái til þess öll magtáliggj-
andi bréf, hvort heldur eru embætt-
isbréf til Colleigierne, Suppliker til
kóngsins, eður magtáliggjandi bréf til
landsins yfirvalda, afsendist með
póstboðum til næsta sýslumanns á
þeim tíma og eftir þeirri ordu, sem
sú fyrst nefnda Forordning fyrirskrif
ar; samt hafa gát á að öll óreiða við
prívat bréfa afsending með póstinum
verði hindruð. Því vildi hreppstjór-
inn Árni Pálsson þetta Stafafellssókn
arfólki kunnugt gjöra“.
„12ta júií 1787.
Eftir einu hr. s'tiftamtmannsins
skrifi til mín af 8da maí síðastl. til-
segist yður að upplesa við Stafafells-
kirkju hið fyrsta, þá þar er embætt-
að, hér innlagt Reglement og síðan
það sama uppfesta með fjóruim smá-
nögl'uim, sínum í hvörju horni, í for-
kirkjunni hvar svo er bjart að hvör
einn kann að lesa það, og það skemm
ist ekki hvorki af fjúki né votviðri.
17da nóvember 1787.
3. að það er innsfcerpt að enginn
má blanda nokkru prívat í eitt
Porto eða póstpeningafrítt bréf, og
að viðkomendur, þá það sfceðúir,
skulu fyrir utan að vera fallnir í bæt-
ur eftir þeim 9da Art: í Reskrift-
inu af 8da júlí 1779, betala Porto þar
af líka sem það heila bréf hefði ver-
ið Prívat; svo og að þeir, sem með
póstinum fá frá þeim Kónglega kassa
Pensioner eða gáfur hafa þar af að
svara í Porto.
Þetta befur hreppstjórinn Eirikur
Guðmundsson hi.ð fyrsta að upplesa
við Stafafel'lskirkju sóknarfóilkinu til
ef'tirréttingar.
3ja desember 1787.
2. að þau bréf, sem hép frá land-
inu sendast með póstjaktinni, eiga
á Bessastöðium að innleggjast í einn
SIGURJQN JÓNSSQN FRÁ ÞORGEIRSSTÖÐUM
580
TÍMIN N — SUNNUDAGSBLAÐ