Tíminn Sunnudagsblað - 14.07.1963, Blaðsíða 12

teinninn viS Ölkeldufjall. Sumir telja konumyndina á honum vera ekki ósvipaSa
ýmsum steinaldarmyndum frá MiSjarSarhafslöndum.
Munninn var ekki nema armslengd
fullorðins manns á hæð og breidd.
Hann takmarkaðist á báðar hliðar
af hlöðnu stórgrýti, og yfir hann var
logð hella. Vildu menn hsétta sér
inn fyrir, urðu þeir að láta sig síga
miður, þvi að svo var langt til gólfs,
að munninn var í axlarhæð, þegar
niður var komið.
Þarna var komið í hjálmhvelfingu,
gerða úr höggnum steinum, listilega
samanbundnum. Þeir mynduðu
býkúpulagað hús, sem var nógu stórt
til þess að einn eða tveir menn gætu
legið á gólfinu. Húsið var byggt á
sandjörð, og sandurinn, sem mokað
iwfði verið út, var síöan notaður
til að hylja bygginguna, svo að utan
sást ekki annað en munninn, og hann
var hæglega hægt að byrgja með
greinum og spreki. Gl'uggagöt voru
engin.
Þessar „býkúpur", eins og þær eru
kallaðar þarna hafa fundizt allmarg-
ar í sex fylkjum Nýja-Englands,
Connecticui;, Massachusetts, Rhode
Island, Vermont, Ne^ Hampshire og
Maine. Nær því helmingur þeirra
hefur fundizt í grennd við Green-
field í norðvesturhluta Massachusetts,
skammt sunnan við landamæri Ver-
montfylkis. En enginn veit, hver hef-
ur gert þessi mannvirki eða til hvers
þau eru ætluð.
★
Fólk í nagrenninu hefur á taktein-
um margar skýringar, en engin
þeirra virðist fullnægjandi.
„Þetta er ekki annað en root cell-
ar“, segja sumir.
Root cedlar er steinhús, sem bænd-
ur notuðu áður fyrr til geymslu á
kartöflum, gulrófum og öðrum jarð-
ávöxtum. En flestir „rótarkjallararn-
ir“ eru allt öðru vísi. Þeir eru allir
á lengdina, og auðvelt að komast inn
í þá. Dyrnar eru á jafnsléttu og nokk
ur þrep liggja niður í húsið. Það
virðist ekki liggja sérlega beint við
að byggja jarðhús í býkúpumynd,
sem þar að auki hefur dyrnar svo
hátt uppi, að eigandinn verður að
stökkva niður á kartöflurnar, þegar
hann þarf að sækja sér í pottinn.
Kartöflurnar batna ekki við það.
Önnur skýring er sú, að býkúpurn-
ar hafi verið varnarbyrgi, þar sem
landnemarnir hafi leitað skjóls, þeg-
ar Indíánar voru í hernaði.
í sjálfu sér er vel hugsanlegt, að
býkúpa geti verið til varnar. En land-
nemarnir, sem ekki þekktu takmark-
anir barneigna, áttu stórar fjölskyld-
ur, allt of stórar til þss að rúm væri
fyrir þær í einni býkúpu. Og það er
með öllu óhugsandi, að foreldrarnir
hafi farið í örugg fylgsni, en gefið
börnin á vald kenjum Indíánanna.
Annað atriði, sem virðist afsanna
báðar þessar skýringar, er það, að
býkúpurnar eru helzt á afskekktum
stöðum, langt frá mannabústöðum.
Sú býkúpa, sem lýst er hér að fram-
an, er t. d. fremst í nesi, sem gekk
út í vatn, sem síðustu öidina hefur
að mestu verið þornað upp í mýrar-
fláka. Önnur býkúpa er í hlíð, skammt
frá vegi, sem lagður var löngu síðar,
og greinilegt er, að byggingar hafa
aldrei verið nær þeim stað en í
margra mílna fjarlægð.
Skýring, sem virðist aðgengilegri
er sú, að einhverjir hinna fyrstu
landnema hafi byggt býkúpurnar,
sem geymslur fyrir loðskinn, en eft-
ir þeim sóttust þeir mjög. í skógun-
um var mikið af alls konar loðdýrum,
og Ioðfeldaverzlun var einn helzti
at.vinnuvegur landnemanna
588
TÍMIN N - SUNNUDAGSBLAÐ